سفیر ایران در جمهوری آذربایجان تصریح کرد:اگر آذربایجان و ارمنستان قبول کنند، طرح خود را ارائه می دهیم

سفیر ایران در جمهوری آذربایجان گفت: اگر آذربایجان و ارمنستان قبول کنند، طرح خود را ارائه می دهیم.

به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، محسن پاک آئین سفیر ایران در جمهوری آذربایجان با روزنامه هفته ایچی مصاحبه کرد.

روزنامه هفته ایچی: چرا حجم مبادلات اقتصادی – تجاری ایران و آذربایجان این قدر کم است؟
محسن پاک آئین: این طور فکر نمی کنم. البته با این نظر موافقم که مناسبات اقتصادی مان بیش از این می توانست باشد.
این را بگویم که برخی موارد وجود دارد که مانع توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور می شود. به عنوان مثال وقتی تجار کالاهای خود را از گمرک عبور می دهند برای آنها برخی مشکلات بوجود می آید و در نتیجه آنها ضرر می کنند و این امر علاقه تجار برای برقراری روابط تجاری با آذربایجان را از بین می برد.

در هفته گذشته در باکو یک نمایشگاه بزرگ صنعتی برگزار شده بود. در این نمایشگاه شرکت های زیادی از ایران نیز شرکت داشتند. تقریبا همه نمایندگان آن شرکت ها از مشکلات یاد شده و نیز از مبالغ غیر قانونی که در مسیر مرز تا باکو از آنها دریافت کرده اند گله می کردند.

مساله دیگر مساله ویزا برای شهروندان ایرانی است. ایران برای ورود بدون مانع شهروندان جمهوری آذربایجان، روادید را به صورت یکطرفه لغو کرده است. ولی هنوز طرف آذربایجان برای ایرانی ها ویزا می طلبد.

تصور نمایید هر تاجر ایرانی اگر بخواهد به آذربایجان بیاید، حتما باید یا به تهران و یا به تبریز برای دریافت ویزا برود. طبیعی است که این مساله هم موجب نارضایتی تاجر و هم موجب اتلاف وقت می شود.

اگر تجار بتوانند در مرز ویزا بگیرند، این امر موجب جلوگیری از اتلاف وقت می شود و باعث توسعه مناسبات تجاری – اقتصادی می شود.

مشکل دیگر این است که وقتی یک تاجر ایرانی در اینجا با یک تبعه آذربایجان تجارت مشترک می کند در صورت بروز اختلاف، نهادی نیست که اختلافات اینها را حل کند و در نتیجه تجار ضرر مادی می بینند. به عنوان مثال خیلی از تجار ایرانی هستند که در اینجا کار مشترک داشته اند و پس از بروز اختلاف، کالاهای آنها از بین رفته و ورشکست شده اند.

در این اواخر یک کلینیک به نام «ایمدیس» که مربوط به یک ایرانی بود با حکم دادگاه بسته شده است. در خصوص علت بسته شدن این کلینیک با مراجع ذیربط نامه نگاری کرده ایم و آنها جواب داده اند که در این کلینیک هزینه آزمایشگاه گران است و لذا تعطیل شده است. ولی به نظر من نباید یک کلینیک به خاطر چنین علتی بسته شود. به خاطر این علل است که تجار ایرانی برای فعالیت در آذربایجان علاقه چندانی ندارند.

روزنامه هفته ایچی: برای این که با چنین مسایل برخورد نشود چه باید کرد؟
محسن پاک آئین: در حال حاضر در صدد هستیم یک سمیناری را راجع به بررسی علل عدم توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور برگزار نماییم. برای رفع این گونه مسایل و مشکلات در مقامات عالی دو کشور اراده و تمایل وجود دارد. ولی این هم پوشیده نیست که برخی قدرت ها در مسیر توسعه مناسبات دو کشور مشکلات و موانع ایجاد می کنند.

روزنامه هفته ایچی: در حال حاضر حجم مبادلات اقتصادی بین ایران و آذربایجان چقدر است؟
محسن پاک آئین: علیرغم مشکلاتی که در بالا ذکر کردم بر اساس ارقام رسمی حجم مبادلات تجاری بیش از 500 میلیون دلار است. در عین حال حجم تجارت چمدانی نیز نزدیک به 300 میلیون دلار است. ولی باز هم تکرار می کنم ظرفیت ها خیلی بالا است و ما می توانیم این رقم را بیافزاییم.

