در چند سال اخیر ایران و آذربایجان نسبت به توسعه و بهره برداری بهتر از رود ارس اقدامات مشترکی را انجام داده اند که در حال حاضر تعداد پروژه های مشترک ایران و آذربایجان در رود ارس به ۴ پروژه رسیده است.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، جمهوری آذربایجان در گذرگاه اروپا و آسیای شمال غربی و در کنار دریای خزر قرار دارد؛ این کشور در 1918 تأسیس شد، در 1920 به اتحاد شوروی ضمیمه شد و در 1991 استقلال خود را بازیافت. نوع حکومت جمهوری آذربایجان، جمهوری پارلمانی چند حزبی با یک مجلس قانون گذاری است. در روابط ایران و جمهوری آذربایجان از بدو استقلال تا به امروز همواره جنبه های اقتصادی دارای اهمیت ویژه ای بوده است. تاکنون چندین موافقت نامه و تفاهم نامه برای تسهیل تجارت بین دو کشور امضا شده است که از آن جمله می‌توان به موافقت نامه بازرگانی، موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری، موافقت نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، موافقت نامه تجاری دریایی، موافقت نامه گمرکی، موافقت‌نامه حمل ونقل زمینی، موافقت نامه حمل ونقل هوایی و موافقت نامه کنسولی اشاره کرد.
بنابراین گزارش، همکاری بین دو کشور در زمینه های مختلفی از جمله انرژی ( نفت، گاز، انرژی الکترونیکی، انرژی های جایگزین و تجدید پذیر) راه وترابری ( حمل ونقل جاده ای، راه سازی وساخت پل، راه آهن، حمل ونقل هوایی ودریایی)، ارتباطات و فناوری های پیشرفته، صنعت کشاورزی، علمی- آموزشی بهداشت و سلامت وگردشگری می باشد. بررسی آمار و ارقام مبادلاتی تجاری طی 14سال گذشته ( 1380 تا 1394) با جمهوری آذربایجان در چهار نقطه مرزی شامل آستارا، بیله سوار، جلفا و صنم بلاغی پلدشت نشان می‌دهد که تراز تجاری به نفع ایران بوده که این امر ناشی از حجم و ارزش بالاتر صادرات ایران به جمهوری آذربایجان است.
بعد از آغاز همکاری های ایران و آذربایجان برای ساخت و بهره برداری از نیروگاههای برق‌آبی مارازاد و اردوباد، همکاری های جدید دو کشور برای ادامه ساخت و بهره برداری از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی آغاز شد. در چند سال اخیر ایران و آذربایجان نسبت به توسعه و بهره برداری بهتر از رود ارس اقدامات مشترکی را انجام داده اند که در حال حاضر تعداد پروژه های مشترک ایران و آذربایجان در رود ارس به ۴ پروژه رسیده است.
این گزارش می افزاید: تسنیم در این زمینه خبر داده است: “در نیمه نخست سال جاری دولت ایران و دولت آذربایجان به توافق رسیدند تا نیروگاههای برق‌آبی “مارازاد” و “اردوباد” را با همکاری مشترک با استفاده از منابع آبی رود ارس احداث کنند. این توافق در خاک دو کشور به قانون همکاری تبدیل شد و رئیس جمهوری ایران در تاریخ دوازدهم مهرماه سال جاری این توافق و آغاز همکاری را در قالب قانونی به وزیر نیرو ابلاغ کرد. در متن ابلاغیه رئیس جمهور آمده است: “در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون ” موافقنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ساخت و بهره برداری از نیروگاههای برق‌آبی مارازاد و اردوباد” که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ دهم شهریورماه یکهزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریه 95/6/24 به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 98/48427 مورخ 1395/7/6 مجلس شورای اسلامی واصل گردیده، جهت اجرا ابلاغ می گردد.”
دولت هر دو کشور در زمینه پروژه های جدید بر روی رود ارس به گفت‌وگو ها و مذاکرات خود ادامه دادند تا اینکه اخیراً همکاری های جدید دو کشور در دو پروژه سد و نیروگاه خداآفرین و قیزقلعه‌سی به توافق رسید. رئیس جمهوری در تاریخ هجدهم دی ماه سال جاری دومین قانون در خصوص همکاری های مشترک دو کشور در رود ارس را به وزیر نیرو ابلاغ کرد. در متن ابلاغیه رئیس جمهور آمده است: “در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون ” موافقنامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق‌آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانه ارس” که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم آذرماه یکهزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 95/10/8 به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 182/80802 مورخ 1395/10/14 مجلس شورای اسلامی واصل گردیده، جهت اجرا ابلاغ می گردد.”
یادآور می شود: در پنج ماهه نخست سال1395 ایران 282 میلیون دلار صادرات به آذربایجان داشت که از نظر ارزشی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 154 درصد و از نظر نظر وزنی نیز 189 درصد افزایش داشته است. در این مدت 737 هزار تن کالا به جمهوری آذربایجان صادر شده است. 458 شرکت سرمایه گذاری ایرانی در سال 2015 در جمهوری آذربایجان به ثبت رسیده اند وفعالیت می کنند.
