Rusiyanın rəsmi media orqanı İran və Rusiyanın 20 illik strateji sənəd imzalamağa hazırlaşdıqlarını və bunun iki ölkə üçün çox əhəmiyyətli bir razılaşma olduğunu açıqlayıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin iranlı həmkarı Ayətullah İbrahim Rəisi 2022-ci ilin əvvəlində Moskvaya səfərə dəvət edib.
Rusiya Müdafiə Nazirliyinin telekanalı cümə günü İran-Rusiya əlaqələrinin son 30 ildəki müasir tarixini və Sovet İttifaqının dağılmasından sonra iki ölkə arasında əməkdaşlığın başlanğıcını sənədləşdirərək, İran-Rusiya strateji sənədinin əhəmiyyətini vurğulayıb. Sənədli proqramda deyilir: “Tehran və Moskva əməkdaşlığa Sovet dönəminin sonlarında başlayıb və İran İslam İnqilabının banisi İmam Xomeyni 1989-cu ilin yanvarında keçmiş SSRİ prezidenti Mixail Qorbaçova məktub yazıb. Rusiya mediası filminin aparıcısı İmamın məktubunu farsca oxuayaraq deyib ki, bu sənəddə İran və Sovet İttifaqı arasında əməkdaşlığa dəvət olunub: “İslam İnqilabının mərhum liderinin Qorbaçova məktubundan bir neçə ay sonra İran-Sovet münasibətlərində dönüş baş verdi və İranın o zamankı prezidenti Moskvaya səfər etdi və bu rəsmi görüşdə İran və İran arasında əməkdaşlıq müqaviləsi imzalandı. Müqavilə nəqliyyat, polad və balıqçılıqdan tutmuş elektrik stansiyalarının tikintisinə qədər sahələri əhatə edirdi.
Açığı, İran və Sovet İttifaqı arasında bütün bu razılaşmalar Qərb üçün xoşagəlməz idi və Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra 1990-cı illərin əvvəllərində Qərbin Rusiyaya maliyyə yardımı ilə Moskva əməkdaşlığı dayandırdı. 13 mart 2017-ci il 12 mart 2021-ci il tarixə uyğun olaraq “İran İslam Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında qarşılıqlı əlaqələrin əsasları və əməkdaşlıq prinsipləri” müqaviləsinin 20 yaşı tamam oldu. İki tərəfin diplomatik nümayəndəlikləri tərəfindən edilən ayrı-ayrı və eyni vaxtda edilən şərhlərdə razılaşma, iki ölkə arasındakı münasibətlərdə bir dönüş nöqtəsi olaraq xarakterizə edildi”. İran İslam Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında qarşılıqlı əlaqələr və əməkdaşlıq prinsipləri əsasında müqavilə 2000-ci il martın 12-də o vaxtkı prezidentin Rusiyaya səfəri zamanı Moskvada imzalanıb. İran və Moskva arasında yeni sazişin əsas tərkib hissələrindən biri hərbi və texniki-hərbi əməkdaşlıqdır. Rusiya mətbuatı İran Silahlı Qüvvələrinin qlobal mövqeyini izah edərək deyib: “İran Silahlı Qüvvələri 900 min nəfərdən ibarətdir və dünyanın ən böyük ordularından biridir. İran silahlı qüvvələri öz seçimini Rusiyanın silah və hərbi texnikasının xeyrinə edib. Son vaxtlara qədər İrana silah tədarükü BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən məhdudlaşdırılırıb”.
Sənədli filmdə daha sonra deyilir ki, İran və Rusiya elmi əməkdaşlıq və qabaqcıl texnologiyaları inkişaf etdirmək üçün geniş imkanlara malikdir: “Rusiya dünyanın böyük və aparıcı elmi gücüdür və İranın da bu sahədə geniş imkanları var. 1979-cu ildən 2017-ci ilə qədər iranlı mütəxəssislər və alimlər 300 mindən çox elmi və tədqiqat nailiyyətləri və kəşflərinə malik olublar və bu dövrdə İranda universitet və ali təhsil mərkəzlərinin sayı 20 universitetdən 2000-dən çox universitet və ali təhsil institutuna yüksəlib. İran Yaxın Şərqdə kosmik proqram quran ilk ölkə olub”.
İran İslam Respublikasının prezidenti Ayətullah Seyid İbrahim Rəisinin Rusiyaya gözlənilən səfəri zamanı İran və Rusiya arasında strateji sənədin imzalanması planlaşdırılır. Ayətullah Seyid İbrahim Rəisi noyabrın 17-də Rusiya prezidenti Vladimir Putinə telefon danışığına görə təşəkkür edib və İran İslam Respublikasının Rusiya ilə ticarət və iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirmək niyyətində olduğunu bildirib və əlavə edib ki, biz iki ölkə arasında uzunmüddətli əməkdaşlıq haqqında hərtərəfli sənədi yekunlaşdırmağa hazırıq ki, iki ölkə arasında münasibətlərin və əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi prosesi sürətlə həyata keçirilsin.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin telefon danışığında deyib ki, Tehran və Moskva bir çox məsələlərdə ortaq mövqeləri və yaxınlaşmaları bölüşürlər: “Moskva iki ölkə arasında uzunmüddətli əməkdaşlığa dair yeni sənədin hazırlanmasında Tehranın təkliflərini dəstəkləyir və biz onu tez bir zamanda yekunlaşdırıb həyata keçirmək əzmindəyik”.
