کشورهای جهان اسلام با حضور در دو نشست منطقه‌ای-بین‌المللی جده و قاهره سعی کردند علاوه بر محکوم کردن اقدامات رژیم صهیونیستی در هدف قراردادن مناطق مسکونی، بیمارستان، مدارس و … جلوی تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی کشور فلسطین را بگیرند. به عبارت دیگر، دست اندازی مجدد رژیم صهیونیستی بر باریکه غزه علاوه بر نقض قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، امکان تشکیل کشور مستقل فلسطین را در هاله‌ای از ابهام فرو خواهد برد.

در چنین شرایطی مواضع سیاسی و بیانیه پایانی نشست ریاض می‌تواند تأثیر جدی بر روند جنگ غزه و بالا بردن شانس آتش‌بس پایدار در کوتاه‌مدت بگذارد. پنج‌شنبه گذشته علیرضا عنایتی، سفیر ایران در عربستان از برگزاری نشست فوق العاده سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی برای دفاع از فلسطین و محکومیت جنایت های صهیونیست‌ها در ریاض خبر داد.

برهمین اساس تیم کارشناسی وزارت امور خارجه کشورمان با هدف بررسی سند نهایی نشست راهی عربستان شد تا با همتایان خود در سایر کشورهای اسلامی به رایزنی بپردازند. در این نشست تاریخی قرار است آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان حضور یابد. کارشناسان معتقدند، مصادف شدن نخستین سفر آیت الله رئیسی به سرزمین وحی با اوج گیری بحران در فلسطین اشغالی نشان دهنده اولویت این موضوع در تنظیم روابط تهران و ریاض است.

پیش از عملیات «طوفان الاقصی» در هفتم نوامبر، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی با میانجی‌گری دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در حال حرکت به سمت حل‌وفصل موضوعات اختلافی و نزدیک شدن به آستانه عادی سازی روابط بودند. حال پس از گذشت قریب به یک ماه از نسل‌کشی صهیونیست‌ها در باریکه غزه به نظر نمی‌آید سعودی‌ها در کوتاه مدت تمایلی به عادی سازی روابط با تل‌آویو داشته باشند، زیرا این اقدام به از بین رفتن مشروعیت و مقبولیت این کشور نزد افکار عمومی جهان عرب و مسلمانان سراسر جهان منجر خواهد شد.

یکی از دیگر از چالش‌های پیش‌ روی نشست جده تطابق نداشتن سیاست‌های اعلام و اعمال شده کشورهای عضو در قبال موضوع فلسطین است. به عنوان نمونه، با اوج‌گیری حملات زمینی- هوایی رژیم صهیونیستی به باریکه غزه، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با ایراد سخنرانی‌های تند علیه رژیم صهیونیستی سعی کرد خود را به عنوان حامی اصلی آرمان فلسطین معرفی کند. هم‌زمان با تشدید انتقادات حقوق بشری اردوغان از غرب و سران رژیم صهیونیستی، همچنان روابط سیاسی- اقتصادی این کشور با تل‌آویو پابرچاست و هیچ اقدام عملی علیه صهیونیست‌ها انجام نشده است.

الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان به عنوان متحد سیاسی اردوغان همچنان از مسیر خط لوله باکو- جیحان قریب به 60 درصد نفت مورد نیاز رژیم صهیونیستی را تأمین می‌کند. همچنین برخی شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس مانند امارات عربی متحده و بحرین نه تنها اقدام به قطع رابطه یا تحریم رژیم صهیونیستی نکردند، بلکه برخی اخبار غیر رسمی حاکی از کمک نظامی- اطلاعاتی این کشورها به تل‌آویو برای هدف قرار دادن نیروهای مقاومت در سراسر غرب آسیاست.

در حالی که برخی کشورهای اسلامی با استانداردهای دوگانه و نداشتن صداقت نسبت به موضوع فلسطین برخورد می‌کنند، کشورهای حوزه یوروآتلانتیک به صورت یکپارچه حامی ماشین جنگی رژیم صهیونیستی هستند و سیل کمک‌های اقتصادی، تسلیحاتی و تبلیغاتی را راهی سرزمین‌های اشغالی کرده اند. در روزهای اخیر فشار فزاینده افکار عمومی خواستار توقف جنگ در نوار غزه بوده است، اما واشنگتن متحد راهبردی رژیم صهیونیستی نه تنها از این خواسته عمومی حمایت نکرد، بلکه برقراری آتش‌بس در شرایط کنونی را غیرقابل قبول خوانده است.

در چنین شرایطی دولت بایدن با همراهی تروئیکای اروپایی و برخی دولت‌های منطقه سعی دارد با ارسال محدود کمک‌های بشردوستانه، ایجاد کریدورهای انسانی برای انتقال مردم از شمال به مناطق جنوبی نوار غزه و توقف آتش چندساعته در جایگاه بازیگر میانجی قرار بگیرد و دیگر در مقام تسهیل کننده کشتار غیرنظامیان در نوار غزه نباشد.

نشست ریاض فرصت مناسبی برای کشورهای منطقه خواهد بود تا با افشاگری نسبت به سیاست‌های دوگانه آمریکا در قبال موضوع فلسطین، خواستار ورود مؤثر سایر قدرت‌های جهانی برای پایان دادن به جنگ در فلسطین اشغالی شوند.

بهره سخن

آمریکا به وسیله عادی سازی روابط میان ریاض و تل‌آویو به دنبال ادغام رژیم صهیونیستی در نظم اقتصادی- امنیتی غرب آسیا و ایجاد بلوک واحد در برابر چین و روسیه حوزه ایندوپاسفیک بود. برهمین اساس، کشورهای عرب منطقه که پیش تر به عنوان حامیان اصلی آرمان فلسطین به شمار می‌رفتند با قرار گرفتن در کریدور هند- عرب- مدیترانه وارد شراکت راهبردی با غرب شدند.

پیش تر کشورهایی همچون ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز با گسترش روابط راهبردی با رژیم صهیونیستی به تأمین کننده اصلی انرژی صهیونیست‌ها بدل شدند و در سوی مقابل، اقدام به خرید انواع سامانه‌های آفندی و پدافندی از تل‌آویو کردند. تشدید وابستگی متقابل میان دولت‌های اسلامی و رژیم صهیونیستی سبب تغییر موضع سیاسی و عملی آنها در قبال موضوع فلسطین شده است.

همین موضوع سبب می‌شود برخی تحلیلگران با وجود تلاش کشورهایی همچون ایران، عراق، سوریه، لبنان، قطر، الجزایر و کویت؛ امید زیادی به نشست ریاض نداشته باشند و همچنان مقاومت را تنها گزینه واقعی و بازدارنده در برابر رژیم صهیونیستی بدانند.