تشدید تنش‌ها در قفقاز جنوبی و به خطر افتادن منافع اقتصادی اروپا

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز به نقل از نشریه «پولیتیکو»، در صورت وقوع جنگ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، اتحادیه اروپا که در تلاش برای جایگزینی سوخت فسیلی روسیه با منابع گازی باکو است، با چالشی جدید روبرو می شود.

براساس مطلب درج شده در این نشریه آمریکایی، تامین گاز و نفت برای جایگزینی سوخت های فسیلی روسیه اهمیت بسیار زیادی برای اتحادیه اروپا دارد، اما با افزایش خطر درگیری میان باکو و ایروان، این بلوک تلاش می کند نقش یک بازیگر قدرتمند را در منطقه قفقاز جنوبی ایفا کند.

در حال حاضر اتحادیه اروپا گسیل نیروهای غیرنظامی را به ارمنستان برای کمک به نیروهای مرزی در منطقه مورد مناقشه دو کشور آغاز کرده، اما جمهوری آذربایجان نسبت به مداخله خارجی در امور خود هشدار داده است.

پارلمان اروپا همچنین در اقدامی دیگر گزارشی درخصوص وضعیت حقوق بشر جمهوری آذربایجان منتشر کرده که خشم مقام های باکو را برانگیخته است. از این رو به نظر می رسد شرایط کنونی در بحبوحه جنگ اوکراین و تحریم سوخت های فسیلی روسیه، بر توافق اتحادیه اروپا با جمهوری آذربایجان برای دوبرابر کردن تحویل سالانه گاز و رساندن آن به ۲۰ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۲۷ سایه افکنده باشد.

یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با پولیتیکو ضمن ابراز تاسف از تیره و تار شدن روابط این اتحادیه با باکو گفت: ما امیدوار بودیم که سناریوی متفاوتی با باکو داشته باشیم. هرچند ما همه اطلاعات مربوط به گشت‌ها و ماموریت غیرنظامیان خود را با جمهوری آذربایجان به اشتراک می‌گذاریم زیرا نمی‌خواهیم هیچ مشکلی داشته باشیم.

این مطلب می افزاید: با آغاز جنگ در اوکراین، بروکسل امیدوار بود با تقویت حضورش در قفقاز جنوبی، از یک سو روابط اقتصادی با جمهوری آذربایجان را افزایش داده و از طرف دیگر حمایت سیاسی لازم را از ارمنستان داشته باشد و بدین ترتیب بین دو رقیب تعادل برقرار سازد. اما به نظر می رسد شرایط به گونه ای دیگر رقم خورده است.

«الهام علی اف» رئیس جمهور آذربایجان در سخنرانی ماه گذشته خود ضمن انتقاد از مداخله خارجی در مناقشه با ارمنستان، گفت: «میانجی‌های درگیر در مناقشه قره‌باغ نه تنها چالش کنونی را حل نکرده، بلکه آن را حفظ می کنند».

علی اف در سال ۲۰۲۰ عملیات نظامی موفقی را برای بازپس گیری مناطقی از قره باغ (منطقه مورد مناقشه با ارمنستان) آغاز کرد. این منطقه از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی و براساس مرزهای بین المللی شناخته شده در جمهوری آذربایجان واقع شده اما توسط جمعیت قومی ساکن آن که ارمنی هستند، کنترل می شود. این جنگ در نهایت با میانجیگری روسیه پایان یافت، اما تنش ها همچنان پابرجا بوده و روبه افزایش است ضمن آنکه ترس از بازگشت یک نبرد تمام عیار وجود دارد.

«مارکوس ریتر» رئیس هیات اتحادیه اروپا در این خصوص به دویچه وله گفت: بسیاری از ارامنه بر این باورند که باکو در بهار حمله جدیدی خواهد داشت.

از سوی دیگر چند روز پیش یکی از رسانه های دولتی باکو مدعی شد که ماموریت اتحادیه اروپا در واقع جرقه جنگی جدید را می زند و اتحادیه اروپا را مقصر هر گونه وقوع درگیری جدید دانست.

این نشریه از دیگر چالش های به وجود آمده میان باکو و اروپا را حمایت پارلمان اروپا از گزارشی در محکومیت آنچه که تجاوز نظامی گسترده جمهوری آذربایجان در ماه سپتامبر خوانده شده می داند و در ادامه نوشته است: پارلمان اروپا در این گزارش ضمن انتقاد از وضعیت حقوق بشر در جمهوری آذربایجان، باکو را به تضعیف روند صلح متهم کرده و بر آمادگی اتحادیه اروپا برای مشارکت فعال تر تاکید کرد. اما اندکی پس از انتشار این گزارش جمهوری آذربایجان با خشم به آن واکنش نشان داد.

کمیته روابط بین‌الملل پارلمان جمهوری آذربایجان با انتقاد از تصمیم اتحادیه اروپا، نمایندگان پارلمان اروپا را متهم کرد که «تحت تاثیر ارمنستان و ارمنی‌های ساکن اروپا بوده که مدتها همچون غده سرطانی در این قاره پراکنده هستند».

از همین رو کارشناسان با توجه به شریط کنونی بر این باور هستند که تلاش‌های بروکسل برای کاهش تنش‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حال شکست است.

ماه گذشته، «شارل میشل» رئیس شورای اروپا، تماس هایی با رهبران ایروان و باکو داشت تا درباره وضعیت میدانی گفت‌وگو کند و بر آمادگی اتحادیه اروپا برای کمک به پیشبرد صلح و ثبات در منطقه تاکید کند. اما تنها چند ساعت پس از این گفت و گوی تلفنی، جمهوری آذربایجان گسیل دوباره نیروهایش به منطقه آتش‌بس در قره باغ را تائید کرد و از کنترل کامل جاده‌ای خبر داد که به ادعای باکو، ارمنی ها از آن برای ارسال سلاح استفاده می کنند.

«تام دی وال» کارشناس ارشد اندیشکده کارنگی اروپا در این مورد گفت: بروکسل همچنان امیدوار است بتواند راه حلی برای مناقشه در قفقاز جنوبی به عنوان یکی از طولانی ترین مناقشه ها در تاریخ پیدا کند.

وی در عین حال هشدار داد چنانچه این تلاش ها بی نتیجه بماند احتمال فشار از سوی کشورهای غربی برای تحریم جمهوری آذربایجان وجود دارد؛ موضوعی که به ویژه می تواند چالش جدیدی برای تامین سوخت کشورهای اتحادیه اروپا پدید آورد.