لوبلاگ: قفقاز با موقعیت دشواری روبه رو شده است

تارنمای لوبلاگ در یادداشتی نوشت: تحریم های آمریکا علیه ایران عدم اطمینان اقتصادی برای همسایگان ایران در حوزه قفقاز یعنی جمهوری های آذربایجان، گرجستان و ارمنستان در پی دارد. چراکه این کشورها در واردات گاز طبیعی به ایران وابسته هستند.

به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز،‘دیوید اوبرن’ خبرنگار حوزه انرژی مستقر در استانبول در یادداشتی با عنوان ‘تحریم های ایران، خبر از وقوع مشکلات تامین انرژی برای مردم قفقاز دارد’ افزود: تحریم های گسترده آمریکا علیه ایران عدم اطمینان اقتصادی برای همسایگان جمهوری اسلامی ایران در بخش قفقاز یعنی جمهوری های آذربایجان، گرجستان و ارمنستان در پی دارد.
لازم است تاکید شود هدف واشنگتن از رساندن صادرات نفت ایران به صفر به طور مستقیم بر هیچ یک از سه کشور قفقاز تأثیر نخواهد گذاشت؛ چرا که هیچ یک از آنها واردکننده نفت خام ایران نیستند. اما این سه کشور به مقادیر گسترده ای به گاز طبیعی ایران متکی هستند و تا زمانی که تاثیر تحریم های ایران واضح تر شود از این بخش متضرر می شوند.
در ادامه یادداشت درج شده در این نشریه آمریکایی آمده است: ‘جان بولتون’ مشاور امنیت ملی ایالات متحده، به تازگی از هر سه کشور دیدار کرد تا حمایت لازم برای تلاش های واشنگتن در منزوی کردن ایران را کسب کند اما تلاش هایش بی نتیجه ماند.
شایان ذکر است هنگامی که واشنگتن از تاریخ ۵ نوامبر تحریم های نفتی ایران را آغاز کرد ۸ کشور از جمله ترکیه را از این تحریم ها معاف کرد اما هیچ کدام از کشورهای حوزه قفقاز در فهرست کشورهای معاف شده قرار نداشتند.
جمهوری آذربایجان به عنوان یک صادرکننده بزرگ نفت خام و گاز طبیعی و واردکننده گاز از ایران، در موقعیت بسیار پیچیده ای قرار گرفته است. این جمهوری مرزهای گسترده زمینی و دریایی با ایران دارد و همچنین مالکیت تعدادی از میدان های نفت و گازی خزر را با ایران به اشتراک گذاشته است؛ از جمله یک توافقنامه توسعه مشترک که در ماه مارس امسال به امضا رسید.
اما در حال حاضر توسعه این میدان ها دور از ذهن به نظر می رسد هرچند سایر سرمایه گذاری های مشترک فراتر از چیزی است که حتی واشنگتن بتواند آنها را متوقف کند.
میدان گاز اصلی جمهوری آذربایجان، ‘شاه دنیز’ توسط کنسرسیومی به رهبری ‘بریتیش پترولیوم’ در حال توسعه است؛ که سهم شرکت ملی نفت ایران، در آن تنها ۱۰ درصد است. شاه دنیز در حال حاضر تنها منبع گاز برای تامین کریدور گاز جنوبی اتحادیه اروپا است که از مدتها پیش برنامه ریزی شده و هدف آن کاهش وابستگی اروپا به انرژی روسیه است.
واشنگتن در ماه اوت (مرداد ماه) زمانی که دور نخست تحریم ها علیه ایران را آغاز کرد با اعلام وزارت خزانه داری در ارتباط با تحریم های ایران، معافیت موقتی برای توسعه میدان گاز طبیعی و ساخت و بهره برداری خط لوله برای انتقال گاز طبیعی از جمهوری آذربایجان به ترکیه و اروپا صادر کرد و این بدان معنی است که نه بریتیش پترولیوم، نه شرکت دولتی نفت آذربایجان( SOCAR) و نه هیچ یک از سه سهامدار دیگر با تحریم های مرتبط با این پروژه مواجه نخواهند شد.
جمهوری آذربایجان همچنین به طور بالقوه از هرگونه افزایش قیمت جهانی نفت ناشی از توقف صادرات ایران سود می برد.
ناگفته نماند این عدم اطمینان همچنین منجر به افزایش قیمت گاز طبیعی خواهد شد که به دلیل فقدان اطمینان در بازار جهانی نفت است.
‘جان رابرتس’ تحلیلگر حوزه انرژی کاسپین و عضو اندیشکده شورای آتلانتیک، در مصاحبه ای با ‘اوراسیانت’ گفت: ‘آذربایجان می تواند سود دوچندانی از تحریم های آمریکا علیه ایران به دست آورد، چراکه این کشور به دنبال دریافت سود بیشتر ناشی از افزایش بهای نفت در نتیجه بالا رفتن تنش در خلیج فارس است. این تحلیلگر اما هشدار داد: ‘هرگونه منافع بالقوه غیرقابل پیش بینی است زیرا این امر به عواملی فراتر از کنترل باکو وابسته هستند’.
رابرتس افزود: ‘موضع آذربایجان به دلیل واردات گاز طبیعی از ایران، پیچیده است’.
در واقع جمهوری آذربایجان حجم کوچکی از گاز ایران را از طریق نخجوان برای مصارف محلی وارد می کند. همچنین در سال های اخیر، گاز از ترکمنستان از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان وارد شده است تا تولید خود را تکمیل و به تعهدات خود در صادرات به گرجستان عمل کند؛ گرجستانی که انتظار می رود در سال جاری حدود ۲٫۷ میلیارد متر مکعب گاز از جمهوری آذربایجان وارد کند.
‘ابراهیم احمدوف’ سخنگوی شرکت ملی نفت آذربایجان در این باره به اوراسیانت گفت: ‘واردات گاز این شرکت از ایران در حال حاضر به دلیل افزایش تولید داخلی متوقف شده است’.
احمدوف افزود: ‘بخش بزرگی از گاز وارداتی برای پرکردن ذخایر گاز ما در طول تابستان مورد استفاده قرار گرفته تا برای صادرات در زمستان که تقاضا بالا می رود، آماده باشیم. ما به دلیل ذخیره ۳ میلیارد مترمکعبی و واردات بیشتر از روسیه تا پایان سال، پیش بینی کمبود گاز را نمی کنیم و هیچ مشکلی با عرضه گاز به گرجستان نداریم.
اما نخجوان به دلیل جغرافیای ویژه ای که دارد و میان ایران و ارمنستان قرار گرفته و تنها خروجی کوچکی به سوی ترکیه دارد، جایگزین محدودی دارد. توافق با آنکارا برای ایجاد خط لوله برای انتقال گاز به نخجوان از ترکیه در سال ۲۰۱۰میلادی امضا شد، اما تا به امروز هیچ خط لوله ای در این مسیر قرار نگرفته زیرا این امر نیز به سواپ با ایران وابسته است.

