به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، سال ١۴٣٧ هجری قمری مصادف با اواخر سال ٢۰١۵ و سال ٢۰١۶ میلادی، از نظر تحولات میدانی در حوزه دین و دینداری، سالی بسیار پراهمیت در جمهوری آذربایجان بود. سال ١۴٣٧ با برگزاری بزرگترین و پرازدحام ترین مراسم های عاشورای حسینی که از زمان استقرار نظام الحادی کمونیستی در دهه ١٩٢۰ و سال های سرکوب های استالینی دهه ١٩٣۰، یکی از به یاد ماندنی ترین محرم های این سرزمین را خلق کرد، مورد توجه قرار گرفت. اوج مراسم های عاشورای حسینی در این سال در نارداران و لنکران بود که تجمع ده ها هزار نفری در نارداران و حرکت دسته عظیم عزاداری در لنکران را به رخ همگان کشید. این مراسم های عاشورایی هم طراز مراسم های عاشورایی برگزار شده در شهرهای مختلف ایران و عراق و لبنان و بلکه در مقیاس خود، پرشکوه تر از این ها نیز بودند که دوربین های متعدد تلویزیونی و پخش زنده شبکه های مختلف و مهم را معطوف خود می کنند. اما، مظلومیتی که از زمان تهاجمات ارتش تزاری و تجزیه سرزمین های شمال ارس از ایران بر اساس معاهدات ننگین گلستان و ترکمانچای شامل حال شیعیان این سرزمین ها شده و در دوران حاکمیت الحاد کمونیستی به اوج خود رسید، پس از فروپاشی الحاد کمونیستی نیز تمامی نداشته است و غافل ماندن دنیا و دوربین های تلویزیونی از مراسم های عظیم و پرشکوه عاشورایی سال های گذشته نارداران و لنکران و گنجه و مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) در ینی گونشلی در حومه باکو بخصوص در محرم سال ١۴٣٧ هجری قمری نیز از نشانه ها و تبعات همین مظلومیت شیعیان جمهوری آذربایجان بوده است. با این حال، حماسه ای که شیعیان جمهوری آذربایجان در تجمعات پرشور حسینی نارداران و لنکران در عاشورای ١۴٣٧ آفریدند، حاکمیت لائیک – سکولار جمهوری آذربایجان را که از رژیم های به شدت تحت تاثیر صهیونیسم نیز به شمار می رود، نگران ساخت و به فکر چاره جویی انداخت. نگاهی گذرا و روزشمارگونه به برخی تحولاتی که از عاشورای ١۴٣٧ تا عاشورای ١۴٣٨ در جمهوری آذربایجان روی داده است، به نوعی بیانگر ماوقع می باشد:
– اول محرم ١۴٣٧ (٢٣ مهر ١٣٩۴ / ١۵ اکتبر ٢۰١۵) : پرازدحام ترين مراسم عاشوراي حسيني در شهرها مختلف جمهوري آذربايجان بعد از سرکوب هاي استاليني دهه ١٩٣۰ برگزار شد که در اوج تمامي آنها تجمع عظيم حسيني در اطراف حرم بي بي رحيمه (س) در نارداران و حرکت پرشکوه دسته عزاداري هيات هاي لنکران بود. در شهر گنجه برغم تدابير گسترده نيروهاي امنيتي و پليس و بازداشت هاي گسترده تشکيل دهندگان دسته هاي عزاداري و امناي هيأت هاي مذهبي و نيز دستگيري فعالان جنبش تازه تاسيس اتحاد مسلمانان، تجمع خودجوش مردم در اطراف امامزاده ابراهيم (س) گنجه و خيابان هاي منتهي به آن بسيار قابل توجه بود. «اتحاديه روشنفکران» ، «مرکز دفاع از آزادي اعتقادات ديني و وجدان» و «جنبش مقاومت اسلامي براي آزادي قره باغ» جمهوري آذربايجان خشونت و بدرفتاري پليس شهر گنجه با عزاداران حسيني را تقبيح کردند.
