در میان این کشورها و در منطقه قفقاز جنوبی، رژیم صهیونیستی رابطه نزدیکی با جمهوری آذربایجان دارد که بر خلاف اسرائیل که جمعیت آن یهودی است، اکثر جمعیت آذربایجان مسلمان هستند و این می‌تواند عواقب مهمی برای منطقه در پی داشته باشد.
روندی که مناسبات باکو تل آویو طی دو دهه و نیم گذشته طی کرده، به تعبیر الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان به شکل گیری “آیسبرگ” و به تعبیر الیه پوده، استاد دانشگاه عبری بیت المقدس، به شکل گیری “سندروم معشوقه”، به تعبیر الکساندر پیترسون نویسنده آمریکایی، به “یک اتحاد کاملا ساکت” و به تعبیر آویگدور لیبرمن، سیاستمدار رژیم صهیونیستی، به شکل گیری “رابطه ای نشکن”منجر شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز ویژگی نادر این رابطه را ، برقراری آن میان “دولت یهودی با یک دولت اسلامی” که نباید صرفا به معنای تجارت تسلیحاتی تلقی شود، تعبیر کرده است.
آریه گوت، رییس نمایندگی مرکز بین المللی چندفرهنگ گرایی باکو و سعید موسی اف، پژوهشگر آذربایجانی، با انتشار مقاله مشترکی تحت عنوان “بخش نامعلوم آیسبرگ مناسبات (جمهوری) آذربایجان – (رژیم) اسراییل”، با یادآوری اینکه حجم تجارت میان دو طرف در سال ۲۰۱۶، چهار میلیارد دلار بوده، نوشته‌‌‌اند: مناسبات اسراییل و جمهوری آذربایجان بخش‌‌های وسیعی را در زمینه های امنیتی، کشاورزی، فناوری و ارتباطات، پزشکی، اطلاعات و امور جاسوسی و تبادل اطلاعات و … شامل می شود. به ادعای آنها جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی برای مبارزه علیه تهدیدات مشترک و نیز تامین امنیت منطقه‌ای، مناسبات عمیق استراتژیک برقرار کرده‌اند و مشکلات مشترک فراوان از جمله تروریسم، انتشار تسلیحات هسته ای، حملات سایبری و گسترش افراط گرایی ، برای باکو و تل آویو تهدیدات مشترک هستند.
آریه گوت و موسی اف در نتیجه گیری مقاله می نویسند: سفر رسمی ۱۳ دسامبر ۲۰۱۶ نتانیاهو به باکو، بخش کمّی «آیسبرگ» مناسبات اسراییل – جمهوری آذربایجان را گسترده تر می کند.بسیاری از تحلیل گران مسائل منطقه ای معتقدند روابط دو کشور در ابعاد گوناگون طی سال های بعد از سفر نتانیاهو گسترش روزافزون داشته است و تا سطح احتمال تاسیس سفارت آذربایجان در تلاویو نیز پیش رفته است.
در جریان سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به باکو ، ابعاد قراردادهای تسلیحاتی باکو با تل آویو هرچه بیشتر آشکار شد. در حالی که بنیامین نتانیاهو در کنفرانس خبری مشترک با الهام علی اف در باکو تأکید کرد که مناسبات دو طرف صرفا دارای ماهیت نظامی تلقی نشود، الهام علی اف بر ماهیت نظامی این روابط تاکید بیشتری کرد. به نحوی که روزنامه تایمز اسراییل نوشت دو مقام صهیونیستی گفته اند که آنها از تصمیم رییس جمهوری آذربایجان برای آشکار کردن رقم دقیق قراردادهای تسلیحاتی کشورش با تل آویو متعجب شدند. الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان گفت: با آنکه حجم تجارت میان جمهوری آذربایجان و اسراییل در سطح خوبی است. اما بیشتر بخاطر صدور نفت از جمهوری آذربایجان به اسراییل است. باید این را متنوع کرد و افزایش داد. ارزش قراردادهایی که برای خرید تجهیزات دفاعی جمهوری آذربایجان از اسراییل منعقد شده ، نزدیک به ۵ میلیارد دلار و بطور دقیق تر چهار میلیارد و ۸۵۰ میلیون دلار است. بخش بزرگی از این قراردادها اجرا شده است. ما در این مورد هنوز هم فعالیت می کنیم و از سطح این همکاری خیلی راضی هستیم.
البته برخی از پژوهشگران معتقدند که برغم تلاش های حکومت لائیک باکو برای توسعه مناسبات با رژیم تل آویو، در بطن جامعه جمهوری آذربایجان، جریان های اسلامی و مستقل وجود دارند که از رژیم صهیونیستی انزجار دارند ولی باید اقدامات امنیتی، اقتصادی و فرهنگی اسرائیل در آذربایجان را بایستی به دقت و موشکافانه مورد رصد قرار داد، به دلیل اینکه نفوذ در بطن جامعه مسلمان آذربایجان آن هم از سوی یک کشور یهودی می تواند برای ایران مشکل ساز باشد.
مماشات و تساهلی که در رفتار سیاسی دستگاه دیپلماسی ایران طی سال های اخیر بوده، سوء استفاده رژیم صهیونیستی را در جمهوری آذربایجان در پی داشته است. این امر نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران بایستی در سیاست خارجی و مسائل امنیتی و اقتصادی خود نسبت به کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و به خصوص جمهوری آذربایجان تجدید نظر کند و نگذارد حضور اسرائیل در این منطقه بیش از این شده و سطح مناسبات بین دو دولت تا سطح سندروم معشوقه! بالا برود.
نکته مهمی که باید ذکر کرد اینکه مناسبات باکو تل آویو دارای ویژگی های استراتژیک است و جمهوری اسلامی ایران با درک این موضوع باید روابط خود را با آذربایجان کنترل کند.
منبع: آناج
