نگاهی به استعفای نخست وزیر گرجستان

ماموکا باختادزه روز دوشنبه ۲ سپتامبر از نخست وزیری گرجستان استعفا داد.

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، سیاسی ترین تابستان سال های اخیر گرجستان با استعفای نخست وزیر و تغییر ساختار کابینه به پایان خود نزدیک می شود. ماموکا باختادزه نخست وزیر گرجستان صبح روز دوشنبه ۲ سپتامبر با انتشار یادداشتی در صفحه فیسبوک خود استعفای خود را اعلام کرد. باختادزه در یادداشت خود تاکید کرد این تصمیم را پس از یک پروسه طولانی گرفته است.

ماموکا باختادزه (۳۷ ساله) چهارمین نخست وزیری است که از زمان به قدرت رسیدن «حزب رویای گرجستان» در سال ۲۰۱۲ از مقام نخست وزیری این کشور استعفا داده است. وی ۱۴ ماه در این مقام بود و قبل از آن به عتوان وزیر دارایی گرجستان مشغول به کار بود.

باختادزه در یادداشت استعفای خود با اشاره به ایجاد و اجرایی شدن چارچوب استراتژیک برای توسعه گرجستان، اظهار داشت؛ ماموریت و رسالت خود را انجام داده و از این رو تصمیم به استعفا گرفته است. در این یادداشت، وی از بیدزینا ایوانیشویلی رهبر حزب رویای گرجستان تقدیر و تشکر کرده و از دستاوردهای گرجستان و چالش هایی که این کشور هنوز هم با آن ها روبرو است صحبت کرده است. در این یادداشت دو بار از ایوانیشویلی یاد شده است. باختادزه هم از ایوانیشویلی به خاطر نقشش در پیروزی حزب رویای گرجستان در انتخابات اکتبر ۲۰۱۲ ابراز خرسندی کرده است و هم بر نقش ایوانیشویلی در برگزاری انتخابات آینده پارلمانی در این کشور بر اساس سیستم جدید رای دهی تاکید کرده است.

باختادزه همچنین خاطرنشان کرده در دوران نخست وزیر اقدامات زیادی در رابطه با نزدیکی با اروپا و ناتو و همچنین اصلاحات در اقتصاد، آموزش و پرورش و سایر زمینه ها انجام شده است.

باختادزه پس از اعلام استعفای خود در همان روز دوشنبه با گروهی از خبرنگاران و روزنامه نگاران دیدار کرد. در این دیدار وی اعلام کرد، پس از مشورت با تیم خودش تصمیم به استعفا گرفت. وی هم چنین خاطر نشان کرد؛ در اواخر بهار سال جاری در مورد استعفا از پست نخست وزیری با رهبر حزب رویای گرجستان صحبت کرده بود. وی تاکید کرد؛ هنوز به عضویت در حزب رویای گرجستان ادامه خواهد داد ولی تصمیم دارد تا از عرصه فعالیت سیاسی تا مدتی دور باشد.

انتقاد اپوزیسیون از استعفای باختادزه

نیروهای سیاسی مخالف حزب حاکم گرجستان در واکنش به استعفای باختادزه تاکید کردند؛ وی بر اساس تصمیم شخصی استعفا نداده است.

سرگئی کاپانادزه نماینده پارلمان از «حزب گرجستان اروپایی» معتقد است استعفا بر اساس تصمیم باختادزه نبوده، همان طور که وی با تصمیم خودش به نخست وزیری نیز نرسید. کاپانادزه همه این اتفاقات را بر اساس تصمیمات ایوانیشویلی رهبر حزب رویای گرجستان می داند.

رومان گوتسیریدزه نماینده پارلمان از حزب جنبش اتحاد ملی، تعطیلی کانال تلویزیونی روستاوی ۲ و بازداشت های برخی از فعالان سیاسی با اتهامات اقتصادی را در خدمت حفظ قدرت حزب حاکم دانسته و استعفای باختادزه را نیز در همین چارچوب تحلیل می کند.

نگاهی به اقدامات باختادزه به عنوان نخست وزیر گرجستان

باختادزه در ژوئن سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی حزب حاکم جانشین گئورگی کویریکاشویلی شد. باختادزه در دوره زعامت خود به دنبال کوچک تر کردن دولت بود و از این رو تعداد وزارت خانه ها را از ۱۴ به ۱۱ کاهش داد و هم چنین متعهد شد مخارج دولت را به کم تر از ۳٫۹ درصد از تولید ناخالص داخلی کاهش دهد و با صرفه جویی ۴۱ تا ۴۹ میلیون دلاری، آن را صرف برنامه های اجتماعی کند.

