انتخابات ریاست جمهوری و تحرکات بی حاصل گروه مینسک در مذاکرات صلح قره باغ مهم ترین رویداد سال 1392 در جمهوری آذربایجان بوده است.
مرکز فرهنگی قفقاز/ به نقل از ایرنا ، 17مهر 1392 مردم جمهوری آذربایجان در حالی به پای صندوق های رای گیری رفتند که 10 نامزد نهایی انتخابات ریاست جمهوری این کشور از میان 22 کاندیدای این پست ، موفق به کسب مجوز حضور در این کارزار سیاسی شدند.اگر چه در ابتدای امر حضور ˈالهام علی افˈ در این انتخابات به دلیل دو بار برگزیده شدن پیاپی به عنوان رییس جمهوری آذربایجان در میان محافل داخلی و خارجی با اگر و اماهایی همراه شد، ولی با توجه به اصلاحات انجام شده در قانون اساسی این کشور در سال 2009 میلادی ، وی برای سومین بار نامزدی خود را برای حضور در این انتخابات به ثبت رساند و در روز انتخابات نیز با کسب 84 درصد آرا توانست مجددا سکان پنج سال آینده کشور را بدست گیرد.در این میان احزاب و گروه های مخالف دولت که برای پیروزی در این دوره از انتخابات امیدوار نشان می دادند، با ائتلاف احزاب و گروه های مخالف ، اقدام به تاسیس ˈشورای ملیˈ نیروهای دموکراتیک و معرفی نامزد واحد کردند.رهبری این شورا در ابتدا بر عهده ˈرستم ابراهیم بی افˈ کارگردان برجسته سینما و شهروند آذری مقیم روسیه گذاشته شد، اما براساس اعلام کمیسیون انتخابات جمهوری آذربایجان چند روز قبل از پایان مراحل ثبت نام کاندیداها به دلیل تابیعت دوگانه آذری – روسی از حضور در کارزار انتخاباتی بازماند .بدین ترتیب ˈجمیل حسنلیˈ استاد دانشگاه و سیاستمدار با سابقه این کشور به عنوان نامزد واحد این شورا و رقیب جدی حزب حاکم آذربایجان در این انتخابات حاضر شد.بعد از اعلام نتایج انتخابات و شکست سنگین رقبا، احزاب مخالف و در راس آنها شورای ملی نیروهای دمکراتیک با استناد به گزارش های دریافتی از نمایندگان خود در شعب اخذ رای و همچنین گزارش های ناظران بین المللی در خصوص بروز تخلف در حوزه های رای گیری به نتیجه انتخابات اعتراض کردند و با برگزاری تجمعات متعدد خواستار لغو نتایج انتخابات شدند . برخی نهادهای نظارتی بین المللی از جمله موسسات دمکراتیک و دفتر حقوق بشر سازمان امنیت و همکاری اروپا و وزارت خارجه آمریکا نیز با انتشار بیانیه هایی نسبت به تخلفات انتخاباتی در جمهوری آذربایجان واکنش نشان دادند که هیچکدام از این اقدامات تاثیری در سرنوشت انتخابات نداشت.وزارت خارجه آمریکا همین اواخر در نیمه اول اسفند سال جاری نیز در گزارش سالانه خود در خصوص وضعیت حقوق بشر در جمهوری آذربایجان ، مجددا به موضوع انتخابات این کشور پرداخت و از مشکلاتی نظیر ایجاد محدودیت و اختصاص اماکن دورافتاده و نامناسب برای برگزاری تجمعات ، متفرق کردن تظاهرات قانونی با توسل به زور و بازداشت تظاهر کنندگان ، سلب حق شهروندان برای تغییر مسالمت آمیز دولت، سیاسی بودن حبس های انجام شده در روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، نبود شرایط یکسان برای همه نامزدهای انتخابات، فقدان رسیدگی عادلانه به شکایات به عنوان دغدغه های حقوق بشری اشاره کرد.پرونده انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان با تغییراتی در فهرست کابینه دولت و حذف برخی چهره های مهم این کشور از جمله ˈصفر آبی افˈ وزیر دفاع این کشور پس از سالها صدارت در این مسند و جایگزینی وی با یکی از فرماندهان نظامی تقریبا بسته شد. اگر چه شورای ملی نیروهای دمکراتیک تاکنون نتایج این انتخابات را به رسمیت نشناخته است .از دیگر ویژگی های انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان در سال 1392 ،استفاده برخی از نامزدها از فرصت انتخاباتی برای طرح مسایل تجزیه طلبانه و قوم گرایانه در برنامه های تبلیغاتی بود که نتایج انتخابات نشان داد که این گونه افکار نزد مردم جمهوری آذربایجان جایگاهی ندارد.