روزنامه هفته ایچی: جالب است که در سال های اخیر حجم مبادلات تجاری بین دو کشور از حد 500 میلیون دلار بالا نمی رود. آیا واقعاً کشورهای ما کالایی برای فروختن به یک دیگر ندارند؟
محسن پاک آئین: باید توجه داشت که این رقم در بخش تجارت غیر نفتی و غیر گازی می باشد. ایران گاز آذربایجان به نخجوان را سواپ می صادر کند یعنی در منطقه آستارا از جمهوری آذربایجان گاز می گیرد و در عوض به نخجوان گاز می دهد و ایران از این کار 15 درصد کل هزینه سواپ می گیرد. ولی این خرید و فروش درآمار مبادلات تجاری نمی آید. علاوه بر این ایران در میدان «شاه دنیز» 10 درصد سهم دارد که درآمد آن نیز در آمار تجاری نمی آید.

روزنامه هفته ایچی: در سال های اخیر ایران در مناطق مرزی با جمهوری آذربایجان منطقه آزاد تجاری تأسیس کرده است. به عنوان یک دیپلمات می توانید بگویید در سایه این نوع طرح ها حجم مبادلات یاد شده تا چه اندازه قابل افزایش است؟
محسن پاک آئین: فعالیت مناطق آزاد تجاری حتما در مناسبات اقتصادی دوجانبه تأثیرمثبت خواهد گذاشت. چرا که در این مناطق آزاد ، تجار از پرداخت مالیات و عوارض معاف هستند. حتی در این مناطق برای حضور شرکت های فرامنطقه ای نیز امکانات اقتصادی مهیا می باشد. در آنجا برقراری ارتباطات دوجانبه و چند جانبه امکان پذیر است. به نظر من اگر جمهوری آذربایجان نیز در این بخش فعالیت جدی و گسترده داشته باشد نتایج مثبت خواهد داد.

روزنامه هفته ایچی: قبلا در خصوص احداث خط راه آهن بین ایران و آذربایجان از مسایل روز بود. مدتی است در این خصوص صحبتی نمی شود …
محسن پاک آئین: نه خیر چنین نیست، در حال حاضر خط راه آهن قزوین – آستارا در حال ساخت است و به طور دقیق تر خط راه آهن از قزوین تا رشت به پایان رسیده است و قسمت رشت – آستارا در حال ساختن است. در خصوص احداث خط راه آهن آستارا – آستارا نیز مطالعات ادامه می یابد .

روزنامه هفته ایچی: به نظر شما این طرح تقریباً چه زمانی به پایان می رسد؟
محسن پاک آئین: من نمی توانم وقت دقیق بگویم، ولی فکر می کنم تا پایان سال 2015 به اتمام می رسد.

بیایید موضوع صحبت به سمت دیگر تغییر دهیم. در این اواخر در رسانه های هر دو کشور مسایلی چون هویت نظامی گنجوی، بازی چوگان و مسایل مشابه انعکاس می یابد. آیا به نظر شما نباید سیاسیون این مسایل را به عهده فرهنگیان و ادبیات شناسان بگذارند و در جهت توسعه مناسبات دوجانبه تلاش کنند؟
در این مساله با شما موافقم. هم نظامی گنجوی و هم بازی چوگان از میراث مشترک فرهنگی دو کشور هستند. به نظر من این میراث فرهنگی باید سمبل دوستی دو ملت باشد. باید رسانه ها این مسایل را به گونه ای منعکس کنند، که خللی در مناسبات دو کشور وارد نشود.

در عین حال در هر دو کشور باید مسئولان فرهنگی در این گونه مسایل با انصاف رفتار کنند. نظامی یک شاعر فارسی گو است و همچنان که در اشعارش گفته است در روستای قهستان نزدیکی شهر قم متولد شده است. و در آذربایجان در شهر گنجه مدفون شده است. بنابراین می گویم که این شخصیت مربوط به هر دو کشور است، بلکه به همه جهان تعلق دارد. ما باید این شخصیت افتخار آمیز خود را با همکاری یکدیگر به جهان بشناسانیم.

درست نیست که در جمهوری آذربایجان با زبان فارسی مقابله کنند. زبان فارسی زبان ملت ایران است. بخشی از اشعار فضولی به زبان عربی است. مگر در جمهوری آذربایجان با زبان عربی مقابله می شود؟ باز تکرار می کنم، نظامی، بازی چوگان و موضوعات مشابه؛ مسایل فرهنگی بین المللی هستند.

چوگان از قدیم در زمان هخامنشیان در ایران، قطر، پاکستان و هند، در عین حال در آذربایجان موجود بوده است. بنابراین همه این کشورها باید این میراث را حفظ کنند. اگر یکی از این کشورها مثلا ادعای انحصار چوگان داشته باشد، طبیعتا بقیه کشورها اعتراض می کنند. این مساله را یونسکو نیز نمی پذیرد. حتی اگر بپذیرد ملت های منطقه این را قبول نمی کنند.

