ایران و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۱۸ دارای روابط دیپلماتیک می‌باشند. با روی کار آمدن دولت یازدهم، زمینه برای بهبود روابط دوجانبه فراهم شد که این فرصت، مورد استقبال هردوطرف قرار گرفت.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز ، ایران و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۱۸ دارای روابط دیپلماتیک می‌باشند. با روی کار آمدن دولت یازدهم، زمینه برای بهبود روابط دوجانبه فراهم شد که این فرصت، مورد استقبال هردوطرف قرار گرفت و روابط، بهبود یافت از جمله مواردی که دو کشور تمایل داشته و دارند در آن حوزه با یکدیگر همکاری و تعامل داشته باشند؛ حوزه گردشگری است.
بنابراین گزارش، جمهوری آذربایجان در سالهای اخیر تلاشهای قابل توجه‌ای برای افزایش گردشگری خود داشته‌است. همچنین سال ۲۰۱۱ در کشور آذربایجان سال گردشگری آذربایجان نمایده شد. کشور آذربایجان در سال ۲۰۱۰ میزبان بیش از دو و نیم میلیون گردشگر بوده‌است، در سالهای اخیر سهم گردشگری آذربایجان را بیشتر کشورهای اوکراین، قزاقستان، ایران، گرجستان، اردن، بحرین، آلمان، استرالیا، بلغارستان و فنلاند داشته‌اند. در سال ۲۰۱۲ جمهوری آذربایجان بیشترین گردشگر را در منطقه قفقاز پذیرا بوده است. در همین سال علی‌رغم اینکه ایران دو برابر جمهوری آذربایجان گردشگر پذیرفته اما در آمد گردشگری جمهوری آذربایجان در این سال بیش از دو برابر درآمد ایران بوده است.
میراث فرهنگی و معماری ملی و اسلامی از مهم‌ترین عامل‌های ثبات در جمهوری آذربایجان محسوب می‌شود. این کشور به‌عنوان دومین کشور شیعه در جهان، با میراث‌های معماری، آداب و رسوم، تنوع‌های فرهنگی، انواع پوشاک، صنایع دستی، غذاهای سنتی و چشم‌اندازهای جغرافیایی و طبیعی از نظر جهانگردی قابل‌توجه بوده و همه‌ساله هزاران گردشگر خارجی را به سمت جمهوری آذربایجان جذب کرده که از نظر اقتصادی نیز تأثیر به‌سزایی در رشد اقتصادی این کشور داشته‌است.
این گزارش می افزاید: صنعت گردشگری در ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است در سال ۲۰۰۶، در حدود ۵۰ هزار گردشگر خارجی از ایران بازدید کرده‌اند و این در حالی است که در این سال ۸۴۲ میلیون جهانگرد در دنیا سفر کرده‌اند. ایران و آذربایجان به تازگی در این زمینه همکاری های گسترده ای را آغاز کرده اند. ایرنا به نقل از وزارت فرهنگ و گردشگري جمهوري آذربايجان از زبان مسعود سلطاني فر، معاون رييس جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در دیدار با ابوالفضل قارايوف، وزير فرهنگ و گردشگري جمهوري آذربايجان نوشته است: “سفرهاي گردشگري متقابل ميان دو كشور افزایش چشمگیری داشته است. در ايام نوروز امسال بدليل مشتركات فرهنگي، زبان و تاريخ نزديك به 50 هزار شهروند ايراني به جمهوري آذربايجان سفر كردند و همكاري در اين زمينه مي تواند به افزايش ظرفيت هاي گردشگري دو كشور كمك كند. اين همكاري از لحاظ ايجاد شرايط لازم براي شناخت هر چه بيشتر مردم دو كشور از يكديگر مهم است.”
یادآور می شود: در نیمه نخست سال ۱۳۹۱، استان‌هایی که بیشترین گردشگر خارجی را داشته‌اند به ترتیب خراسان رضوی، ایلام، آذربایجان غربی، اردبیل، آذربایجان شرقی، تهران، خوزستان، گیلان، سیستان و بلوچستان و کردستان اعلام‌شدند. به نظر می‌رسد دلیل دوم شدن ایلام در این مقاصد، ورود گردشگران عراقی از مرز ایلام به ایران است. همین قاعده برای سیستان و بلوچستان هم وجود دارد؛ گردشگران افغانستان و پاکستان از این مسیر به ایران می‌آیند. آمارگیری از گردشگران یکی از طرح‌های مرکز آمار ایران است که با هدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به سفرهای گردشگری، برای بررسی‌های اقتصادی و تصمیم‌گیری مدیران و برنامه ریزان در حوزه گردشگری به‌صورت فصلی در سطح ایران، توسط مرکز آمار ایران و با همکاری معاونت برنامه‌ریزی استانداری‌های کشور ایران به اجرا درمی‌آید. مشهد، تهران، رشت، قم، ساری، قزوین، بندرانزلی، شیراز، اصفهان و چالوس با بیشترین تعداد سفر، ده شهرستان با بیشترین گردشگر پذیر در کشور ایران در تابستان سال هزار و سیصد و نود و دو بوده‌اند. عمده سفرها در شهرستان‌های مشهد، تهران، قم، ساری، شیراز، اصفهان و چالوس از نوع سفرهای با اقامت شبانه و عمده سفرها در شهرستان‌های رشت، قزوین و بندرانزلی از نوع سفرهای بدون اقامت شبانه بوده است. شهرهای مشهد، تهران، رشت، شیراز و قم ۵ شهری بوده‌اند که بیشترین مقصد اصلی سفر را به خود اختصاص داده‌اند.