*ناکامی مینسک
از سوی دیگر، در سال 1392 تلاش های بی حاصل گروه مینسک برای حل مناقشه قره باغ در حالی وارد بیستمین سال خود شد که بسیاری از مقامات جمهوری آذربایجان، نمایندگان پارلمان و تشکل های مردمی این کشور تعبیر های مختلفی را در ناکارآمدی فعالیت های این گروه در سال 1392 بکار بردند.رییس جمهوری آذربایجان در مراسم تحلیف خود در سال جاری ضمن تاکید بر افزایش قدرت نظامی کشورش در مقایسه با ارمنستان ، به نوعی بر ناکامی تلاش های دیپلماتیک برای حل و فصل مناقشه صحه گذاشت.دیگر شخصیت های سیاسی این کشور ، مذاکرات 20 ساله گروه مینسک برای حل این مناقشه را وقت کشی و مذاکره برای مذاکره نامیدند و در طول سال به موازات انتقاد از این گروه ، از آمریکا و روسیه نیز در مناسبت های مختلف به دلیل آنچه بی توجهی به این مناقشه و یا حمایت از ارمنستان می نامیدند، انتقاد کردند .توجه نشان دادن آذری ها به گزینه های دیگری به غیر از مذاکرات گروه مینسک ، موجب شد تا در طول سال چند بار نام جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه برای ورود به موضوع حل مناقشه مطرح شود.ایران در چند مقطع تمایل خود را برای میانجیگری در حل مناقشه قره باغ نشان داد و اعلام کرد که در صورت درخواست جمهوری آذربایجان و ارمنستان آماده است با استفاده از ظرفیت های خود در منطقه و جهان برای حل این مناقشه از طریق صلح آمیز اقدام کند .این پیشنهاد که چندین بار در مصاحبه های محسن پاک آیین ، سفیر کشورمان در جمهوری آذربایجان و دیگر مقامات کشورمان مطرح شده بود ، در هفته سوم اسفند نیز یکبار دیگر از سوی ˈابراهیم رحیم پورˈ معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه کشورمان در پاسخ به سووال خبرنگان آذری در باکو بیان شد. جمهوری اسلامی ایران معتقد است که ثبات منطقه صرفا در چارچوب همکاری های منطقه ای میسر است و نیروهای فرامنطقه ای در این مورد اقدام مثبت و موثری انجام نداده اند و یا قادر به آن نیستند.از سوی دیگر آمریکا که همواره تلاش می کند،جمهوری آذربایجان را به عنوان شریک راهبردی خود در منطقه ˈقفقاز جنوبی ˈ معرفی کند و بارها به دلیل بی توجهی به مناقشه قره باغ با انتقاد دولتمردان آذربایجان مواجه شده ، در اواخر سال میلادی جاری به کمک وزیر خارجه ترکیه، زمینه ملاقات روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان را پس از دو سال وقفه در وین فراهم کرد.در این نشست که وزرای خارجه دو کشور و روسای مشترک گروه مینسک نیز حضور داشتند ، توافق شد ، مذاکرات سران در ماههای آینده نیز ادامه یابد و وزیران خارجه دو کشور موظف شدند روند مذاکرات را بر مبنای گفت و گوهای جاری و با همکاری گروه مینسک برای یافتن راه حل صلح آمیز ادامه دهند.این در حالیست که برغم برگزاری چندین دور مذاکرات وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان ، ماه گذشته اوضاع در خطوط تماس نیروهای آذری و ارمنی بشدت متشنج شد و تلفاتی را هم بر جای گذاشت.شدت درگیری ها طوری بود که برخی ناظران سیاسی احتمال شعله ور شدن مجدد آتش جنگ در قره باغ را دور از ذهن نمی دیدند. ظهور پدیده افراط گرایی مذهبی در قالب گروههای تکفیری نیز از دیگر چالش های پیش روی جمهوری آذربایجان در سال 1392 بوده که از چند ماه پیش با اعزام تعدادی از جوانان این کشور به کانونهای درگیری در خارج بویژه سوریه وارد مرحله جدیدی شده است. گزارش های منتشرشده در رسانه های جمهوری آذربایجان در چند ماه گذشته حاکی از فعالیت گروه های سازماندهی شده برای اعزام جوانان آذری به سوریه و پیوستن آنها به گروه های تکفیری دارد. علاوه بر این، انتشار برخی اطلاعیه های تهدید آمیز از سوی گروههای افراطی در شبکه های اجتماعی و اعلام آمادگی این گروهها برای اقدامات تروریستی در داخل کشور ، نگرانی خانواده ها و محافل سیاسی، دینی و رسمی جمهوری آذربایجان را در پی داشت.