– ٢۶ نوامبر ٢۰١۵ ، مجلس عزاداري حسيني که در آستانه اربعين حسيني در حسينيه اي که در منزل حاج ابوالفضل بنيادوف، يکي از ساکنان نارداران داير شده و در آن، حجت الاسلام طالع باقرزاده، منبر مي رود، به هنگام اقامه نماز جماعت ظهر هدف حمله نيروهاي پليس باکو قرار گرفت که به شهادت چهارتن از نمازگزاران انجاميد. رسانه هاي باکو اعلام کردند در اين حمله، دو مامور پليس نيز کشته شده است. اما، نارداراني ها تاکيد کردند حضار مجلس عزاداري مسلح نبوده اند و نيروي پليس براي وسعت دادن به ابعاد ماجرا، دو مامور خود را نيز کشته است. در اين عمليات، حاج طالع باقرزاده و دستکم ١۴ تن از شرکت کنندگان در مجلس عزاداري که اکثرا از فعالان جنبش اتحاد مسلمانان بودند، دستگير شدند که بعدها اخبار وحشتناکي درباره شکنجه هاي وحشيانه بازداشت شدگان در بازداشتگاه «باندوتدل» ( اداره مبارزه با جرايم سازمان يافته وزارت کشور جمهوري آذربايجان) در برخي سايت هاي اينترنتي منتشر شد. پس از واقعه ٢۶ نوامبر ٢۰١۵، شمار زيادي از مردان نارداراني در ميدان امام حسين (ع) نارداران براي اعتراض به عمليات وحشيانه نيروهاي پليس عليه مجلس عزاداري امام حسين (ع) تجمع کردند. نيروهاي پليس و قشون داخلي وزارت کشور نيز در اطراف نارداران مستقر شدند و نارداران تحت محاصره کامل قرار گرفت و ورود و خروج به اين روستا و حرم بي بي رحيمه (س) ممنوع شد.
– يک روز مانده به اربعين حسيني ١۴٣٧، وزارت امنيت ملي، وزارت کشور و دادستاني جمهوري آذربايجان با صدور اطلاعيه مشترکي اعلام کردند عمليات ويژه اي تحت نظارت مستقيم الهام علي اف ، رييس جمهوري اين کشور از ساعت هشت صبح روز سه شنبه اول دسامبر ٢۰١۵ در نارداران شروع شده است. اين حمله، منجر به حاکميت فضاي رعب و وحشت شديد بر نارداران و کل جمهوري آذربايجان شد و موج وسيعي از دستگيري روحانيون و فعالان شناخته شده شيعه در جمهوري آذربايجان را درپي آورد. با اين عمليات که دستکم ده هزار نيروي امنيتي و پليس و نظاميان قشون داخلي وزارت کشور جمهوري آذربايجان در آن شرکت داشتند، نارداران به تسخير نظاميان درآمد و همانند يک شهر فتح شده در جنگ با اين روستا رفتار شد. «نيروهاي فاتح» تمامي نمادهاي شيعي و پرچم هاي حسيني را از نارداران برچيدند و مساجد آن را تعطيل کردند.
– در ٧ آذر ١٣٩۴ ، محسن پاک آيين سفير وقت جمهوري اسلامي ايران در باکو در اقداماي تعجب برانگيز در مصاحبه اختصاصي با پايگاه اينترنتي «ويرتوالاز» جمهوري آذربايجان گفت : « ما هيچ ارتباطي با حوادث نارداران نداريم.» درپی آن نیز سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو با انتشار بیانیه ای بر بی ارتباط بودن حوادث نارداران با ایران تاکید کرد!
