تحلیل کارشناسان آذری در خصوص تشکیل فراکسیون آذری ها در مجلس شورای اسلامی

روزنامه «يني مساوات» جمهوري باکو در تحليلي با عنوان «علت //گشايش ترکي// ايران» نوشت : « تشکيل فراکسيون با نام «ترک» در مجلس ايران، واقعه اي مهم در تاريخ يکصد ساله اخير اين کشور است. »

به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز به نقل از ینی مساوات، رفعت مرادلي، معاون حزب اميد جمهوري آذربايجان نوشت : « در 30 اکتبر، فراکسيون متشکل از نمايندگان ترک پارلمان ايران رسما آغاز به فعاليت کرد.» رفعت مرادلي گفت: « چند ماه بود که در اين مورد مذاکره جريان داشت. نهايتا فراکسيون با حضور نزديک به يکصد نماينده ترک هاي اين کشور در پارلمان ايجاد شده است. مسعود پزشکيان نماينده آذربايجان شرقي ، رييس فراکسيون و نادر قاضي پور نماينده اروميه در پارلمان و رضا کريمي، نماينده اردبيل به عنوان معاونان رييس فراکسيون انتخاب شده اند. » رفعت مرادلي گفت : « بدون اينکه منتظر فرجام فعاليت اين فراکسيون باشيم، با در نظر گرفتن فيلترهايي که شرکت کنندگان در اين فراکسيون از آنها رد شده اند،  ارزيابي من از تشکيل اين فراکسيون در ايران  که «عامل ترک» همواره با محدوديت مواجه بوده، اين است که در مجموع اين واقعه، گامي رو به پيش است. باور داريم که اين فراکسيون در در فعاليت خود، در حل مسايل تمامي ترک هاي آذربايجان و کشور موثر باشد.»  

کنعان روشن اوغلو، نويسنده گزارش تحليلي «يني مساوات» نوشت : « جمهوري اسلامي براي حل مسايل داخلي به منظور مقابله با تهديدات خارجي تلاش مي کند. تاسيس «فراکسيون ترک» در پارلمان ايران يکي از مهمترين وقايع روزهاي اخير بود. گرچه، در رسانه ها به اين موضوع توجه گسترده اي نشد. در خبر مربوطه آمده بود که نزديک به يکصد نفر از نمايندگان ترک فراکسيون تشکيل داده اند. پيش تر ، تعداد اين نمايندگان ، شصت نفر اعلام مي شد. لازم به يادآوري است که در انتخابات ٣١ استان ، نمايندگان ترک از ١٩ استان انتخاب شده اند. در پارلمان ايران، به موازات مناطق آذربايجان، ساير مناطق از جمله اصفهان، تهران نيز نمايندگان ترک دارند. فراکسيون يکصد نفره در پارلمان ٢٩۰ نفري ايران ، به معناي دراختيار داشتن ٣۵ درصد آراء است و اين نيز به آن معناست که اين فراکسيون امکان تاثير جدي بر فعاليت پارلمان را مي تواند داشته باشد.

در اخبار منتشر شده، گفته مي شود که ٢۵ تن از نمايندگان عضو اين فراکسيون، عضو شوراي مرکزي (؟) هستند. براي رياست بر فراکسيون جديد، مسعود پزشکيان نماينده تبريز انتخاب شده است. نادر قاضي پور، نماينده اروميه و رضا کريمي، نماينده اردبيل نيز به عنوان معاونان فراکسيون انتخاب شده اند. زهرا ساعي، سخنگوي اين فراکسيون، اين ها را اعلام کرده است.

اين فراکسيون به منظور حمايت از حل مشکلات مناطق محل سکونت ترک ها در ايران ايجاد شده است. اکثريت اعضاي اين فراکسيون ، نمايندگان مناطقي از جمله تبريز، تهران، قم ، اروميه ، مشکين شهر و اردبيل هستند. متذکر مي شويم که تاسيس فراکسيون با نام ترک در نهاد قانونگذاري عالي ايران ، واقعه اي مهم در تاريخ يکصد سال اخير اين کشور است. مساله در اين است که پس از اينکه محمدرضا پهلوي در سال ١٩٢۵ سلطنت قاجار را برانداخت و به حاکميت رسيد، ترک ها در ايران تحت فشار قرار گرفتند. پس از انقلاب اسلامي ايران در سال ١٩٧٩ ، برغم اينکه حقوق تمامي گروه هاي قومي در قانون اساسي به رسميت شناخته شد، مسايلي در زمينه عدم تامين حقوق ملي – مدني بخصوص در زمينه داير نشدن مدارس به زبان مادري ترک هاي آذربايجان وجود دارد. حتي تا سال هاي اخير در رسانه هاي رسمي به ترک ها «آذري ها» گفته مي شد. اکنون وضعيت تعيير يافته است و طبيعي است که ايجاد چنين فراکسيوني در پارلمان ايران، بر حل مشکلات ترک ها نيز تاثير خواهد گذاشت. به همين علت، اقدام نمايندگان ترک در تاسيس فراکسيون ، قابل تقدير و بخاطر اهميت اجتماعي – سياسي آن و از نظر تامين حقوق ملي (قومي) بي نظير است. جالب است کساني که در فراکسيون ترک حضور دارند، از نمايندگان نزديک به حاکميت هستند. با آنکه مسعود پزشکيان ، رييس اين فراکسيون به اصلاح طلبان نزديک است، در اين گروه شمار زيادي از نمايندگان «محافظه کار» نيز حضور دارند. اين نيز نشان مي دهد که تاسيس اين فراکسيون جديد، طرح خاص يک گروه سياسي نيست و اعضاي آن کساني هستند که بيشتر حول محور مسايل ملي و اجتماعي گردهم مي آيند. در اين شرايط، اين سوال مطرح مي شود : « علت اينکه دولت ايران به تاسيس سازمان سياسي با نام ترک ، چراغ سبز نشان مي دهد، چيست؟»

