رمزگشایی از تکاپوی ترکیه برای عملیات نظامی در شمال سوریه/ تحلیل

پایگاه خبری حقایق قفقاز/ بعد از عملیات تروریستی در میدان تقسیم استانبول، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه متهم اصلی آن را نیروهای کُرد و گروهک های وابسته معرفی کرد. به همین دلیل ارتش ترکیه هفته گذشته به ادعای مبارزه با تروریسم حملاتی را به شمال سوریه و مناطق کردنشین انجام داد.

با وجود این، اقدامات ترکیه در مناطق کردنشین سوریه و انجام عملیات اهداف دیگری دارد و صرف عملیات تروریستی در استانبول مطرح نیست. در چند روز گذشته نیز خبرهای زیادی مبنی بر میانجی گری آمریکا در این زمینه منتشر شد تا ترکیه را انجام عملیات نظامی در مناطق شمالی سوریه منصرف کند. در این میان ترکیه شروطی مطرح کرد و مهم ترین آنها این است که نیروهای سوریه دموکراتیک در راستای اجرای توافق‌های گذشته با آمریکایی‌ها و روسیه تا ۳۰ کیلومتری نوار مرزی با سوریه خارج شوند.

یکی دیگر از شروط ترکیه بیرون کردن نیروهای حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) از سوریه و تحویل برخی از فرماندهان آن به آنکارا اعلام شده است. همچنین ترک ها‌ خواستار تخصیص بخشی از درآمدهای نفتی در مناطق تحت کنترل نیروهای قسد به مناطق تحت کنترل گروه‌های وابسته به آنکارا و ایجاد مراکز دیده‌بانی مستقل برای ترکیه یا به طور مشترک با ائتلاف بین‌المللی با هدف نظارت بر جابجایی تسلیحات سنگین در این مناطق شده ‌اند.

باتوجه به شروط ترکیه و اهداف نهان این کشور از حمله به شمال سوریه برخی نکات قابل ذکر است:

ترکیه با خودمختاری کُردها در مناطق شمالی سوریه و عراق به شدت مخالف است و حملات مقطعی آن به مناطق شمالی سوریه نشئت گرفته از همین موضوع است. باتوجه به بحران سوریه و ادعای کردها مبنی بر خودمختاری، ترکیه شرایط را فراهم دید با انجام چند عملیات نظامی از سویی به صورت مستقیم در مناطق شمالی سوریه حضور داشته باشد و از سوی دیگر هشدارهای مهمی به کردها بدهد که آنکارا خودمختاری آنها را برنخواهد تافت. ترکیه معتقد است هر نوع خودمختاری کردها در سوریه یا عراق به صورت مستقیم بر کردهای این کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود.

یکی از شروط ترکیه عقب نشینی کردها تا شعاع 30 کیلومتری از نوار مرزی است. آنکارا همواره به دنبال آن بوده است و این موضوع جدیدی نیست. هدف ترکیه از طرح این موضوع ایجاد منطقه حائل با کردهای سوریه، جلوگیری از اتصال کانتون های کردی و تشکیل کردستان سوریه و حضور نیروهای خود در منطقه حائل است. البته ترکیه هدف دیگر را از مطرح کردن این شرط دارد و آن ایجاد منطقه فدرال از ادلب تا غرب رودخانه فرات و عقب نشینی کردها به شعاع 30 کیلومتری مقدمه ای برای این طرح است.

ترکیه به دنبال تصرف مِنبُج است. به طوری که اردوغان بارها اعلام کرده است به منبج حمله خواهد کرد. دلیل اصلی این موضوع نیز قرار گرفتن منبج در ساحل شرقی فرات است که با تصرف آن کردها به دو شقه تقسیم خواهند شد و کانتون کردی دیگر در شرق سوریه وجود نخواهد داشت.

مناطق شمالی سوریه و به ویژه مناطق کردنشین سرشار از منابع نفتی است و نگاه ترکیه به این مناطق با توجه به بحران انرژی کنونی در جهان نگاهی راهبردی و محوری است. شرطی که ترکیه برای نیروهای قسد مبنی بر اعطای درآمدهای نفتی به گروه های وابسته به خود مطرح کرده، نشئت گرفته از همین موضوع و برای آمریکایی ها خیلی مهم است، زیرا واشنگتن علنی نفت مناطق شمالی سوریه را غارت می کند و در ازای آن به کردها اعلام کرده است سلاح در اختیار آنها قرار خواهد داد. به همین دلیل است آمریکایی ها در قضایای اخیر میانجی گری کرده و خواهان پایان عملیات ترکیه شده اند. البته بعید است ترکیه بدون پذیرش حداقلی شروط خود از انجام عملیات منصرف شود و این موضوع در گذشته نیز دیده شده است.

ترکیه با اعلام دیده بانی مستقل و نظارت بر تجهیزات سنگین کردها، به دنبال خلع سلاحشان و در زمینه تجهیزات و جنگ افزارهای سنگین است. البته شبیه چنین شرطی در توافق آمریکا و ترکیه نیز پیش تر وجود داشت که دو طرف توافق کرده بودند منطقه امنی برای جمع‌‌‌آوری سلاح‌های سنگین ی.پ.گ و از کاراندازی استحکامات و دیگر مواضع رزمی آنها به وجود آید که این در عمل به منصه ظهور نرسید. طرح دوباره آن به وسیله ترکیه ناظر بر همین موضوع است.
میان انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه و تهدیدهای بیرونی همواره رابطه مستقیمی وجود دارد و آن اینکه دستاویزی برای اردوغان در راستای رسیدن به پیروزی قرار گرفته است. البته وجود تهدیدهای بیرونی همواره در انتخابات ترکیه کارساز بوده و این موضوع مسبوق به سابقه است. اردوغان در انتخابات قبلی نیز از همین موضوع برای افزایش آرای خود استفاده کرد.

ارزیابی نهایی
ترکیه همواره به مناطق شمالی سوریه به عنوان تهدید می نگرد؛ تهدیدی که بعد از بحران سوریه برای ترکیه خیلی پررنگ تر شده است. ترکیه تاکنون سه عملیات نظامی در مناطق شمالی سوریه و حملاتی را به الباب و عفرین انجام داده که هدف اصلی از عملیات ها جلوگیری از تشکیل کانتون کردی و به نوعی تشکیل کردستان سوریه بوده است.

در مقطع فعلی نیز با توجه به اتفاقات اخیر در استانبول و انجام عملیات تروریستی در این شهر، دولت ترکیه انگشت اتهام را به سمت کردهای سوریه گرفته و با این اقدام به دنبال انجام عملیات نظامی در مناطق شمالی سوریه است. هر چند هدف نهانی که ترکیه به دنبال آن است و در توافق با سایر بازیگران آن را دنبال می کند، خلع سلاح کردهای سوریه است.

منبع: راهبرد معاصر