بخش آذري راديو «آزادی» آمريکا در گزارشي درباره علل اعلام ممنوعيت حرکت دسته هاي عزاداري محرم در خيابان هاي جمهوري آذربایجان، به نقل از کارشناسان سياسي علت اين تصميم را ترس حاکميت جمهوري آذربایجان از ابراز نارضايتي هاي مردم دانست. پايگاه اينترنتي راديو «آزادليق» گفت : « اداره مسلمانان قفقاز، برگزاري مراسم هاي روز عاشورا را «تامين کننده هدف» ندانست.
الله شکور پاشازاده، رييس اداره مسلمانان قفقاز اعلام کرد که فتواي شوراي قضات اين اداره ، راهپيمايي روز عاشورا را ممنوع کرده است. الله شکور پاشازاده اين سخنان را در کنفرانسي در لنکران، محل سکونت شيعيان محافظه کار که در آن جا حرکت هاي پرازدحام در روز عاشورا تشکيل مي شود، بيان کرده است. اين سخنان رييس اداره مسلمانان قفقاز واکنش هاي متعددي را درپي داشته است. »
ياسمن علي اوا، ٣۰ سال و ساکن لنکران ( به درخواست خود وي، در گزارش از نام مستعار برايش استفاده شده است) به راديو آزادليق گفت : « اين مراسم، جزئي از دين ماست. هيچ کس نمي تواند اين را ممنوع کند. حرکت هاي مربوط به دين را نمي توان ممنوع کرد. اين دين ماست. من از سخنان ٧۰ درصد از ساکنان اينجا مي فهمم که در صورت اعمال ممنوعيت براي راهپيمايي روز عاشورا، با اين ممنوعيت مخالفت خواهد شد. اگر مردم با اين ممنوعيت مخالفت نمي کردند، از همان روز اول محرم تعزيه برگزار نمي کردند. دستور است که راهپيمايي نشود. اما، افراد با وانمود کردن اينکه از ممنوعيت بي خبر بوده اند، به سوي مساجد سرازير مي شوند. به نظر من، در شب عاشورا، حرکت انساني بزرگتري (در لنکران) خواهد بود.» اين بانوي جوان مي گويد در شب هاي برگزاري تعزيه، نيروهاي پليس مانع جوانان مي شوند و حتي برخي ها را بازداشت هم مي کنند: « دولت با اين کار (مراسم هاي محرم) مخالفت مي کند. درست است که دولت برخي دلايل نيز براي اين کار خود دارد. اما، اين مراسم، آييني است که ١۴۰۰ سال است برگزار مي شود. اين مراسم براي چه کسي زيان دارد؟ »
اسميرا تورحيده، رييس «مرکز منابع جنوب» که در زمينه حقوق بشر در مناطق جنوبي جمهوري آذربایجان فعاليت مي کند مي گويد که وي حرکت دسته هاي عزاداري در خيابان ها را فعاليت گروهکي مي داند. اسميرا تورحيده گفت : « من مخالف تبديل عاشورا به « شو» ، گريه کردن و مرثيه گفتن مردان و قمه زدن هستم. به نظر من ، بايد فلسفه اين روز و ماهيت آن و امکان نبرد در راه حق با وجود نيروي اندک، تبليغ شود. دريغ که امروز دينداران و آخوندها نمي توانند در اين مورد روشن گري کنند. بجاي نوگرايي در ميان انسان ها، جهل گرايي جريان دارد و تمامي سخنان آخوندها کورکورانه پذيرفته مي شوند.»
غني آخوندزاده، نماينده اداره مسلمانان قفقاز در منطقه جنوب کشور مي گويد : « راهپيمايي ( حرکت دسته هاي عزاداري) حرکتي سياسي است. در طول تاريخ در اين منطقه اين راهپيمايي وجود نداشته است. در ماه محرم در اين جا هيچ وقت راهپيمايي نبوده است. اين ساختگي است. صرفا، زيارت وجود داشته است، از يک مسجد براي زيارت به مسجدي ديگر مي رفته اند. براي آنها نيز شرايط لازم فراهم شده است. ما مراسم هايمان را در مساجد و مراکز ديني برگزار مي کنيم. ما در مکان هاي عمومي و خيابان ها مراسم برگزار نمي کنيم. راهپيمايي چيست؟ راهپيمايي، ساختگي است. يعني، موضوعي سياسي است که از طرف برخي سياسيون مطرح شده است. در دين، راهپيمايي وجود ندارد. راهپيمايي ها و حرکت هاي سياسي ربطي به ما و دين ندارد.» غني آخوندزاده افزود : « مراسم هاي عاشورا در طول تاريخ در اين منطقه در سطحي عالي برگزار شده است و در آينده نيز همينطور خواهد بود. در شب يازدهم اکتبر نيز طبق معمول برگزار خواهد شد و اهداي خون نيز خواهد بود.» شيعيان محافظه کار در اين منطقه به علت پرهيز کردن از اعلام نظر درباره فتواي اداره مسلمانان قفقاز، از پاسخ گفتن به سوالات راديو آزادي خودداري کردند. در مجموع، ميزان اعتنا به فتواي اداره مسلمانان قفقاز درباره ممنوعيت راهپيمايي روز عاشور، پس از چند روز در دوازدهم اکتبر (روز عاشورا) مشخص خواهد شد.
