سبحانی: ایران باید ابتکار عمل را در پرونده قفقاز به دست بگیرد

سبحانی با اشاره به اینکه بحران در منطقه قفقاز قابلیت تبدیل شدن به معضل امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران را دارد، گفت: ما باید در این پرونده مانند بسیاری دیگر از پرونده ها ابتکار عمل را در دست بگیریم و مانند بسیاری از پرونده های دیگر در چهار دهه اخیر به شکل موردی با ایالات متحده گفت و گو کنیم. تهران باید با دعوت از بازیگران تأثیرگذار در این منطقه گروه چندجانبه ای برای مهار بحران تشکیل دهد. ما باید از همه ظرفیت ها برای جلوگیری از وقوع جنگ در این منطقه استفاده کنیم. البته پیش بینی من این نیست که جنگ رخ می دهد، اما خطر آن بسیار جدی است.

سبحانی با اشاره به اینکه تهران می تواند مانع از بروز جنگ شود، افزود: امروز روسیه به دلیل گرفتار شدن در بحران اوکراین چه در سطح منطقه ای و چه فرامنطقه ای مانند گذشته توان تاثیرگذاری در این پرونده ندارد. درباره ایالات متحده اوضاع متفاوت است و اخیرا شاهد بودیم که نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان هم به نقش آفرینی بیشتر واشنگتن در مدیریت این منازعه چراغ سبز نشان داده است. بر همین اساس ما شاهد برنامه ریزی ایروان و واشنگتن برای برگزاری رزمایش نظامی مشترک هستیم، اما این مانور نظامی به تنهایی نمی تواند تأثیرگذار باشد. از سوی دیگر  باید توجه داشته باشیم که ارمنستان لابی بسیار قوی در واشنگتن دارد. لذا ما می توانیم مانند همکاری های موردی که با ایالات متحده در افغانستان یا عراق داشتیم در این پرونده هم با این همکاری، منافع ملی خود را تامین کنیم.

سبحانی در ادامه با تاکید بر اینکه ترکیب 3+3 (آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و  ایران، روسیه و ترکیه) هم می تواند به قوت خود باقی بماند، افزود: در حال حاضر اگر عنصری مانند آمریکا وارد میدان نشود، احتمال خطر بسیار بالا خواهد بود. ما باید با به دست گرفتن تدبیر لازم و اتخاد یک تصمیم درست، شرایط را به وضعیتی بازگردانیم که آذربایجان و ترکیه دست از شیطنت با اهداف خاص در منطقه بردارند. ایالات متحده می تواند در این پروسه نقش کاتالیزور را ایفا کند. روسیه در ظاهر با دخالت ایالات متحده در منازعه میان ارمنستان و آذربایجان مخالف است، اما شاید هم از این روند استقبال کرده و  یا حتی آن را به برگ امتیازی در سایر گفت و گوها در موارد اختلافی با امریکا تبدیل کند.

پیشنهاد گفت و گو با آمریکا برای حل و فصل بحران میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حالی از سوی محمد علی سبحانی مطرح شد که به نظر نمی رسد چنین جمع بندی در داخل حداقل در ساختار تصمیم گیرنده در حوزه سیاست خارجی وجود داشته باشد.

به عنوان نمونه ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در گفت و گوی اخیر با نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان هشدار تلویحی نسبت به دخالت ایالات متحده در این پرونده داده و بر سه موضوع تاکید کرده بود: نخست اینکه هرگونه تغییر ژئوپلیتیک و مرزهای منطقه خط قرمز ایران است. دوم اینکه غیر از فرمت ۳+ ۳ ( آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و  ایران، روسیه و ترکیه) همکاری با هر بیگانه، اجرای رزمایش با آنها و سفرهای مشکوک فقط اوضاع را پیچیده می‌کند.

لازم به ذکر است که گروه مینسک به ریاست مشترک متشکل از فرانسه، روسیه و ایالات متحده در سال ۱۹۹۲ توسط کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا (CSCE، اکنون سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSBE)) برای پایان دادن به درگیری میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه ناگورنو قره‌باغ ایجاد شده بود.