– در ١٣ آذر ١٣٩۴ / ۴ دسامبر ٢۰١۵ ، کمال عبدالله، مشاور رياست جمهوري آذربايجان در امور قومي، چندفرهنگي گرايي و ديني، تاکيد کرد از اين پس مردم نارداران، فعاليت هاي خود را براساس اصول «اسلام حقيقي» ادامه خواهند داد! از سوي ديگر، گروهي از روشنفکران جمهوري آذربايجان با امضاي طوماري، اقدامات دولت باکو در متهم کردن مردم دوستدار اهل بيت (ع) در نارداران به تروريسم و نگهداري سلاح و حمايت از داعش را محکوم کرده، در خصوص خطر وهابيت براي جمهوري آذربايجان هشدار دادند.
– در ١۴ آذر ١٣٩۴ / ۵ دسامبر ٢۰١۵، پارلمان جمهوري آذربايجان ضمن تصويب تغييراتي در قوانين مرتبط با فعاليت هاي ديني، مجازات يک تا دوسال زندان براي تبليغ دين (اسلام) توسط مبلغان خارجي در جمهوري آذربايجان در نظر گرفت. در همين برهه، جمعيت روحانيون مبارز جمهوري آذربايجان با صدور بيانيه اي، واقعه خونين نارداران و سرکوب شيعيان اين کشور را ناشي از نگراني دولت از گسترش فرهنگ عاشورايي در جمهوري آذربايجان دانست. علي حسن اف، مشاور ارشد الهام علي اف، رييس جمهوري آذربايجان در توجيه حمله به نارداران و تعطيلي مساجد اين روستا، گفت : « شرايط موجود در اين قصبه، با انکار واقعيت هاي {جمهوري} آذربايجان، جامعه اي ديني-مذهبي را يادآوري مي کرد.»
– ٢١ دي ١٣٩۴/ ١١ ژانويه ٢۰١۶، الهام علي اف، رييس جمهوري آذربايجان با صدور فرماني که در پايگاه اينترنتي رياست جمهوري اين کشور منتشر شد، سال ٢۰١۶ را سال چندفرهنگي گرايي اعلام کرد.
– ٣۰ دي ١٣٩۴/ ٢۰ ژانويه ٢۰١۶، ژنرال شاهين محمدوف، فرمانده نيروي ضدشورش «قشون هاي داخلي» وزارت کشور جمهوري آذربايجان گفت آرامش و امنيت در نارداران برقرار شده است.
– ٨ بهمن ١٣٩۴ / ٢٨ ژانويه ٢۰١۶، خبرگزاري نيمه رسمي «ترند» در گزارشي با عنوان «نارداران بسوي قرن ٢١ پيش مي رود»، نوشت : « اکنون ديگر نمي توان سيماي نارداران را شناخت. در نارداران با منظره اي کاملا متفاوت روبرو هستيم.» خبرگزاري ترند نوشت : « نخستين تغييري که در نارداران به چشم مي خورد، در همان ورودي اين قصبه احساس مي شود. عمران اراضي غصب شده اي که قبلا به عنوان ميدان «حضرت عباس» شناخته مي شد نيز آغاز شده است.
– ۴ اسفند ١٣٩۴/ ٢٣ فوريه ٢۰١۶، نيروهاي پليس با حضور در حسينيه امامزاده بي بي رحيمه (س) مردان و زناني را که براي عزاداري سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) در حسينيه جمع شده بودند، از حسينيه بيرون کردند.
– ١٣ اسفند ١٣٩۴/ ٣ مارس ٢۰١۶، ساختمان حوزه علميه «امام زمان (عج)» نارداران به بهانه تعريض معبر تخريب شد.
