مسئول پروژه تالیف و تدوین لغتنامه تورکی، جزئیات و روند پیشرفت این پروژه را تشریح کرد.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، از حدود یک و نیم سال پیش موضوع جمع‌آوری لغات تورکی آذربایجانی در قالب یک لغتنامه با مشارکت اساتید زبان و ادبیات تورکی از مناطق مختلف کشور با مرکزیت شهر اردبیل مطرح شده است. موضوعی که با توجه به نقش لغتنامه‌ها در حفظ لغات، عبارات و بطور کلی زبان یک ملت؛ از اهمیت خاصی برخوردار است.
سال‌هاست که جای خالی لغتنامه‌ای جامع، فراگیر و غنی برای زبان تورکی (آذربایجانی) در ایران احساس می‌شود چرا که با وجود قدرت و قانون‌مند بودن تورکی، این زبان در ایران به علت نبود اراده کافی و حمایت‌های دولتی، از داشتن لغتنامه‌ای کامل برای خود محروم مانده است. گرچه اساتید زبان تورکی در ایران، پیشتر لغتنامه‌هایی را تنظیم و کتابت نموده‌اند، اما این لغتنامه‌ها نمی‌توانند نمایانگر تمام قدرت و جامعیت لغات زبان تورکی باشند.
به منظور آگاهی از اهداف و و روند کتابت این لغتنامه، گفتگویی با احد بیوته، مدیر این پروژه داشته و جزئیات این اقدام را از وی جویا شده‌ایم.
مسئول «پروژه تالیف و تدوین لغتنامه تورکی آذربایجانی» در خصوص اهداف و بانی این پروژه گفت: این پروژه از اسفند ماه ۹۵ با دستور آیت‌الله سید حسن عاملی، نماینده ولی فقیه در استان اردبیل آغاز شد و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل، بنیاد دایره‌المعارف اردبیل و همچنین استانداری از این پروژه حمایت کرده‌اند.
احد بیوته در خصوص شانتاژهای محافل نژادپرست و انتقادهای صورت گرفته از سوی برخی از صاحب‌نظران ادبیات تورکی در خصوص تنظیم چنین لغتنامه‌ای و همچنین دلیل ورود شخص آیت‌الله عاملی به این موضوع گفت: طبیعی است که افرادی در تلاش برای حفظ هویت خود هستند و بعضی افراد نیز به هر بهانه‌ای در اندیشه مسائل سیاسی هستند. از طرفی ورود شخص آیت‌الله عاملی به این موضوع، نمایانگر حمایت نظام جمهوری اسلامی از اینگونه اقدامات هویتی است و این موقعیت برای کسانی است که در اندیشه هویت‌گرایی هستند و در مقابل کسانی که در اندیشه مسائل سیاسی و بهانه‌جویی هستند، طبیعی است که با آن مخالفت کنند و به هیچ‌وجه نمی‌توان برای آنان موضوع را توجیه کرد.
این فعال فرهنگی استان اردبیل در خصوص چگونگی ورود شخص نماینده ولی فقیه در استان اردبیل به این موضوع تصریح کرد: باید گفت که هویت و زبان ما به هیچ وجه قابل پاک شدن از ایران نیست و موجودیت آن به حدی بزرگ است که قابل انکار نیست و شاید آیت‌الله عاملی با توجه به رویت چنین خلائی، خود شخصا به این موضوع ورود کرده است و در گذشته نیز افرادی می‌توانستند بدون چشم‌داشت‌های سیاسی چنین لغتنامه‌ای را تهیه کنند ولی به علت وجود خلا در این موضوع، آیت الله عاملی این اقدام را شروع کرده‌اند.
وی در خصوص اساتید حاضر در این پروژه گفت: ما قبل از آغاز این پروژه با اساتید زیادی در استان‌های مختلف دیدار داشته و از آنان درخواست مشارکت نمودیم و از طرفی به علت بزرگی پروژه، اساتید استان اردبیل به تنهایی قادر به اجرای آن نبودند، لذا از اساتید مختلفی از اقصی نقاط ایران درخواست همکاری و مشارکت نمودیم و کسانی که علاقه‌مند به این موضوع بودند، به این پروژه پیوستند و اکنون نیز این اساتید به دو گروه تقسیم شده‌اند که گروه اول مسئول جمع‌آوری لغات از نقاط و کتب مختلف و گروه دوم به عنوان هیات علمی بوده و در پایان پروژه نظرات علمی خود را در خصوص کلمات ارائه خواهند کرد.