قبر مختومقلی فراغی شاعر ترکمنی در ایران است. این شاعر هم به زبان فارسی و هم به زبان ترکمنی شعر سروده و در ایران متولد شده است. ولی این موجب نمی شود که در ایران شاعر ترکمنی بودن وی انکار شود. هر ساله بزرگداشت این شاعر در ایران برگزار می شود. به نظر من ما باید با استفاده از این مشترکات فرهنگی دوستی و صلح را در منطقه تقویت نماییم.

روزنامه هفته ایچی: بنابراین برای رفع این سوء تفاهم ها باید در سطح دولتها فعالیت انجام شود. آیا ممکن نیست که با شرکت فرهنگیان و دانشمندان دو کشور یک سمیناری برگزار شود و راه حل این مسایل مذاکره شود؟
ما از این پیشنهاد حمایت می کنیم. حتما باید برای این گونه مسایل کنفرانس بین المللی برگزار شود. در حال حاضر عید نوروز میراث مشترک ملت های منطقه می باشد. در سایه تلاش ملت های منطقه نوروز به عنوان یک عید رسمی در سازمان ملل به ثبت رسید و هر ساله عید نوروز در سطح رؤسای جمهور در یکی از کشورهای منطقه نوروز برگزار می شود.

روزنامه هفته ایچی: به خاطر این که روابط ایران با آمریکا رو به بهبود یافتن است به شما تبریک می گویم. شنیده ام که از آمریکا به ایران پرواز مستقیم افتتاح می شود …
فعلاً این خط هوایی افتتاح نشده است و کارهای فنی آن در حال بررسی است. ممکن است در آینده افتتاح شود. در آمریکا میلیون ها ایرانی زندگی می کنند. آنها خیلی دوست دارند چنین پروازی افتتاح شود.

روزنامه هفته ایچی: به هر حال اگر تحریم ها لغو شود این موجب توسعه و پیشرفت ایران می شود …
محسن پاک آئین: باید کمی منتظر بمانیم و ببینیم آمریکا قدم عملی بر می دارد یا نه؟ 34 سال است که بین آمریکا و ایران روابط وجود ندارد. آمریکا باید به خصومت علیه کشورمان پایان دهد و برای برقراری روابط سعی کند. واشنگتن چندین سال است که به بهانه برنامه هسته ای علیه کشورمان تحریم های ناعادلانه انجام می دهد. باید این خصومت ها از میان برداشته شود.

موضع ایران در مساله مناقشه قره باغ معلوم است. ولی می خواستم بدانم، ایران که مناسبات و روابط گسترده ای با ارمنستان دارد چه امکاناتی برای فشار آوردن به ارمنستان دارد؟ برای یک لحظه گروه مینسک، سازمان ملل و دیگران را کنار بگذاریم و از امکانات تأثیر گذار ایران صحبت کنیم …
ایران در مناسبات خود با ارمنستان و آذربایجان پایبند به اصول همسایگی می باشد. می دانیم که حل این مناقشه به طور کلی به پیشرفت منطقه می انجامد. موضع تهران اولا این است که تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان باید حفظ و قطعنامه های سازمان ملل باید اجرا شود. باید توجه کنیم که اکثر اعضای گروه مینسک عضو شورای امنیت سازمان ملل نیز هستند. اما قطعنامه هایی که خودشان به تصویب رسانده اند را قادر به اجرا نیستند. ایران با مذاکره با کشورهای دیگر منطقه می تواند در حل این مناقشه یاری کند. بدیهی است که اگر آذربایجان و ارمنستان میانجیگری ایران را بپذیرند.

روزنامه هفته ایچی: به عنوان مثال ایران در حل این مساله چه پیشنهادی دارد؟
محسن پاک آئین: ما نمی خواهیم پیشنهاد خود را رسانه ای کنیم. وقتی طرفین موافق بودند می توانیم آن را بیان کنیم .

روزنامه هفته ایچی: سوال آخر این که، دولت ایران اعلام کرده بود که طرح هائی برای جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه را شروع کرده است. این مساله در چه مرحله ای است؟
محسن پاک آئین: یکی از برنامه های دکتر حسن روحانی رئیس جمهور ایران نجات این دریاچه می باشد. ایشان در تبلیغات انتخاباتی در این خصوص وعده دادند و پس از انتخابات نیز بر سر قول خود ایستاده اند. برای حل مساله دریاچه ارومیه گروه کاری تشکیل شده است. در بخشی از این طرح، قرار است آب های رودخانه های ارس و نیز رودخانه های هم مرز با عراق به دریاچه ارومیه تزریق شود. امیدوار هستیم که این مساله به زودی عملی شود. ما می فهمیم که در صورت بروز فساد محیط زیستی، خود ایرانیان از این ضرر می بینند. بنابراین دولت ایران برای نجات این دریاچه به صورت جدی تلاش می کند.