– ٢۴ خرداد ١٣٩۵/ ١٣ ژوئن ٢۰١۶، کمال عبدالله، «مشاور دولت جمهوري آذربايجان در روابط بين اقوام، مسايل ديني و چندفرهنگ گرايي» در سفر به مناطق نزديک خط مقدم مناقشه قره باغ،گفت: « دولت جمهوري آذربايجان همواره در کنار دين و دينداران است. فکر مي کنم که مساجدمان و خيلي از خادمان دين (روحانيون) ، هنوز هم انتظارات دولت را در زمينه خدمت به دولت و دولتمداري برآورده نمي کنند. »
– ١٢ مهر ١٣٩۵ / ٣ اکتبر ٢۰١۶، مبارز قربانلي، رييس کميته دولتي امور گروه هاي ديني جمهوري آذربايجان تاکيد کرد : «در ماه محرم ، آيين هاي ديني صرفا بايد در مساجد برگزار شوند و برگزاري مجالس در منازل و خيابان ها غيرقانوني است.» الله شکور پاشازاده در سفر به شهر لنکران در جنوب جمهوري آذربايجان، در همايش « نقش جامعه در حفظ ارزش هاي ملي – معنوي» در «مرکز حيدرعلي اف» شهر لنکران گفت : « حرکت دسته ها در خيابان ها در ارتباط با مراسم هاي عاشورا، مناسب نيست و به همين علت ، براساس فتواي «شوراي قضات» اداره مسلمانان قفقاز ، ممنوع است.»
– عاشوراي ١۴٣٨/ ٢١ مهر ١٣٩۵/ ١٢ اکتبر ٢۰١۶ ، براي نخستين بار مراسم عظيم عاشورا در نارداران برگزار نشد. ورود به نارداران ممنوع شد. فقط اهالي نارداران با کارت شناسايي به نارداران راه داده مي شدند. دولت جمهوري آذربايجان با استقرار نيروي گسترده در لنکران، از حرکت دسته هاي عزاداراي در لنکران ممانعت و ده ها تن را دستگير کرد. برغم تمامي ممانعت ها از برگزاري تجمعات عظيم عاشورا در نارداران و لنکران و گنجه، مردم عزادار جمهوري آذربايجان به انحاء مختلف براي حضور در تجمعات عاشورايي تلاش کردند و تجمع عظيم مردم در اطراف مسجد مشهدي داداش در مرکز باکو و مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) در روستاي يني گونشلي در حومه باکو، حکايت از اين کرد که عاشورا در جمهوري آذربايجان تعطيل بردار نيست. در تحلیل تحولات دینی – سیاسی جمهوری آذربایجان در سال های اخیر و بخصوص سال ٢۰١۶، آلتاي گويوشف، از کارشناسان لائیک علوم ديني در جمهوري آذربايجان، با انتشار مقاله اي در پايگاه اينترنتي بخش آذري «راديو آزادي» آمريکا تحت عنوان «فاتحه مخالفان لائيک» نوشت : « اکنون در تاريخ يکصد ساله (جمهوري) آذربايجان، براي نخستين بار با تحت فشار قرار گرفتن مخالفان دنيوي (لائيک)، چشم اندازهاي جريان مخالفان ديني در حال گشوده شدن است.» اين کارشناس علوم ديني نوشت : « در سال گذشته در جمهوري آذربايجان پرازدحام ترين مراسم هاي تعزيه عاشورا پس از دهه هاي ١٩٢۰ و ١٩٣۰ برگزار شد. روشن است که اين، موجب ناراحتي حاکميت موجود شد. انتظار مي رفت که حکومت براي جلوگيري از پرجمعيت برگزار شدن مراسم هاي عاشورا تدابيري اتخاذ خواهد کرد. همين گونه نيز شد. از سال گذشته ، نصب شعارها و نمادهاي ديني در خارج از مساجد ممنوع شد و نصب دوربين هاي مداربسته در عبادتگاه ها گرفته تا تشديد مجازات ها و ممنوعيت حرکت دسته هاي عزاداري ، از جمله محدوديت هايي بود که اعمال شدند. بي ترديد، تمامي اين تدابير گرچه توانست از افزايش جمعيتي که (در مراسم عاشورا) به چشم عادي ديده مي شود، جلوگيري کند، اما براساس آنچه من در عاشوراي امسال مشاهده کردم، مي توانم بگويم که اين تدابير نتوانسته است، جلوي تمايل عمومي موجود در جامعه (به جريان ديني ) را سد کند. همچنين ساده لوحي است که تصور شود اين تدابير، در آينده جلوي تمايل عمومي موجود در جامعه را خواهد گرفت.»
