پایگاه خبری حقایق قفقاز/ رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دیروز سه‌شنبه به ازبکستان سفر کرد. او در کاخ کوک سرای تاشکند، با شوکت میرضیایف همتای ازبک خود دیدار کرد. دیدار اردوغان و میرضیایف بدون حضور خبرنگاران و پشت درب‌های بسته صورت گرفت.
هدف اصلی اردوغان از سفر به تاشکند، دومین نشست شورای همکاری راهبردی سطح عالی ترکیه و ازبکستان بود.
اردوغان، دیروز ضمن تبریک سی‌امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان آنکارا و تاشکند اعلام کرد که برای تعریف روابط دوجانبه بین دو کشور بهعنوان «مشارکت راهبردی همه‌جانبه» به توافق رسیده‌اند.
ازبکستان، ایستگاهی در مسیر افغانستان
رئیس‌جمهور ترکیه در یک مقاله اختصاصی در روزنامه «ازبکستان جدید» با اشاره به گسترش مناسبات اقتصادی بین دو کشور نوشته است: «رویکرد سیاست خارجی ترکیه با شعار «بازگشت مجدد به آسیا» در زمینه گسترش و تعمیق روابط با کشورهای آسیایی، اهمیت فراوانی دارد. در این دوره که رویکرد دوباره آسیا مورد ارزیابی قرار گرفته است، گسترش و تعمیق روابط با کشور برادر ازبکستان، مسئولیتی است که تاریخ و مناسبات ویژه بر دوش ما نهاده است. ترکیه نخستین کشوری بود که استقلال ازبکستان را در ۳۱ اوت ۱۹۹۱ به‌رسمیت شناخت. تخصیص ساختمان وزارت امور خارجه متعلق به دوران جماهیر شوروی بهعنوان سفارت ترکیه در این کشور، نشانه اولویت روابط دو کشور است.»
اردوغان با اشاره به موقعیت ژئواستراتژیکی ازبکستان، این کشور را «قلب آسیا» خوانده و گفته است: «ازبکستان با تاریخ ریشه‌دار و آداب و رسوم کشورداری، جمعیت ۳۴میلیونی جوان به‌میزان نیمی از جمعیت کشورهای آسیای میانه، منابع طبیعی غنی و خاک حاصلخیز آن، در منطقه و فراتر از آن نقش کلیدی دارد. رویکردهای ازبکستان جدید و رنسانس سوم که به‌رهبری دوست عزیزم شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان در حال تحقق است، نظر کشورهای آسیای میانه را به خود جلب کرده است. نقش ازبکستان برای کاهش بحران انسانی افغانستان نیز ستودنی است. ما از تبدیل شهر ترمذ ازبکستان به مرکز لجستیک در مسیر ارسال کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد و سازمان‌های دیگر به افغانستان حمایت می‌کنیم.»
هدف ۱۰میلیارد دلاری ترکیه و ازبکستان
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در نشست خبری مشترک با شوکت میرضیایف، همتای ازبکستانی خود اعلام کرد: به‌دنبال مذاکرات با ازبکستان، روابط دو کشور به سطح مشارکت راهبردی همه‌جانبه ارتقا یافته است.
اردوغان در مورد توسعه روابط اقتصادی آنکارا ـ تاشکند نیز گفت: «حجم تجارت ما در سال گذشته با افزایش نزدیک به ۷۲ درصد از ۳.۶ میلیارد دلار گذشت. هدف ما این است که در یک بازه زمانی یک‌ساله، به هدف ۵ میلیارد دلار دست پیدا کنیم، البته ما به این نیز بسنده نمی‌کنیم، با اقدامات مشترک، این رقم را به ۱۰ میلیارد دلار خواهیم رساند.»
امضای ۱۰ توافقنامه بین ترکیه و ازبکستان
توافقنامه تجارت ترجیحی بین ترکیه و ازبکستان، یکی از دستاوردهای سفر اردوغان به تاشکند بود. دیروز در حوزه‌های تجارت، صنایع دفاعی، علوم قضایی، بهداشت و کار و امنیت اجتماعی، ۱۰ سند همکاری امضا شد.
