به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، ۲۶ فوریه ۱۹۹۲ روز کشتار حداقل ۶۱۳ نفر از ساکنان خوجالی در اطراف شهر خواجه‌لی از سوی نیروهای مسلح ارمنستان و تاحدی کشورهای مستقل همسود (روسیه ) در طول اشغال قره باغ می‌باشد.
با توجه به سمت جمهوری آذربایجان، دیده بان حقوق بشر، مرکز یادبود دفاع از حقوق بشر و دیگر ناظران بین‌المللی تایید می کنند که قتل عام توسط نیروهای مسلح ارمنستان صورت گرفته است. پس از سقوط شهر خواجه‌لی در طی اشغال قره‌باغ، کشتار غیرنظامیان آذربایجانی در این شهر توسط ارتش ارمنستان به همراهی نیروهای ۳۶۶ ارتش روسیه در ۲۵ و ۲۶ فوریه سال ۱۹۹۲ اتفاق افتاد. بر اساس آمار دولت جمهوری آذربایجان در این کشتار ۶۱۳ نفر از غیر نظامیان از جمله ۶۳ کودک جان خود را از دست دادند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر آمار کشتار را مطابق گزارش سال ۱۹۹۳ مرکز هلسینکی بیش از ۱۶۰نفر و مطابق گزارش سال ۱۹۹۴ مرکز هلسینکی بیش از ۲۰۰ نفر اعلام کرده است و در زیرنویس سند اشاره شده، آمار ۲۰۰ کشته بیشتر قابل قبول است تا آمار احتمالی بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کشته. از جمعیت ۶۳۰۰ نفری خوجالی در زمان حمله حدود ۳۰۰۰ نفر در شهر باقی مانده بودند و مابقی قبل از آغاز حمله شهر را ترک کرده بودند.
در این کشتار بی‌رحمانه که جنایت قرن نامیده می شود، ۵۳ نفر با مصادیق قتل بی رحمانه (سوزاندن، چهار میخ کردن، با بریدن سر یا کندن پوست آن و سایر قسمت‌های بدن، از حدقه خارج کردن چشم یا بریدن بخش‌هایی از بدن) کشته شده اند. همچنین هشت خانواده به طور کامل نابود شده، ۲۵ کودک هر دو والدین و ۱۳۰ کودک یکی از والدین خود را از دست دادند. عمق فاجعه تا آنجا است که منابع حقوق بشری از آن به عنوان قتل عام قرن در خوجالی یاد می کنند.
شواهدی از قتل عام
از عصر روز ۲۵ فوریه شهر در معرض آتش شدید توپخانه و تجهیزات زرهی سنگین قرار گرفته بود. در نتیجه آتش‌سوزی‌هایی در شهر رخ داده بود و در بامداد روز ۲۶ فوریه شهر تماماً به آتش کشیده شد. بیشتر اهالی با امید رسیدن به مرکز استان که در آن نزدیکی قرار داشت و ساکنین آن ترک آذربایجانی بودند، مجبور به ترک شهر شدند. تعداد آن‌ها ۱۵۵۰ نفر ذکر شده است. اما این هدف محقق نگردید و ساکنین در حین فرار در دره ای باریک در بین روستاهای نخجوانلی و پیرجمال مورد محاصره قرار گرفته و بیشترشان قتل عام شدند.
از بین محاصره شدگان افرادی به کوه‌ها و جنگل پناه برده و تنها عده کمی توانسته بودند خودشان را به آغدام برسانند. آنهایی که هم به آغدام رسیده بودند وضعیت چندان مساعدی نداشته و غالباً عزاداری می‌کردند. در محل عزاداری آوارگان ده‌ها جسد پاره پاره شده را به سردخانه موقت پشت مسجد انتقال دادند. به گزارش نیوزویک آن‌ها مردان غیرنظامی، زنان و کودکان خوجالی، یک قصبه جنگ زده در قره باغ هستند که مورد تاخت و تاز نیروهای ارمنی در ۲۵–۲۶ فوریه قرار گرفته است. بسیاری از آنان در حالی که تلاش برای فرار داشتند، کشته شدند؛ برخی قربانیان مثله و پوست سر برخی دیگر کنده شده است.
منبع: اینترآذ