برگزار نشدن تجمع عظیم عاشورایی در نارداران که برای نخستین بار در تاریخ این منطقه روی داد، عاملی هشیار کننده برای مردم مسلمان جمهوری آذربایجان و عاملی هشداردهنده برای جمهوری اسلامی ایران تلقی می شود. از همان زمان که در ٢۶ نوامبر ٢۰١۵ ( ١٣ صفر ١۴٣٧ / ۵ آذر ١٣٩۴) مجلس عزاداری حسینی برپا شده در نارداران در آستانه اربعین حسینی مورد حمله قرار گرفت، مشخص شد که حاکمیت لائیک – سکولار جمهوری آذربایجان که در واقع از جمله رژیم های سیاسی صهیونیستی محسوب می شود، در صدد برکندن ریشه های فرهنگ عاشورایی از نارداران برآمده است. بخصوص که در کمتر از یک هفته پس از حمله به مجلس عزاداری حسینی و قبل از فرارسیدن اربعین ١۴٣٧، یعنی در ابتدای صبح روز اول دسامبر ٢۰١۵ رسانه های باکو تصاویر خوفناکی از حرکت ماشین های نظامی قشون داخلی وزارت کشور و نیروی امنیتی جمهوری آذربایجان به سوی نارداران پخش کردند. با استقرار دستکم ده هزار نیروی نظامی در نارداران و اعمال مقررات ممنوعیت ورود و خروج به این شهرک مذهبی، نیروهای نظامی به سرعت تمامی مظاهر شیعی، از پرچم های عزای اباعبدالله حسین (ع) گرفته تا احادیث وآیات و شعارهای دینی ، اخلاقی و سیاسی نوشته شده بر دیوارهای نارداران و آرم الله منقش بر سردر حرم امامزاده بی بی رحیمه (س) را برچیدند و داعش وار، پرچم و بیرق های حسینی را لگدمال کردند و صهیونیست وار، لوله های تفنگ ها را به سوی مردم نارداران نشانه گرفتند که تصاویر آن ها از شبکه های تلویزیونی باکو پخش شد. این حمله، در واقع اوج عملیات جنگ روانی گسترده امنیتی – سیاسی – رسانه ای – پلیسی بود که دولت جمهوری آذربایجان پس از تجمع عظیم عاشورایی نارداران در محرم ١۴٣٧ آغاز کرده بود و حتی از چهره های سرشناسی نظیر الله شکور پاشازاده، رییس اداره دولتی مسلمانان قفقاز نیز برای تقبیح تشابه این مراسم به مراسم های عاشورایی در ایران استفاده شده بود.
درپی این حمله به نارداران که در حقیقت، حمله به مرکزیت تشیع در قفقاز محسوب می شد، دولت سکولار جمهوری آذربایجان تدابیر مختلفی را در حوزه های امنیتی-پلیسی، تبلیغاتی- رسانه ای و سیاسی – دیپلماتیک بکار بست تا به زعم ریشه فرهنگ عاشورایی را در نارداران بخشکاند که بطور خیلی خلاصه می توان این اقدامات را به صورت زیر فهرست بندی کرد:
اقدامات پلیسی – امنیتی:
-به شهادت رساندن چهار تن از سرشناسان شیعه در نارداران در مجلس عزاداری حسینی در روز ٢۶ نوامبر ٢۰١۵
-ستگیری گسترده روحانیون و دینداران فعال که دستگیری حجت الاسلام طالع باقرزاده، رهبر جنبش اتحاد مسلمانان و ده ها تن از روحانیون شیعه در نارداران و لنکران و گنجه و سایر مناطق از آن جمله بوده است