در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۸، چند روز روز قبل از اینکه گرجی ها برای دومین دور از انتخابات ریاست جمهوری به پای صندوق های رأی بروند، باختادزه اعلام کرد دولت قصد دارد بدهی ۵۷۰ میلیون دلاری حدود ۶۰۰ هزار شهروند گرجستانی به بانک های این کشور را تسویه کند. این اقدام از سوی مخالفان و سازمان های غیر دولتی به عنوان خرید رأی تعبیر شد.

در ماه مارس سال ۲۰۱۹ باختادزه ابتکار جدیدی به عنوان «آموزش، راهی برای آزادی» را معرفی کرد که بر اساس آن قرار بود بودجه آموزش و پرورش به تدریج رشد کرده و تا سال ۲۰۲۲ به ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی گرجستان و یک چهارم بودجه دولت برسد.

در همین ماه، دولت گرجستان حدود ۳۲۰ هزار دلار برای بزرگداشت عید مذهبی مریم باکره در تاریخ ۱۲ مه اختصاص داد. این طرح از سوی کلیسای ارتدوکس گرجستان ارائه شده بود و مورد حمایت دولت نیز قرار گرفت. این طرح در نشست فوق العاده پارلمان در تاریخ ۸ مه به تصویب رسید.

جانشین احتمالی کیست؟

گمانه زنی های رسانه ای درباره استعفای باختادزه تقریبا از چند هفته پیش آغاز شده بود. روز دوشنبه یکی از نمایندگان حزب حاکم رویای گرجستان اظهار داشت از میان نامزدهای مطرح برای جانشینی باختادزه، گئورگی گاخاریا وزیر فعلی کشور از شانس بیش تری برخوردار است.

فعالان غربگرا و ضد روسیه در گرجستان حدود دو ماه است که خواهان استعفای گئورگی گاخاریا از وزارت کشور هستند. در جریان تظاهرات این نیروها در روزهای ۲۰ و ۲۱ ژوئیه در تفلیس که در اعتراض به سفر هیئت پارلمالنی روسیه به گرجستان که در جریان نشست بین پارلمانی کشورهای ارتدوکس صورت گرفته بود، حدود ۲۴۰ نفر از جمله ۸۰ نیروی پلیس زخمی شدند. پس از این اعتراضات رئیس پارلمان گرجستان از مقام خود استعفا داد. یکی از خواسته های مهم تظاهرات کنندگان در دو ماه اخیر استعفای گاخاریا از وزارت کشور بوده است. گیگا ماکاراشویلی از برنامه ریزان تظاهرات ۲۰ ژوئیه در مقابل پارلمان گرجستان معتقد است انتصاب گاخاریا به نخست وزیری موج جدیدی از اعتراضات را در این کشور دامن خواهد زد.

گاخاریا یکی از جنجالی ترین سیاستمداران دولت فعلی گرجستان است. در صورت انتصاب وی به نخست وزیری، ایوانیشویلی رهبر حزب حاکم با بخش قابل توجهی از جمیعت گرجستان وارد درگیری خواهد شد. گاخاریا برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ وارد صحنه سیاسی گرجستان شد و به عنوان رئیس دیوان محاسبات گرجستان مشغول به کار شد. در سال ۲۰۱۶ وزیر اقتصاد و توسعه پایدار شد و یک سال پس از آن به وزارت کشور رسید. گمانه زنی های زیادی درباره تابعیت گاخاریا مطرح است، چرا که فارغ التحصیل دانشگاه مسکو است و معروف به داشتن روابط تجاری خوب در روسیه است.

رسانه های گرجستانی هم چنین گمانه هایی درباره جانشین گاخاریا در وزارت کشور مطرح کرده اند. این رسانه ها ایراکلی گاریباشویلی نخست وزیر گرجستان در سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ را از گزینه های جدی جانشینی گاخاریا در وزارت کشور می دانند. تاکنون مقامات حزب رویای گرجستان در این مورد اظهار نظری نکرده اند.

انتخابات پارلمانی آتی گرجستان در پاییر سال ۲۰۲۰ برگزار خواهد شد. حزب حاکم رویای گرجستان با توجه به اصرار احزاب اپوزیسیون، اخیرا اصلاحاتی را در قانون اساسی اعمال کرده و سیستم انتخاباتی این کشور را تغییر داده است.

مجید اسماعیل زاده، کارشناس مسائل اوراسیا