حفظ ثبات ارمنستان که چندی پیش با موفقیت از یک بحران اجتماعی و گروگانگیری شبه انقلاب مخملی خارج شد، برای راهبرد منطقه ای مسکو ارزشمند است و از این رو تقویت همکاری ها یکی از اهداف سفر روز شنبه ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به ایروان است.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز ؛ارمنستان مردادماه سال جاری شاهد عملیات ۱۵ روزه اشغال یک مرکز پلیس در شهر ایروان از سوی مردان مسلح، فراخوان مردم به برپایی تجمع های ضد دولتی از سوی آنان و برگزار شدن تظاهرات شبانه بود، ولی دولت موفق شد دامنه های آن را مهار کند و مانع گسترش اعتراض ها شود، هر چند که ناآرامی ها مورد حمایت ضمنی غرب نیز قرار گرفت.
گروگانگیران با وجود مقاومت طولانی منجر به مرگ دو مامور، زخمی شدن چند پلیس و همچنین پنج تن از مردان مسلح پس از ناکامی در رسیدن به خواسته های خود مجبور به تسلیم شدند.
این وضعیت بویژه پس از صدور بیانیه نماینده اتحادیه اروپا در ارمنستان که در اوج قدرت نمایی مردان مسلح خواست حقوق معترضان خیابانی رعایت شود و حتی اقدام های این کشور را نکوهش کرد، نشان داد، غرب منتظر بود درصورت جدی تر شدن اعتراض ها به عنوان نیروی سیاسی سوم و بین المللی حامی تظاهر کنندگان پروژه شکل گیری انقلاب رنگی را تکرار کند.
ارزیابی ها نشان می دهد، مردان مسلح حامی ژرایر سلیفیان رهبر زندانی جنبش ضد دولتی نواارمنیا در صدد بودند با استفاده از نارضایتی های اقتصادی و التهاب های ناشی از شرایط اجتماعی یک خیزش مردمی شکل دهند و مرکز پلیس اشغال شده اربونی را نیز به کانون برگزاری تجمع های پایدار اعتراضی تبدیل کنند، ولی ماموران امنیتی توانستند این محدوده را بشدت کنترل کنند و مانع تبدیل گروگانگیری به پروژه سقوط دولت شوند.
از سوی دیگر، احتمال مداخله پنهانی غرب در شکل گیری وقایع اخیر ارمنستان و همچنین امکان تکرار آن در آینده بسیار زیاد است، زیرا این کشور در معادله رویارویی های منطقه ای جایگاه مهمی دارد که افزون بر روسیه می تواند بر کشورهای همجوار و نزدیک تاثیرگذار باشد.
ارمنستان در قفقاز جنوبی میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد که مرز آسیا و اروپا محسوب می شود و در صورت حضور یا حداقل نفوذ سیاسی نظامی آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو در این کشور، غرب می تواند بر معادلات کلان منطقه تاثیر زیادی بگذارد.
ارمنستان از این رو برای اروپا و آمریکا اهمیت نظامی-سیاسی دارد که در غرب با ترکیه، شمال گرجستان، شرق جمهوری آذربایجان (جمهوری قره باغ) و در جنوب ایران و جمهوری خودمختار نخجوان (جزئی از جمهوری آذربایجان) هم مرز است و هر گونه جای پا برای ناتو و آمریکا می تواند افزون بر شکل گیری دغدغه برای روسیه برای کشورهای غیر همسو با غرب نیز نگران کننده باشد.
از سوی دیگر، ارمنستان که همچنان از مناقشه ۲۷ ساله تنش و درگیری جنگی بر سر منطقه ارمنی نشین قره باغ با جمهوری آذربایجان رنج می برد، هنوز نتوانسته پیامدهای بحران اقتصادی جهانی را که سال ۲۰۰۸ آغاز شد و به اقتصاد بسیاری از کشورها زیان های سنگینی وارد کرد، از خود دور کند.
تولید ناخالص ملی ارمنستان بر اثر بحران اقتصادی به شدت افت کرده است و رشد صنعتی این کشور در سال گذشته میلادی نیز به حدود ۰/۵ درصد یعنی پایین ترین سطح ثبت شده از زمان فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ و استقلال این کشور رسید.
از سوی دیگر، با توجه به مشکلات اقتصادی و افت سطح زندگی بسیاری از مردم، همکاری های اقتصادی با روسیه می تواند برای ارمنستان فرصت ساز باشد، زیرا این کشور با توجه به نبود منابع و ثروت های طبیعی گزینه های داخلی زیادی برای بهبود اوضاع اقتصادی خود ندارد.
از نظر سیاسی نیز مسکو که متحد سیاسی ایروان در منطقه به شمار می رود با دقت روند تهدیدها علیه ثبات ارمنستان و پیامد آن در منطقه قفقاز را زیر نظر دارد.
احتمال بروز هر گونه جابجایی قدرت در منطقه بویژه ارمنستان با گرایش های غربگرایانه می تواند برای روسیه نگران کننده باشد، زیرا مسکو و ایروان در چارچوب سازمان های منطقه ای مانند پیمان امنیت جمعی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جامعه همسود همکاری نزدیکی دارند و طبیعی است که غرب چنین همگرایی هایی را برنمی تابد و برای پایان یافتن آن تلاش و برنامه ریزی می کند.
اکنون نباید این موضوع را نادیده گرفت که ارمنستان نیز مانند اوکراین، گرجستان، مولداوی و چندین جمهوری دیگر شوروی سابق یکی از میدان های اصلی رقابت های ژئوپلیتیکی روسیه و غرب است و تلاش ها برای تغییر صاحبان قدرت در ایروان می تواند اهرم وارد کردن فشار بیشتر بر مسکو در مناطقی باشد که آن را حیاط خلوت و محدوده منافع راهبردی خود می داند، هر چند براساس پیشینیه دوران شوروی برای حفظ آنها همیت قائل است.
بنا بر این، باید انتظار داشت همزمان با آینده نگری های مسکو برای حفظ شرایط ثبات کنونی بویژه در ارمنستان، غربی ها نیز اقدام های متقابل را ادامه دهند.
در شرایط کنونی سفر پوتین به ارمنستان و مذاکره با سرژ سرکیسیان همتای ارمنستانی خود می تواند زمینه تقویت روابط دو کشور را فراهم کند، زیرا نیازهای متقابل به یکدیگر دارند که از جمله می توان به خواسته های ایروان برای استفاده از فرصت های اقتصادی و توسعه ای در همکاری با مسکو با هدف کاهش مشکلات در این بخش و همچنین برخورداری روسیه از اطمینان ثبات در این کشور مهم و دور ماندن از فشارهای ضدروسی غرب اشاره کرد که از جمله پیامدهای آن امنیت بخشی منطقه ای خواهد بود.