-اعمال شکنجه های وحشیانه علیه دستگیر شدگان در بازداشتگاه «باندوتدل» ( بازداشتگاه مخوف اداره مبارزه با جرایم سازمان یافته وزارت کشور جمهوری آذربایجان)
-تعقیب و آزار خانواده های دستگیرشدگان «پرونده نارداران»
-خودداری از تحویل اجساد شهدای نارداران به خانواده هایشان برای دفن
-دفن اجساد شهدای نارداران توسط مأموران امنیتی و در قبرستان قدیمی نارداران و استقرار طولانی مدت مأموران امنیتی در کنار قبور برای جلوگیری از حضور و قرائت فاتحه برای شهدا
-قطع آب و گاز نارداران به مدت طولانی برای اعمال فشار و در محاصره اقتصادی نگه داشتن مردم این منطقه
-استقرار دائمی پست های نظامی در ورودی ها و خروجی های نارداران
-عملیات دائمی به اصطلاح جستجوی سلاح و مهمات در منازل نارداران و ترتیب دادن صحنه های ساختگی کشف سلاح از زیر خاک در حیاط منازل ناردارانی ها
-تمدید چندباره مدت بازداشت دستگیرشدگان در نارداران با اعلام تکمیل نشدن پرونده آنها برای محاکمه
-تعقیب و دستگیری فعالان در شبکه های اجتماعی در صورت توجه آنها به موضوع نارداران
-نهایتا آغاز محاکمه فرمایشی دستگیر شدگان در نارداران پس از ماه ها بازجویی تحت شکنجه های وحشیانه
-مجازات و حبس محاکمه شوندگان در سلول انفرادی به علت ایراد سخنان افشاگرانه در دفاعیات خود در دادگاه
-باز گرداندن گاه و بی گاه محاکمه شوندگان به بازداشتگاه «باندوتدل» برغم در جریان بودن محاکمه آنها
– مراجعه گاه و بی گاه ماموران «باندوتدل» به منازل دستگیرشدگان و حفظ فضای دائمی رعب و وحشت برای اعضای خانواده های آنها
-تخریب حوزه علمیه صاحب الزمان (عج) نارداران تحت پوشش تعریض خیابان برای نوسازی معابر نارداران
-تعطیلی مساجد نارداران برای تشکیل هیات امنای جدید و ثبت رسمی و صدور مجوز!
-تشکیل یک هیات امنای متشکل از افراد نصب شده از طرف اداره مسلمانان قفقاز برای زیارتگاه بی بی رحیمه (س) و اعلام اینکه این هیات ،نمایندگانی نیز برای سایر مساجد نارداران نصب خواهد کرد
-گشایش نمایندگی های وزارت امنیت ملی، پاسگاه پلیس، وزارت حالت های فوق العاده و «بنیاد دانش» ریاست جمهوری آذربایجان در نارداران در یک سال اخیر
اقدامات تبلیغاتی- رسانه ای:
-تبلیغات گسترده تلویزیونی و مطبوعاتی و اینترنتی مبنی بر استفاده از پرچم های بیگانه و تصاویر رهبران کشورهای دیگر در تجمع عاشورای ١۴٣٧ نارداران و مغایر جلوه دادن این کار با حق حاکمیت و استقلال جمهوری آذربایجان
-ادعای حاکمیت تحجر و واپس گرایی و رفتارهای قرون وسطایی در نارداران
-تبلیغات گسترده برای زدن انگ “افراط گرایی دینی” به رعایت آداب و سنن شیعی توسط مردم نارداران و بخصوص تبلیغات گسترده برای سیاه نمایی حجاب اسلامی و چادر مشکی زنان و دختران ناردارانی
-تبلیغات گسترده در خصوص تبدیل شدن نارداران به مرکز تروریسم و افراط گرایی دینی!
