بیانیه دریاداران بازنشسته ارتش ترکیه علیه اردوغان و واکنش مقامات تُرک

در شرایطی که هنوز هم تعقیب و دستگیری عوامل کودتای نافرجام ۲۰۱۶ میلادی در ترکیه به ادامه دارد، حالا این کشور شاهد تحولات دیگری است که نشان می دهد گروه کثیری از فرماندهان نظامی بازنشسته، از اقدامات دولت و رویکرد سیاسی و حقوقی حکومت، ناخشنود هستند.

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، ۱۰۳ افسر عالی ‌رتبه بازنشسته نیروی دریایی ارتش ترکیه در بیانیه ‌ای نسبت به مطرح کردن مسئله معاهده مونترو در این کشور و نیز انتشار تصاویر یک افسر این نیرو در مراسم یکی از طریقت‌ های صوفی اعتراض کردند.

در این بیانیه با اشاره به اهمیت معاهده مونترو گفته شده است: «معاهده مونترو صرفا مربوط به تنظیم گذر از تنگه‌ های ترکیه نیست بلکه حق حاکمیتی ترکیه بر استانبول، چناق قلعه، دریای مرمره و همه تنگه ‌های موجود را تأمین می ‌کند. این معاهده یک پیروزی دیپلماتیک پس از معاهده صلح لوزان برای ترکیه است. بر اساس این معاهده بود که امکان بی‌ طرفی ترکیه در جنگ جهانی دوم تأمین شد و از همین روز نیز امکان بقا ترکیه را فراهم آورده است.»

در ادامه این بیانیه تأکید شده است: «معتقدیم باید از هر نوع گفتار و عملکردی که باعث نادیده گرفته شدن این معاهده می‌شود خودداری گردد.»

این اطلاعیه پس از آن صادر شده است که رئیس مجلس ملی ترکیه در دفاع از حکم حکومتی رجب طیب اردوغان در خروج ترکیه از معاهده استانبول در مصاحبه‌ ای تلویزیونی در پاسخ به پرسش خبرنگار مبنی بر این که آیا رئیس جمهور می ‌تواند از معاهده مونترو نیز با یک حکم حکومتی ترکیه را خارج کند، پاسخ مثبت داد.

در ادامه این بیانیه با اشاره به تصاویر حضور یک افسر نیروی دریایی در مراسم طریقتی صوفیانه، از حمله و رسوخ نیرو های جریان گولن در نیروی دریایی و بدنه ارتش انتقاد و تأکید شده است که بسیاری از نیروی خدوم ارتش ترکیه اکنون قربانی توطئه‌ های این جریانات شده است.

با انتشار این بیانیه، رئیس مجلس ترکیه واکنش تندی به این بیانیه داشته و با اشاره ضمنی به این که انتشار چنین بیانیه‌ هایی یادآور دوران کودتاگران در تاریخ ترکیه است خاطرنشان کرد: «کودتا خواهان در ترکیه دیگر در زیر خاک دفن شده‌اند.»

نعمان کورتولموش، معاون اول اردوغان در حزب عدالت و توسعه نیز صادر کنندگان این بیانیه را انسان ‌هایی که خواهان بازگشت به ترکیه قدیم هستند معرفی کرد.»

سلیمان سویلو، وزیر کشور نیز در توییتی با اشاره به اینکه ملت تُرک دوستدار یونیفرم ارتش است و به تن داشتن این یونیفرم یک شرف برای افراد به شمار می ‌رود خواستار حفظ حرمت این یونیفرم در دوران بازنشستگی افراد نیز شد!

فخرالدین آلتون، معاون ارتباطات دفتر ریاست جمهوری نیز اظهار امیدواری کرد که  افراد باز نشسته نظامی‌ حد و جایگاه خود را بشناسند.

به نظر می‌ رسد حزب حاکم با واکنش تند به بیانیه افسران بازنشسته که دیگر امکان هیچ اقدام عملی ندارند و بسیاری از آن‌ ها در دوران پرونده‌ های ارگنکون و بالیوز به دست جریان افراد گولنی اخراج شدند، تلاش دارد تا تهدید کودتا در کشور را جدی دانسته و حساسیت شهروندان را در این مورد برانگیزند.

پیمان مونترو موافقت ‌نامه‌ ای بین ترکیه و قدرت‌ های جهانی و منطقه ‌ای بود که به ترکیه اجازه کنترل ترانزیت در تنگه‌ های بسفر و داردانل می‌داد. این پیمان در ۲۰ ژوئیه ۱۹۳۶ امضا شد.

در معاهده سور که در روز ۱۰ اوت سال ۱۹۲۰ میلادی برای تنبیه امپراتوری عثمانی پس از جنگ جهانی اول امضا شده بود، تنگه‌ های بسفر و داردانل بین‌ المللی شده و سرزمین ‌های اطراف آن‌ ها غیرنظامی ‌اعلام شدند. معاهده لوزان نیز که در ۲۴ ژوئیه ۱۹۲۳ با دولت جدید ترکیه عقد گشته بود این امر را تأیید کرد ولی آن را منوط به امن بودن شرایط در استانبول نمود.

در سال ۱۹۳۶ ترکیه با بیان این که بنا بر تحولات اخیر جهانی (حمله ایتالیا به حبشه، حادثه موکدن و حمله امپراتوری ژاپن به چین، و همچنین اشغال جبهه غربی رود راین از سوی آلمان نازی) و این که با تغییر اوضاع بین ‌المللی دیگر تأمین امنیت آن ممکن نیست از امضا کنندگان پیمان لوزان خواست در یک گردهمایی جدید به بازنگری این پیمان اقدام کنند که در نتیجه آن با توجه به تقویت تهدید شوروی علیه غرب، طی پیمان مونترو حق حاکمیت بر این تنگه ‌ها متعلق به دولت ترکیه دانسته شد.

منبع: آناج