می توان با اعتمادسازی متقابل بر پایه احترام متقابل وحول محور منافع مشترک دوستیها را قوت بخشید و شعار امنیت آذربایجان،امنیت ایران است و امنیت ایران، امنیت آذربایجان است را به مرور زمان به واقعیت بدل ساخت.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز به نقل از خبرآنلاین، حسن روحانی رییس جمهور ایران به دعوت همتای آذربایجانی خود الهام علیف در راس هیات عالیرتبه ای متشکل از رییس دفتر رییس جمهوری، وزرای نفت، امور خارجه، راه و شهرسازی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی و ورزش و جوانان ، رییس بانک مرکزی و برادر خود سفری سی ساعته از ظهر 21 تا عصر 22 آبانماه به جمهوری آذربایجان انجام داد. روحانی و هیات همراه دراولین سفر خود به باکو در جامه ریاست جمهوری مورد استقبال رسمی همتای آذری خود در کاخ ریاست جمهوری آذربایجان واقع در بخش زاغولبا در کنار دریای خزر قرار گرفت.
رییس جمهوری ایران در آستانه این دیدار درباره‌ی اهمیت روابط دو کشور ایران و آذربایجان گفت: “قفقاز پلی برای ایران به سمت شمال و شرق اروپاست وایران هم پل ارتباطی برای آذربایجان به سمت آب‌های جنوب است، بنابراین این پل باید مستحکم شود. جمهوری آذربایجان همسایه بسیار خوبی برای جمهوری اسلامی ایران است و امروز روابط ما از سال‌های گذشته بهتر است.”وی خاطر نشان کردکه “سفر اخیر رییس جمهوری آذربایجان به تهران، باعث تحولی در روابط دو کشور شد و در جریان سفر حاضر تقویت روابط تهران – باکو شتاب خواهد گرفت.”
در جریان این سفر پس از مذاکرات تک به تک دو رییس جمهور و مذاکرات کاری هیاتهای دو طرف پیرامون موضوعات مورد علاقه دو کشور در زمینه های
مختلف دوجانبه ای، منطقه ای و بین المللی 5 یادداشت تفاهم و سند همکاری در زمینه های اطلاعات و فناوری و ارتباطات، همکاریهای اقتصادی و فنی، همکاریهای پستی، همکاری در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر و همکاری در بخش ساماندهی رودخانه‌های مرزی ازسوی وزرای ذیربط دو کشور به امضاء رسید. این در حالی بود که محمود واعظی رییس ایرانی کمیسیون مشترک همکاریهای دوکشور پیش از عزیمت حسن روحانی به باکو از امضای 10 سند همکاری خبرداده بود .
روسای جمهوری ایران و آذربایجان پس از پایان مذاکرات و امضاء اسناد در یک نشست مشترک خبری با تأکید بر ایجاد شتاب و تحرک در روابط دو کشور تصریح کردند هیچ قدرت و کشور ثالثی نمی‌تواند در رابطه دوستانه تهران- باکو خدشه ایجاد کند.
روحانی با اشاره به سفر فروردین ماه رئیس جمهور آذربایجان به ایران گفت مردم ایران و جمهوری آذربایجان از فرهنگ، اعتقادات و تاریخ مشترکی برخوردارند و باید از این پایگاه مستحکم به نفع منافع دو ملت بهره‌برداری کنیم.وی با بیان اینکه ایران و جمهوری آذربایجان در زمینه امنیت و ثبات منطقه به دنبال مشارکت و همکاری با یکدیگر هستند، اظهار داشت: ایران خواستار و حامی ثبات و دوستی در منطقه است و در این زمینه هر نوع کمکی که لازم باشد انجام خواهیم داد. الهام علیف نیز با اشاره به مشترکات دیرینه تاریخی و فرهنگی مردم دوکشور بر گسترش روابط فیمابین در زمینه های مختلف تاکید کرد. وی همچنین از موضع ایران در زمینه حل عادلانه، صلح آمیز بحران قره باغ وآزادی اراضی اشغالی آذربایجان براساس قوانین بین المللی و شناخته شدن مرزهای بین المللی قدردانی کرد. روحانی نیز از موضع عادلانه آذربایجان در قبال برنامه هسته ای ایران تشکر نمود.
در جریان این دیدار همچنین نشست مشترک تجار ایرانی و جمهوری آذربایجان با حضور دو رییس جمهور در سالن کنفرانسهای بین المللی مرکز موسوم به حیدرعلیف برگزار شد. در این سمینار نمایندگانی از شرکتها و اعضای اتاقهای بازرگانی استانهای مرزی ایران حضور داشتند.