-تبلیغات گسترده برای تقبیح ادای احترام روحانیون جمهوری آذربایجان به مراجع عالیقدر حوزه علمیه قم
-دعای آموزش خرابکاری و عملیات تروریستی به طلاب علوم دینی در حوزه علمیه قم
-تبلیغ ادعای دروغین مسلح بودن ناردارانی ها و تداوم پخش اخبار ساختگی در خصوص کشف سلاح از منازل ناردارانی ها
-اظهارنظر ها و حرکت های مقامات کمیته دولتی امور گروه های دینی و اداره مسلمانان قفقاز و تشکیلات مشاور امور اقوام و ادیان ریاست جمهوری آذربایجان در ارتباط با نارداران و تاکید آن ها بر ضرورت مقابله با “افراط گرایی دینی” در نارداران
-برگزاری دوره های «چندفرهنگ گرایی» و اردوهای تفریحی و آموزشی مشترک برای دانش آموزان نارداران و شهرستان «قبا» و تلاش برای اختلاط میان دانش آموزان ناردارانی که دخترانشان مقید به داشتن حجاب هستند با دختران دانش آموز بی حجابی که از سایر مناطق به این اردوها آورده می شوند
-برگزاری مسابقات هنری در وصف «چندفرهنگ گرایی و تساهل دینی» برای دانش آموزان نارداران
-تبلیغات گسترده در خصوص اختصاص ١٢ میلیون منات از طرف الهام علی اف برای عمران و آبادانی نارداران ( برغم تخریب خیابان اصلی نارداران و میدان امام حسین(ع) و برچیدن مظاهر شیعی از این خیابان و میدان، هیچ تغییر اساسی در ساختار شهری و زیرساخت های نارداران صورت نگرفت)
اقدامات سیاسی – دیپلماتیک:
-تلاش رسانه های باکو برای اخذ موضع منفی یا دستکم خنثی از سفیر وقت ایران در باکو علیه نارداران و انتشار سخنان سفیر وقت ایران مبنی بر بی ارتباط بودن وقایع نارداران با ایران!
-مانور گسترده مقامات دولتی باکو بر روی بیانیه مطبوعاتی سفارت ایران در باکو مبنی بر بی ارتباط بودن وقایع نارداران با ایران
-سفر مشترک مبارز قربانلی، رییس کمیته دولتی امور دینی، الله شکور پاشازاده، رییس اداره مسلمانان قفقاز و کمال عبدالله، مشاور رییس جمهوری در امور روابط میان اقوام و امور ادیان به نارداران و تاکید بر «مبارزه با افراط گرایی دینی»
-تاسیس کمیسیون امور اتحادیه های اجتماعی و گروه های دینی در مجلس ملی جمهوری آذربایجان و تمرکز این کمیسیون بر موضوع نارداران و مسدود کردن راه های تنفسی این مرکزیت شیعه در جمهوری آذربایجان
-سفر نمایشی الهام علی اف به نارداران و تاکید وی بر اینکه هر شهروند ناردارانی باید «وطن پرست» و وفادار به اصل «دولتگرایی» جمهوری آذربایجان باشد ( اعتراض به اصالت اصل شیعه گرایی در نارداران)
-اعزام هیات مشترک کمیته دولتی امور گروه های دینی و اداره مسلمانان قفقاز و مشاور رییس جمهوری در امور اقوام و ادیان به زیارتگاه بی بی رحیمه (س) نارداران در آستانه محرم و تاکید بر اینکه تمامی مجالس عزاداری محرم باید در چارچوب قوانین (ممنوعیت تجمع در خارج از مساجد) انجام شود
در کنار این اقدامات ویژه که برای جلوگیری از تشکیل تجمع عاشورایی در نارداران انجام شده بود، دولت لائیک جمهوری آذربایجان با تمرکز بر هدف جلوگیری ار تجمعات عظیم عاشورایی در نارداران، لنکران و گنجه، در طرحی گسترده برای کل کشور نیز اعلام کرد هرگونه تجمعی در خارج از مساجد و حرکت دسته های عزاداری ممنوع و غیرقانونی است و به تشکیل دهندگان و شرکت کنندگان آن به شدت برخورد و مجازات سریع اعمال خواهد شد. همچنین در طول دهه اول محرم، ورود به نارداران برای غیراهالی ممنوع شد و ورود و خروج اهالی نیز با کنترل کارت های هویت امکان پذیربود.