**گزینه های اندک ارمنستان
با این وجود، این موضوع برای ارمنستان که به لحاظ موقعیت جغرافیایی محصور در خشکی است و به دلیل انزوای سیاسی گزینه های چندانی در اختیار ندارد. ارمنستان با داشتن سهم کمی از منابع طبیعی و همچنین فراهم نمودن بیش از ۴۰ درصد برق مورد نیاز خود از نیروگاه هسته ای ‘متسامور’، به طور فزاینده ای به گاز وارداتی از ایران وابسته است تا بتواند نیازهای انرژی خود را برآورده کند.
بخش عمده گاز ارمنستان از روسیه و از مسیر گرجستان وارد می شود، اما ایروان پایتخت این کشور در سال ۲۰۱۷ حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب گاز از ایران وارد کرد و در مقابل انرژی برق به ایران صادر کرد. در اواخر سال ۲۰۱۷ توافقنامه ای میان ایران و ارمنستان به امضا رسید که براساس آن واردات گاز از ایران به ۲۵ درصد افزایش می یابد و در مقابل به همین میزان صادرات برق از ارمنستان به ایران نیز بالا می رود. حال آنکه در شرایط کنونی و با توجه به دور جدید تحریم های واشنگتن علیه تهران، وضعیت این توافقنامه و صادرات گاز ایران به ارمنستان نامشخص است.
در ۶ نوامبر ‘آنا ناقدالین’ سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان در توئیتی اعلام کرد وزیر امورخارجه ارمنستان تحولات اخیر را به دقت تحت نظر دارد. او گفت: ‘بررسی جامع تاثیر تحریم های جدید بر ارمنستان در حال انجام است.’
موقعیت ارمنستان به این دلیل که بسیاری از شبکه خط لوله گاز کشور به شرکت ‘گازپروم’ روسیه تعلق دارد، پیچیده تر است. این دو مدتهاست بر سر هزینه های گازپروم برای عرضه گاز با یکدیگر سر ستیز دارند.
به این ترتیب، مجبور کردن ایروان برای ترک واردات گاز از ایران، این کشور را وابسته به روسیه می کند و در موقعیت ضعیف تری برای چانه زنی قرار می دهد.
‘تارنمای لوبلاگ از نام جیم لوب سردبیر این تارنما، روزنامه نگار کهنه کاری که گزارش های تحلیلی از سیاست خارجی واشنگتن در قبال خاورمیانه می نوشت گرفته شده است. این تارنما اولین وبلاگ برای دریافت جایزه ‘آرتور راس’ برای گزارش گیری و تجزیه و تحلیل مستقل از آکادمی دیپلماسی آمریکا در سال ۲۰۱۵ بود. این تارنما در سال ۲۰۰۸ راه اندازی شد و هدفش بیشتر تحلیل سیاست های اتخاذ شده از سوی واشنگتن در قبال تهران بود’.

منبع:ایرنا