روحانی پس از بازگشت از باکو بااشاره به مذاکرات انجام شده و اسناد امضاء شده در این سفر، دستاوردهای دیداراز جمهوری آذربایجان را مثبت، سازنده و در راستای تأمین و تقویت منافع دو ملت و دو کشور توصیف کرد وافزود: از سال گذشته تاکنون چهار نوبت با رییس جمهوری آذربایجان دیدار و مذاکره داشته و در این دیدارها گام به گام روابط و مناسبات دو کشور را بهم نزدیک‌تر کرده ایم.اراده دولت این بود که بخش‌های خصوصی دو کشور فعال شوند و معتقدیم اگر زمینه‌ها و شرایط لازم برای فعالیت سرمایه‌گذاران فعال شود، شاهد روابط اقتصادی بسیار مناسبی بین دو کشور خواهیم بود.
در پایان سفر روحانی به باکو بیانیه مشترک مطبوعاتی دو رییس جمهور حاوی یک مقدمه و 6 بند منتشر شد.دراین بیانیه به موضوعات مورد مذاکره در جریان این سفر، اهم مسایل مورد توجه دوطرف در ابعاد دوجانبه، منطقه ای وبین المللی و همچنین چشم انداز مناسبات دوکشور بصورت جامع الاطراف پرداخته شده و با استناد به قرارداد اصول روابط دوستانه و همکاریهای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان منعقده در تاریخ 30 اردیبهشت1381 (برابر با بیستم ماه می سال 2002) و قوانین بین المللی بر همکاری، حمایت و توجه به موضوعات مورد علاقه دوکشور تاکیدشده است. ذیلا باختصارو تلخیص به موارد مندرج در بیانیه مذکور اشاره میگردد:
بند اول
-توسعه روابط دوجانبه براساس حقوق برابر، سازنده و دارای منافع متقابل در زمینه‌های مختلف
-استمرار گفتگوهای سیاسی در خصوص همه زمینه‌های روابط دوجانبه و همچنین مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد علاقه را در سطوح مختلف
-توسعه همکاریهای پارلمانی و انجام سفرهای متقابل نمایندگان مجلس دو کشور
– اجرای اقدامات لازم جهت جلوگیری از فعالیت گروه‌ها، سازمان‌ها و اشخاص مختلف علیه حاکمیت دولت و تمامیت ارضی یکدیگر در خاک خود
بند دوم
– گسترش همکاریهای متقابل در خصوص مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی باهدف حفظ صلح و ثبات در منطقه
– غیرقابل قبول بودن اقدامات تجاوزکارانه، استفاده از زور و تهدید به استفاده از زور در روابط بین دولت‌ها و به رسمیت نشناختن نتایج حاصل از نقض
مرزهای شناخته شده بین‌المللی با استفاده از زور و طرفداری از حل و فصل مناقشات براساس اصول حاکمیت، تمامیت ارضی و مصونیت مرزها با استناد به مفادمنشورسازمان ملل متحد
– حل مسالمت‌آمیز فوری مناقشه ارمنستان – آذربایجان قره باغ کوهستانی
– پشتیبانی از حق استفاده صلح آمیز همه کشورها از انرژی هسته ای با استناد به اصول و موازین شناخته شده حقوق بین‌الملل و در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بار دیگر پشتیبانی خود از حق استفاده صلح‌آمیز همه کشورها
– تشویق همکاریهای بین‌المللی در زمینه مبارزه با تروریسم، با توجه به بردباری دینی،پشتیبانی فعال از ابتکارات مربوط به میراث تاریخی چند فرهنگی و گفتگوی تمدن‌ها و برخورداری از تصمیم و اراده تداوم مقابله با اسلام‌ستیزی، نژادپرستی، خشونت و گرایش‌ها و اقدامات جدایی‌طلبانه
بند سوم
– استفاده مؤثر از ظرفیتهای سازمان ملل جهت مقابله با تهدیدها و رویکردهای جدید علیه قواعد حقوق بین‌المللی
-همکاریهای دو جانبه و در چارچوب نهادهای سازمان ملل متحد در حوزه مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلب، افراط گرایی، قاچاق مواد مخدر و جرایم فرامرزی
– تقویت همکاری مشترک در سازمان ملل، جنبش غیرمتعهدها، سازمان همکاری اسلامی، اکو و سایر سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی و منطقه‌ای
بند چهارم
تقویت فعالیت کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور به منظور توسعه همکاریهای دو جانبه اقتصادی، تجاری و بشردوستانه و تعمیق همکاریهای سودمند متقابل در بخش‌های مختلف اقتصادی، بویژه در حوزه صنایع، انرژی، ساختمان‌سازی، کشاورزی و جهانگردی
– تقویت روابط دوجانبه اقتصادی،تجاری، سرمایه گذاری،علمی وتکنولوژیکی با در نظر گرفتن اولویت‌های خود در راستای سیاست تنوع‌سازی اقتصاد خود و تطبیق آن با تکنولوژی‌های جدید.
