مراسم گرامیداشت یاد و خاطره حاج زین العابدین تقی اف در ۳ فوریه با حضور کارآفرینان و هنردوستان آذربایجانی در موزه هنر باکو برگزار خواهد شد.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز،حاج زین‌العابدین تقی‌اف سرمایه‌دار خیر خواه و فرهنگ دوست آذربایجانی اهل باکو در خانواده‌ای فقیری متولد شد و پس از پرداختن به شغل‌های متعدد و مشکل توانست در صنعت نوپای نفت اطراف باکو سرمایه گذاری کند. با پیشرفت این صنعت وی نیز به یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌داران باکو و قفقاز مبدل شد و ثروتی هنگفت به دست آورد. علاوه بر فعالیت‌های اقتصادی، تقی اف به امور خیریه و فعالیت‌های فرهنگی علاقمند بود. اوسرمایه چندین روزنامه ترکی زبان در جمهوری آذربایجان را تأمین کرد و کمک‌های مالی فراوانی به روزنامه‌های فارسی و ترکی چاپ داخل و خارج از ایران از جمله تربیت، اختر، حبل‌المتین، مظفری کرد.
وی چندین مدرسه به سبک جدید در باکو و قفقاز احداث کرد و مبالغ هنگفتی به مدارس داخلی ایران، از جمله مدرسه رشدیه، اهدا کرد. در کتابی با عنوان “سرگذشت پنجاه کنشگر اقتصادی ایران” از او به عنوان یکی از افرادی که در دویست سال اخیر تاثیر زیادی بر اقتصاد ایران داشته نام برده شده است.
حاج زین العابدین تقی اف، یکی از کارآفرینانی بود که نفت باکو را از طریق دریای خزر و خط راه آهن قفقاز صادر می کردند. وی به عنوان صنعتگر با فعالیت ها و اقدامات هدفمند خود، از زمرۀ نخستین صنعتگران ملی محسوب می شود که به فعالیت استعمارگران در اقتصاد جمهوری آذربایجان لطمه وارد کرده و فعالیت آنان رامختل نمود.
در سال ۱۸۷۲، هنگامی که زمین های نفت خیز به حراج گذاشته شدند، تقی‌اف نیز زمینی به اجاره گرفت که، بعدا از آن نفت استخراج گردید و با این روش آرزو های وی واقعی شدند. بعد شرکت نفتی به نام “حاجی زین‌العابدین تقی‌اف” را دایر نمود. در سال ۱۸۹۷، تقی‌اف با فروش میادین نفتی خود به یکی از شرکت های نفتی بریتانیایی، در عرصۀ غیر نفتی شروع به فعالیت نمود. کارخانۀ بافندگی باکو که از سوی وی تاسیس شد،اقدامی آغازگر در راستای تولید پنبه در آذربایجان به حساب می آید.
معمار جوزف گوسلاوسکی، با سفارش حاج زین‌العابدین تقی‌اف کاخ شاهانه ای در مرکز باکو برای وی ساخته است. هر یک از چهار نما و گنبد های بزرگ روی بام توجه ها را از دور به خود جذب می کنند. این کاخ هم از نظر نمای ظاهری و نیز طراحی داخلی به عنوان یکی از زیباترین بناهای شهر باکو تلقی می گردد.
پس از اشغال آذربایجان توسط شوروی در ۲۸ آوریل سال ۱۹۲۰، وضعیت دگرگون شد. اموال ثروتمندان و مردم به نفع دولت مصادره شد و روشنفکران آذربایجانی تحت تعقیب قرار گرفتند. به خواهش مردم آذربایجان، نریمان نریمانف یکی از مقامات وقت فرصتی برای انتخاب ملک به حاج زین‌العابدین تقی‌اف داد. وی از میان ملک های خود که، دولت مصادره کرده بود، باغ خویش واقع در مردکان را برگزید.
وی در اول سپتامبر سال ۱۹۲۴ درگذشت و ۴ سپتامبر مراسم تشییع و تدفین وی با حضور مردم ولایات مختلف آذربایجان برگزار شد.
