استاد دانشگاه نورویچ آمریکا: کریدور زنگزور یک ایده ملی‌گرایانه مدنظر ترکیه است/ مصاحبه
لاشا چانتوریدزه با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با مطرح کردن طرح‌های دارای منافع دائمی چالش‌های منطقه قفقاز را کاهش دهد، اظهار کرد: کریدور زنگزور بیش از آنکه یک پروژه قابل اجرا در جهت منافع جمهوری آذربایجان باشد، یک ایده ملی‌گرایانه مدنظر ترکیه است
به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، مدت‌هاست که دولت جمهوری آذربایجان با تحریک ترکیه و رژیم صهیونیستی درصدد تحمیل خواسته خود به ارمنستان به منظور ایجاد کریدور ادعایی زنگزور است. پس از پیروزی مجدد اردوغان در انتخابات ترکیه دور جدیدی از تلاش‌های آنکارا-باکو برای فشار آوردن به ایروان برای پذیرش این موضوع آغاز شد. اردوغان بلافاصله پس از پیروزی در سفری که به باکو داشت، مواضع مداخله‌جویانه خود در قبال مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان را تکرار کرد. در سفر اخیر وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان به آنکارا نیز اظهارات مشابهی توسط مقامات دو کشور بیان شد. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که هیچ گونه تغییر ژئوپلتیک و جابه‌جایی مرزهای کشورهای منطقه قفقاز را نخواهد پذیرفت. به منظور بررسی انگیزه دو کشور ترکیه و جمهوری آذربایجان در قبال کریدور ادعایی زنگزور، گفتگویی با «دکتر لاشا چانتوریدزه» -استاد روابط بین‌الملل دانشگاه نورویچ و کارشناس مسائل قفقاز- انجام شده است.
متن کامل این مصاحبه بدین شرح است:
– علیرغم تلاش جمهوری اسلامی ایران برای تداوم روابط دوستانه با جمهوری آذربایجان، دولت علی‌اف در تلاش است تا جاه‌طلبی‌های خود در منطقه قفقاز را ادامه دهد. در سفر اخیر وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان به ترکیه اظهاراتی در این خصوص از سوی مقامات دو کشور مطرح شد. فکر می‌کنید باکو و آنکارا تا کجا این سیاست را ادامه خواهند داد؟
تغییر در رفتار دولت‌ها مسئله‌ای بسیار زمانبر است. اصلاحات زیاد سیاسی و بوروکراتیک در روابط خارجی نیاز است تا بتواند تغییرات مهمی بر باورها و نگرش‌های مردم –و حتی تعصبات و کلیشه‌ها- ایجاد کند. اینجاست که اتحادهای نظامی و اتحادیه‌های اقتصادی نقشی حیاتی در سیاست بین‌الملل ایفا می‌کنند؛ آنها به کشورها کمک می‌کنند تا بر موانعی که برای چندین دهه بینشان وجود داشته غلبه کنند. این امکان وجود دارد که ایران و ترکیه در مقطعی بهترین همسایگان شوند، اما ایده‌هایی که به گذشته امپریالیستی بازمی‌گردد می‌تواند ادامه یافته و سیاست‌گذاران و مردم عادی را به‌طور یکسان آزار دهد.
– برخی تحلیلگران بر این باورند که باکو با تحریک و حمایت آنکارا پروژه ایجاد کریدور زنگزور را دنبال می‌کند. جنابعالی با این تحلیل موافق هستید؟
ایده کریدور زنگزور با ناسیونالیسم پان ترکی همراه است. کریدور زنگزور بیش از آنکه یک پروژه قابل اجرا در جهت منافع آذربایجان باشد، یک ایده ملی‌گرایانه مدنظر ترکیه است. همراهی باکو با این ایده به این دلیل است که هیچ هزینه‌ای برای آنها ندارد، آنکارا را خوشحال می‌کند و فشار مضاعفی بر ارمنستان و ایران وارد می‌کند. در عین حال، طبیعی است که آذربایجان بخواهد خطوط حمل و نقل زمینی دائمی با نخجوان باز کند. با این وجود، آذربایجان باید امتیازاتی از جمله پرداخت هزینه‌های ترانزیتی یا در قالب‌های دیگر به ارمنستان بدهد. ایده کریدورها در سیاست بین الملل مصنوعی و ناپایدار است. کریدورها نمی‌توانند در بلند مدت ثبات و رفاه ایجاد کنند اما برای مسائل کوتاه مدت و حل برخی مشکلات مقطعی اهمیت دارند.
– فکر می‌کنید جمهوری اسلامی باید چه راهبردی در قبال ماجراجویی باکو و جلوگیری از ایجاد کریدور زنگزور اتخاذ کند؟
جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با حمایت از پروژه‌هایی که می‌تواند اهداف دائمی‌تر داشته باشد، به حل این موضوع کمک کند. دولت‌ها در دهه‌های آینده این قرن و حتی بعد از آن، اهمیت زیادی را به سیاست‌ها و فرآیندهای اختصاص خواهند داد که در دسترس بودن و توزیع منابع را در اختیارشان می‌گذارد. این امر هم می‌تواند از طریق توافقات حسن نیت انجام شود و هم از طریق نیروی نظامی و زور؛ اما استفاده از نیروی نظامی موجب اتلاف منابع می‌شود. علاوه بر این، فناوری معاصر می‌تواند باعث شود که درگیری‌های نظامی برای سال‌های متمادی بدون چشم‌انداز روشن برای حل و فصل پایدار ادامه یابد. افراد منطقی به دنبال راه حل های پایداری هستند که می‌توانند منافع متقابل را ایجاد کنند.
– برخی کارشناسان قفقاز بر این باورند که ترکیه و جمهوری آذربایجان به زودی با تحت فشار قرار دادن ارمنستان، کریدور زنگزور را ایجاد خواهند کرد که در این صورت یک شکست بزرگ در منطقه قفقاز برای ایران خواهد بود. تحلیل شما در این خصوص چیست؟
اگر قرار باشد صلح پایدار در جنوب قفقاز به وجود بیاید، باید خطوط مواصلاتی و ارتباطی بین نخجوان و آذربایجان بازگشایی شود. اما اگر این ارتباط در قالب کریدور و بدون در نظر گرفتن منافع اقتصادی ارمنستان باشد، در بلند مدت برای هر دو کشور مشکل ایجاد خواهد کرد. من فکر نمی‌کنم اگر ایران به همکاری با باکو برای جلوگیری از تبدیل شدن جمهوری آذربایجان به نیروی نیابتی خشونت‌آمیز برای ترکیه ادامه دهد، شکستی برای ایران محسوب شود. این مسئله در زمان حکمرانی الهام علی اف بسیار بعید است، اما پس از او ماهیت روابط آذربایجان و ترکیه نامشخص است.
منبع: ایسکانیوز