به نظر مي رسد که دولت ايران با در نظر گرفتن تغيير شرايط منطقه و تهديدات موجود ، گام هاي مهمي را برداشته است. يکي از اين اقدامات نيز فعال کردن سياستمداران ترک و حل مسايل قومي و اجتماعي خلق هاي ترک زبان است. مساله در اينجاست که تهران در برخي از کشورها در شرايط رقابت جدي وحتي جنگ قرار دارد.

بخصوص ، طي پنج سال اخير، رفتار ايران به عنوان يک بازيگر فعال در خاورميانه (غرب آسيا)، هم بر فعال بودن و هم بر شمار موضوعات فعاليت ايران تاثير گذاشته است. هم اکنون در عمل دولت هايي نظير عربستان سعودي، امارات عربي متحده، کويت، بحرين ، مصر و ترکيه در جنگ پنهان با ايران هستند که بطور سنتي دشمناني همچون ايالات متحده آمريکا و اسراييل دارد.افسران ارتش ايران در عمل با نيروهاي گروه هاي مسلح تحت حمايت دولت هاي عربي در سوريه و عراق مي جنگند. علاوه بر اين، تحولات يمن و نيز فاجعه مکه و قتل شيخ باقر نمر، دشمني ميان ايران و کشورهاي عربي را شديدتر کرده است. حاکميت عربستان سعودي ، امکان تاثيرگذاري ايران بر ٢۰ درصد جمعيت شيعه عربستان و نيز به قدرت رسيدن جنبش حوثي مورد حمايت ايران در يمن را تهديدي براي خود مي داند. در مقابل اين، رياض طي سال هاي اخير براي ايجاد خرابکاري در داخل ايران تلاش مي کند. قبلا اين خرابکاري ها بيشتر در استان هاي جنوب شرق و اساسا در مناطق سني نشين اجرا مي شد. افراد مسلح با عبور از مرزهاي پاکستان به ايران، عمليات ترور و خرابکاري اجرا کرده و به موازات آن براي ايجاد درگيري مذهبي تلاش مي کردند. اما، در عين حال ، سعودي ها براي ايجاد درگيري قومي در ايران از طريق ترک هاي آذربايجان و بطور کلي گروه هاي قومي اين کشور تلاش مي کنند. در دوره رياست جمهوري جرج بوش ، حکومت آمريکا هر سال ميليون ها دلار براي گروه هاي قومي ايران پول اختصاص مي داد. به نظر مي رسد که اکنون اين طرح را عربستان سعودي نيز دنبال مي کند. در ماه سپتامبر امسال ، يک گروه از نمايندگان حزب استقلال آذربايجان جنوبي (نام جعلي رايج در جمهوري آذربايجان براي معرفي مناطق آذري نشين ايران) از اروپا به عربستان سعودي سفر و با مقامات عالي رتبه عربستان سعودي ديدار کردند. حتي شاه سلمان با ميهمانان آذربايجاني ديدار کرد.

صالح ايلديريم (رييس گروهک موسوم به حزب استقلال آذربايجان جنوبي) که در اين ديدار حضور داشت به صداي آمريکا گفت دعوت نمايندگان گروه هاي ترک، عرب، کرد، بلوچ و ترکمن به عربستان سعودي ، نشان دهنده تغيير نگاه اين کشور نفت خيز به ايران و تمايل به شناسايي «ملت هاي غيرفارس» است. در ماه گذشته ، انور عشقي، ژنرال امنيتي پيشين عربستان سعودي و رييس کنوني موسسه تحقيقات استراتژيک اين کشور گفت که جنبش هاي استقلال خواهي آذربايجان، کردستان، خوزستان، بلوچستان و ترکمنستان در ايران ، مي تواند موجب حفظ اعراب از خطر ايران شود.

گفتنی است روزنامه مساوات، تصویری از «ادغام بخشی از پرچم ایران در پرچم ترکیه» را به عنوان عکس این گزارش انتخاب کرده است که خود گویای ماهیت فراکسیون مزبور می باشد.