به این ترتیب، برای نخستین بار در طول تاریخ نارداران، از تجمع عظیم عاشورایی که حتی رژیم کمونیستی نیز نتوانسته بود از آن ممانعت کند، جلوگیری شد و عاملان وابسته به صهیونیسم موفق شدند سیاست خود را علیه نارداران در ظاهر به نتیجه برسانند. گرچه ثمره این سیاست باکو آن شد که مردمی که نتوانستند در اطراف حرم بی بی رحیمه (س) برای عزای امام حسین (ع) جمع شوند، خود را به مسجد مشهدی داداش در مرکز باکو یا به مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) در روستای «ینی گونشلی» در حومه باکو رساندند و تجمعاتی در اطراف این مساجد شکل گرفت که قطعا این ها نیز مایه نگرانی و ناراحتی لائیک ها و آتئیست های نوین حاکم بر باکو شده است و احتمالا در آینده شاهد تدابیر جلوگیری کننده و پیشگیرانه در این ارتباط نیز خواهیم بود.
اما، به هر حال، به اصطلاح «نمایش عضله» جمهوری آذربایجان در جلوگیری از تجمع عاشورایی نارداران، به خودی خود پدیده جدیدی است که در تحلیل اوضاع جمهوری آذربایجان نیازمند تأمل است و عاملی هشداردهنده تلقی می شود. بویژه که جلوگیری از تجمع عاشورایی در نارداران و بطور کل سیاست محو و نابودی فرهنگ عاشورایی در جمهوری آذربایجان در شرایطی است که نگاهی به اخبار و تحولات یک سال اخیر جمهوری آذربایجان که بطور تأمل برانگیزی «سال چندفرهنگ گرایی» نیز نامیده شده است، نشان می دهد که در این سال «فعالیت های فکری – فرهنگی» صهیونیسم در این جمهوری دوچندان شده است. در تمامی ماه های این سال ، هیات هایی از سازمان های یهودی و صهیونیست آمریکا و رژیم صهیونیستی به جمهوری آذربایجان سفر کرده و با حضور نمادین در روستای یهودی نشین «قیرمیزی قصبه»، از شرایط فوق العاده ای که در این روستا برای یهودیان جهت حفظ ظواهر و نمادهای یهودی-صهیونیست و توسعه آن فراهم شده است، تقدیر کرده و «قیزمیزی قصبه» را مایه افتخار جمهوری آذربایجان در عرصه بین المللی اعلام کرده اند. اعلام «قیرمیزی قصبه » به عنوان مایه افتخار جمهوری آذربایجان و اعلام «نارداران» به عنوان مرکز افراط گرایی و تحجر و تروریسم، از مهمترین واقعیت های تلخ «سال چندفرهنگ گرایی» در جمهوری آذربایجان است که در مقطع منتهی به عاشورا نیز این سیاست ظاهرا تکمیل شده و برای نخستین بار در تاریخ، از تجمع عظیم عاشورایی در نارداران جلوگیری شده است.
این سیاست چه نتایجی در سال های آتی به بار خواهد آورد؟ در تلاش برای یافتن پاسخ این سوال، باید توجه داشت که یکی از عوامل مهم فروپاشی شوروی، مقابله آن با خدا و مظاهر الهی و تلاش برای جایگزینی آن با الحاد و کفر و افتخار به مظاهر کمونیستی بود. گرچه این رژیم نیز ابتدا با مشت آهنین و مغزشویی توانست پایه های اقتدار خود را محکم کند و هفتاد سال نیز بر همین پایه ها حکم راند، اما نهایتا با فروپاشی آن، اعتقادات مذهبی پاک مردم به سرعت جوانه زد و از زیر آوارهای رژیم کمونیستی سربرآورد. اما، این را نیز نباید از نظر دور داشت که در طول هفتاد سال حاکمیت کمونیست ها، ظلم های فراوانی بر مردم جمهوری آذربایجان روا داشته شد که انتظار نمی رود این بار نیز صهیونیست ها مشابه آن ظلم ها را علیه این مردم اعمال کنند و در مقابل آن سکوت اختیار شود.
