جمهوری آذربایجان به منظور ارتقای جایگاه منطقه ای خود و رهایی از اقتصاد نفتی اقدام به سرمایه گذاری مستقیم در حوزه حمل و نقل منطقه ای و بین المللی کرده است.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، ساخت مسیر ریلی “قزوین-رشت-آستارا-آستارا” به عنوان مهمترین حلقه رابط کریدور حمل و نقل شمال-جنوب که قرار است خلیج فارس و دریای عمان را به روسیه، دریای سیاه و اروپا متصل نماید در یک سال گذشته موضوع مذاکره جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بوده است.
چهارمین نشست کارگروه مشترک ریلی ایران و جمهوری آذربایجان با موضوع بررسی فرآیند ساخت مسیر ریلی مذکور و با ابتکار سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) در تاریخ اول شهریور ماه سال جاری در تهران برگزار شد. جمهوری آذربایجان که قبلا اقدام به انجام سرمایه گذاری ۶۰ میلیون دلاری در خط آهن آستارا ـ آستارا و همچنین ساخت و راه اندازی پایانه باری در آستارا (استان گیلان) کرده بود در خصوص ساخت و راه اندازی خط آهن رشت ـ آستارا نیز با جمهوری اسلامی ایران بر سر تأمین بودجه ۵۰۰ میلیون دلاری جهت ساخت و احداث این پروژه وارد مذاکره شد.
بعد از این مذاکرات علی نورزاد، معاون وزیر راه و شهرسازی ایران از امضای قرارداد اختصاص وام ۵۰۰ میلیون دلاری برای احداث خط آهن رشت- آستارا توسط بانک بین‌المللی جمهوری آذربایجان خبر داد.در ارتباط با این موضوع مدیرعامل راه آهن جمهوری آذربایجان اظهار داشت: جمهوری آذربایجان آمادگی مشارکت در ساخت خط آهن رشت-آستارا را دارد.
اظهارات جاوید قربان اف در ارتباط با اعطای وام ۵۰۰ میلیون دلاری برای ساخت راه آهن رشت-آستارا: “دولت جمهوری آذربایجان آمادگی پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار را دارد. جاوید قربان اف در دیدار با استاندار گیلان در محل پل مشترک ایران و جمهوری آذربایجان در آستارا اظهار داشت: ما پروژه‌های مشترک زیادی با دولت ایران داریم که یکی از مهمترین آن‌ها خط آهن آستارا-آستارا است.با افتتاح این پروژه خلیج فارس را به دریای سیاه متصل می‌کنیم . جلسات زیادی بین دو کشور داشته و به توافقات خوبی رسیده‌ایم که امیدواریم موجبات توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور را با این پروژه بیشتر کنیم. این پروژه حدوداً ۱۴۴ کیلومتر است که ۱٫۱ میلیارد دلار هزینه لازم دارد و دولت جمهوری آذربایجان جهت پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار آن اعلام آمادگی کرده است. این مسیر حیاتی و مهم برای صاحبان کالا پرمنفعت خواهد بود و به یقین با کمک دولت ایران و دولت جمهوری آذربایجان به اهداف بسیار مهمی در راستای توسعه اقتصادی دو کشور خواهیم رسید.”
همانطور که در سطور بالا اشاره شد وام ۵۰۰ میلیون دلاری برای تسریع در روند ساخت راه آهن رشت-آستارا به درخواست جمهوری آذربایجان و پس از مذاکرات دو سویه برای تسریع در روند ایجاد کریدور حمل ونقل شمال-جنوب صورت گرفته است.با توجه به اختلافات ریشه دار جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نیز رقابت منطقه ای برای ارتقای جایگاه ژئوپلتیک، جمهوری آذربایجان طی چند سال گذشته اقدامات مهمی را برای رها کردن خود از اقتصاد نفتی آغاز کرده است. یکی از این اقدامات ارتقای جایگاه خود به عنوان مسیر ترانژیتی بین شمال اروپا و جنوب آسیا و همچنین آسیای مرکزی و اروپاست. در این میان دو پروژه مهم ترانزیتی از جمله خط آهن “باکو-تفلیس-قارص” و همچنین خط آهن “رشت-آستارا-آستارا” برای این کشور و در رقابت با ارمنستان از اهمیت خاصی برخوردار است.
طبیعتا در چنین شرایطی جمهوری آذربایجان برای ایزوله کردن رقیب و دشمن منطقه‌ای خود از پروژه های مذکور باید از یک سری مزیت‌های ویژه برخوردار باشد. از جمله این مزایا، کوتاهی مسیر، کم هزینه بودن، امنیت مسیر و در شرایط برابر با رقبا سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه های مشترک است. نمونه این سرمایه گذاری مستقیم جمهوری آذربایجان هم در پروژه “باکو-تفلیس-قارص” با اعطای وام ۲۲۰ میلیون دلاری به گرجستان و هم در پروژه “رشت-آستارا-آستارا” با اعطای وام ۵۰۰ میلیون دلاری به جمهوری اسلامی ایران بوده است. و این مزیت در کنار دیگر شرایط گرجستان و جمهوری اسلامی ایران را به انتخاب جمهوری آذربایجان به عنوان شریک خود در ایجاد مسیرهای ترانزیتی متقاعد کرده است.
لذا به نظر می‌رسد این مزیت رقابتی در تقابل با رقیب منطقه ای جمهوری آذربایجان نمی‌تواند عاملی برای جنجال سیاسی برخی نمایندگان مجلس و مقامات جمهوری آذربایجان در تعامل با ایران باشد. به بیان دیگر و با استناد به سخنان مدیر عامل راه آهن جمهوری آذربایجان، سران این کشور برای اینکه گوی سبقت را از رقیب منطقه ای خود در عرصه حمل و نقل منطقه ای و بین المللی بربایند اقدام به سرمایه گذاری داوطلبانه در یک پروژه مشترک نموده اند، موضوعی که در کل دنیا و در تعاملات سیاسی-اقتصادی میان کشورها رایج است.