– تقویت همکاریهای فیمابین در بخش حمل و نقل و ارتباطات و ایجاد امکانات مناسب برای عبور ترانزیت از خاک کشور خود
– تشویق سرمایه‌گذاری متقابل در کشورهای یکدیگر و نیز سرمایه‌گذاری مشترک در کشورهای ثالث و انجام اقدامات عملی جهت اجرای پروژه‌های مورد توافق دو طرف بویژه در زمینه‌های طرحهای مشترک انرژی و تاکید بر ضرورت امضای هر چه سریع‌تر طرح پیش‌نویس موافقتنامه ادامه ساخت و بهره‌برداری نیروگاه برق آبی و سد آبی خداآفرین و قیزقلعه سی
– تسریع در طی مراحل قانونی موافقتنامه همکاری ساخت و بهره‌برداری نیروگاه‌های برق آبی اردوباد – مارازاد
– ضرورت همکاری فرامرزی در رودخانه ارس،استفاده بهینه ازآن و انجام پروژه های مشترک جدید
بند پنجم
– تداوم همکاری مشترک میان کشورهای ساحلی دریای خزر در خصوص تفاهم درباره کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، اجرای نتایج نشست سران کشورهای خزری در آستاراخان روسیه (7مهر1393=29سپتامبر2014) – ادامه همکاری در زمینه حفاظت از محیط زیست،رفع آثار غیرمترقبه طبیعی و جلوگیری از حوادث غیر طبیعی صنعتی
بند ششم
– توسعه بیشتر همکاریهای فرهنگی، هنری، علمی و بهداشتی وکمک به تقویت روابط بین شخصیت‌های فرهنگی و هنری دو کشور
سخن آخر
سفر حسن روحانی به کشور همسایه جمهوری آذربایجان را که پس ازگذشت هشت سال از نشیبهای سیاسی و امنیتی میان تهران-باکو در دو دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد صورت گرفت، میتوان فرازی در مناسبات دوکشور تلقی نمود که البته شروع این فراز از فروردین ماه سالجاری، طی سفر الهام علیف به ایران آغاز شده بود .
در یکسال ونیم اخیر که از عمر دولت تدبیر وامید سپری میشود، سم زدایی از روابط خارجی ایران که در دوره دولتهای مهرورز، عدالت محور و خدمت به بندگان خدا به موازات تنش زایی در عرصه سیاست خارجی ، مسموم شده بود،آغاز گردید و دررابطه با آذربایجان نیز مناسبات در مسیر اعتمادسازی حرکت میکند که درصورت اجرای توافقات امضاء شده وادامه رایزنیهای مستمر درآینده میتوان شاهد تقویت همکاریهای دوجانبه، منطقه ای و بین المللی در زمینه های مختلف و تقویت امنیت و ثبات در منطقه گردید.
بدیهیست در راستای تحقق استراتژی چسبندگی ژیوپولیتیک که ازطریق پیوستگی حمل ونقلی و انرژتیکی باپشتوانه اعتماد سازی درعرصه سیاسی و امنیتی قابل حصول است و سبب ساز تقویت ثبات وامنیت واحدهای سیاسی و منطقه میگردد، سرعت بخشیدن به پروژه احداث خط آهن آستارا-رشت-قزوین که خط آهن سراسری اروپا وروسیه را از طریق آستارای جمهوری آذربایجان به راه آهن سراسری ایران و در نهایت به خلیج فارس خواهد رساند و اجرای پروژه های نیروگاهی در مناطق مرزی دوکشورو اتصال شبکه های برق آذربایجان -ایران و دیگر کشورهای منطقه وهمینطوراجرای طرحهای منطقه ای آبرسانی از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
همچنین برگرفته از ریشه های تاریخی وفرهنگی و با نگاهی ایجابی و استفاده از ظرفیتهای غنی مردمی در دو کشور و تقویت دیپلماسی عمومی میتوان در دوره جدید که رییس جمهوری با رویکردی منطقی، عقلایی وغیرماجراجو با رایی 19 میلیونی درایران مدیریت کشور را برعهده گرفته است شک و تردیدها را درفضای مناسبات دوکشور از میان برداشت و با اعتمادسازی متقابل بر پایه احترام متقابل و حول محور منافع مشترک دوستیها را قوت بخشید و شعار امنیت آذربایجان، امنیت ایران است و امنیت ایران، امنیت آذربایجان است را به مرور زمان به واقعیت بدل ساخت.
این یادداشت در اسفند ماه 1393 در شماره 8 مجله اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اردبیل منتشر شده است.