اردوغان با اشاره به تقویت همکاری‌ها در زمینه گردشگری نیز گفت: «سال گذشته با شکست رکورد از بیش از ۲۷۰ هزار برادر ازبک در ترکیه میزبانی کردیم که امکان افزایش این هدف به ۵۰۰ هزار وجود دارد. ما موافقیم همکاری خود را در طیف وسیعی از زمینه‌ها از حمل‌ونقل گرفته تا انرژی، از بهداشت تا آموزش و فرهنگ گسترش دهیم.»
ازبکستان هم پهپاد ترکی می‌خرد؟
هنوز در مورد جزئیات توافق دفاعی ـ امنیتی ترکیه و ازبکستان، اطلاعاتی منتشر نشده است، اما اردوغان در این مورد گفته است: «امروز توافقنامه‌هایی در زمینه صنعت دفاعی امضا کردیم و با این توافقنامه‌ها آماده هستیم امکانات خود را در صنعت دفاعی با شما در میان بگذاریم. موفقیت‌هایی که ترکیه در این زمینه به دست آورده، نمایان است.»
شواهد نشان می‌دهد که اشاره تلویحی اردوغان به پیروزی‌های ترکیه در صنایع دفاعی، معطوف به تولید چند نوع پهپاد است و ازبکستان نیز در لیست خریداران پهپاد بیرقدار، قرار گرفته است.
شاید یکی از دلایل عدم اشاره مستقیم به صادرات پهپاد به ازبکستان، حساسیتی است که اخیراً از سوی روسیه مشاهده شد، چرا که سه ماه قبل از حمله روسیه به اوکراین، چند تن از مقامات کاخ کرملین، آشکارا از اقدام ترکیه در مورد فروش پهپاد به اوکراین انتقاد و گلایه کرده این اقدام را در راستای اخلال در امنیت دریای سیاه دانستند.
بدیهی است که روسیه در مورد فروش پهپادهای ساخت ترکیه به قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان نیز نگاه مثبتی ندارد و نمی‌خواهد چشمان ترکیه منطقه تحت تأثیر قدرت سیاسی ـ امنیتی روسیه را زیر نظر داشته باشند.
اهمیت همکاری اطلاعاتی ـ امنیتی ترکیه و ازبکستان
میزان همکاری در مسیر تضعیف و از هم پاشیدن لانه‌های شاگردان فتح‌الله گولن در کشورهای مختلف، یکی از معیارهای مهم ترکیه در توسعه روابط سیاسی و اقتصادی میان کشورهای منطقه است.
در این میان، ازبکستان، یکی از معدود کشورهایی است که دروازه‌های خود را به‌طور کامل به‌روی سرویس اطلاعاتی میت ترکیه باز کرده است. میت تاکنون، چند تن از مهمترین چهره‌های متنفذ و فراری شبکه گولن را در ازبکستان دستگیر و آنان را به آنکارا منتقل کرده است.
البته همکاری امنیتی این دو کشور، صرفاً محدود به مدیریت پرونده گولن نیست، بلکه حالا، این پرونده افغانستان است که با مجموعه‌ای از حساسیت‌های عجیب، ابعادی تازه پیدا کرده است،
از تلاش برای سرپا نگه‌داشتن مهره‌هایی همچون مارشال عبدالرشید دوستم گرفته تا کنترل دالان‌های منتهی به افغانستان، آن هم در شرایطی که طالبان، حساسیت‌های ویژه‌ای دارد و اقدامات ترکیه نباید به‌گونه‌ای باشد که موجب تحریک طالبان و به هم خوردن توافق همکاری امنیتی ترکیه و قطر در فرودگاه کابل شود.
آنکارا در پرونده تحرکات قومی ـ نژادی در قفقاز و آسیای میانه و برجسته کردن نقش گروه موسوم به «سازمان دولت‌های ترک»، به‌روی ازبکستان نیز حساب ویژه‌ای باز کرده و به‌دنبال آن است که از ظرفیت‌های ازبکستان، بیش از پیش استفاده کند و در عین حال، این کشور را به یک بازار بزرگ مصرف کالاهای ساخت ترکیه تبدیل کند.
منبع: آناج