مسئول پروژه تالیف و تدوین لغتنامه جامع زبان تورکی در خصوص میزان پیشرفت پروژه گفت: این اقدام در مرحله کتابخوانی قرار دارد و به مراحل آخر خود رسیده است. اساتید در حال جمع‌آوری لغات از کتب تورکی هستند و در حدود ۸۰ لغتنامه را به عنوان منابع اولیه در نظر گرفته و تا این لحظه ۲۳۷ هزار لغت جدید که در طی این سال‌ها به فراموشی سپرده شده بود گردآوری شده است و برای هر حرفی یک استاد مسئول جمع‌آوری لغات شده و بعد از اتمام مرحله کتابخوانی نیز مراحل بعدی آغاز خواهد شد و نتیجه انشالله بصورت کتابی مجلد و دیجیتالی عرضه خواهد شد.
بیوته در خصوص تداوم ویرایش و تکمیل تدریجی این لغتنامه در سالهای آینده و بروزرسانی لغتنامه نیز گفت: ما این پروژه را با وجود مشکلات مالی آغاز کرده‌ایم و اگر امکانات کافی فراهم شود قصد تداوم و بروزرسانی آن را داریم چرا که کلمات مانند انسان‌ها تولد و مرگ دارند و با تولد تمدن‌های جدید لغاتی مرده و لغاتی جدید متولد خواهند شد. فلذا این لغتنامه باید بروزرسانی شود ولی تمرکز فعلی ما بر روی تکمیل ابتدایی آن است تا به سهم خود بتوانیم از نابودی میراث، هویت و زبانمان جلوگیری کنیم.
وی در خصوص تنظیم لغتنامه‌ای دیگر توسط بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان گفت: پروژه ما مستقل بوده و ارتباطی با لغتنامه بنیاد ندارد.
مسئول پروژه تالیف و تدوین لغتنامه تورکی آذربایجانی در خصوص معیار انتخاب اساتید گفت: این لغتنامه به همت ۳۵ نفر از اساتید این زبان در حال تکمیل است و بعد از جمع‌آوری لغات نیز ۶ نفر از اساتید بنام کشور از لحاظ علمی، کلمات را بررسی خواهند کرد تا بتوانیم این کار بزرگ را بصورت کامل ارائه دهیم.
احد بیوته در پایان گفت: من از همه شخصیت‌های علمی و ادبی و تمام کسانی که آرزوی ایجاد چنین موقعیتی بودند، خواهشمندم ما را در این مسیر یاری کنند چرا که این ادبیات، هویت و هستی کشورمان است. ایران متشکل از قومیت‌های مختلف و به طبع آن ادبیات‌ها و زبان‌های مختلف می‌باشد و اگر قبول کنیم قومیت‌ها محترم هستند پس ادبیات آنان نیز محترم می‌باشد و ما در اینجا با پاسداری از ادبیات و هویت خودمان، یکپارچگی کشور را نیز حفظ خواهیم کرد و در این راستا قسمتی از هویت کشورمان که زبان تورکی است را باید حفظ کرد، لذا از همه صاحب‌نظران خواهشمندیم در این راستا ما را یاری کنند چرا که این هویت متعلق به همه می‌باشد. متاسفانه برخی از دوستان کم لطفی‌هایی داشتند و با وجود آگاهی از قدرت زبان و هویتمان، در عمل هیچگونه کمکی به این پروژه نداشتند لذا اگر کسی علاقه‌مند به این موضوع می‌باشد ما در خدمت ایشان هستیم، همانطور که استاد باغبان کریمی از زنجان برای حتی کوچکترین جلسات ما با وجود فاصله طولانی، حاضر می‌شوند و در این راستا از همه خواستار همکاری هستیم.