از روز سوم اکتبر ، سال جديد هجري قمري در جمهوري آذربایجان آغاز شده است. اداره مسلمانان قفقاز در اين باره فتوا داد که آغاز ماه محرم با روز سوم اکتبر و پايان آن با روز دوازدهم اکتبر ٢۰١۶ مصادف است. در اين فتوا، دينداران به خودداري از زيان زدن به بدن خود و بجاي آن، اهداي خون فراخوانده شده اند و همچنين به انسان ها توصيه شده است که از دين به عنوان ابزار سياسي استفاده نکنند و ميان جريان هاي ديني عداوت ايجاد نکنند. براساس تقويم ميلادي، در همين روز ( عاشورا) در سال ۶٨۰ ، امام حسين (ع) فرزند امام علي (ع) و نوه حضرت محمد (ص) به همراه طرفدارانش در کربلا کشته شدند. با آنکه ١٣ قرن از آن زمان مي گذرد، مسلمانان شيعه هنوز هم آن روز را به عنوان روز فاجعه ياد مي کنند و در خيابان ها و ميادين ، مراسم هاي عزا برگزار مي کنند و با زيان زدن به بدن هاي خود، آن روز را ياد مي کنند.
مقامات جمهوري آذربایجان خواستار خودداري مردم از آمدن به خيابان ها در روز عاشورا شده و مراسم هاي عاشورا را در کشور ممنوع کرده اند. انتقام علي اف، مدافع حقوق بشر مي گويد که تمامي ممنوعيت ها ، علت دارد: « ممنوعيت ها از ترس و نگراني هاي موجود بخاطر وضعيت اجتماعي دشوار در کشور، ناشي مي شود. در شرايط کنوني، حاکميت هر تجمعي را که خودش تشکيل نداده باشد، براي خود تهديد تلقي مي کند و به همين علت نيز ، اين تجمعات براي حاکميت مطلوب نيست. فرقي نمي کند که تجمعات احزاب سياسي باشد يا مراسم اجراي يک خواننده رپ محلي يا يک خواننده خارجي و خواه تجمع افرادي که بخاطر قطع آب و برق در يک جا جمع مي شوند يا مراسم چهلم روشن لنکرانسکي (رييس يک باند مافيايي که اخيرا کشته شد). از اين نظر، مراسم عاشورا نيز مستثني نيست.
در اين اواخر ، دينداران به دردسر اصلي حاکميت (جمهوري آذربایجان) تبديل شده اند. بخصوص، در متن وقايع نارداران و مسايل مربوط به شکنجه هاي انجام شده در ارتباط با اين پرونده و سخناني که در دادگاه بيان مي شوند و پيام هاي طالع باقرزاده و فواد قهرمانلي به دينداران و مباحث مربوط به آن، اين قبيل مراسم ها ( مراسم روز عاشورا) نيز خيلي خطرناک تلقي مي شود.»
الهام اسماعيل، کارشناس مسايل امنيتي نيز گفت : « هدف از ممنوعيت اين مراسم ، جلوگيري از بهره برداري دينداران تندرو از اين قبيل مراسم هاست. در سال گذشته در آستانه روز عاشورا و در روز عاشورا، در گنجه و لنکران ، راهپيمايي هايي برگزار شد. بخصوص راهپيمايي ها در گنجه و لنکران، حضور طالع باقرزاده ( رهبر جنبش اتحاد مسلمانان که اکنون در زندان است) ، سروصدايي که برپا شد و تمامي اين مسايل، بازتاب خاصي داست. اين گونه تلقي شد که گويي دينداران از روز عاشوار استفاده کرده، قدرت خود را به نمايش گذاشتند. بخصوص در گنجه اين طور بود. در لنکران هميشه اين مراسم بوده است. در گنجه نيز حتي در دوره شوروي نيز اين قبيل راهپيمايي ها بوده است. به نظر مي رسد که براي جلوگيري از وخيم تر شدن مناسبات و جلوگيري از بهره برداري دينداران تندرو از آن، اين تصميم گرفته شده است. دينداران تندرو وجود دارند. پس از حوادث نارداران، مقامات دولتي درباره احتمال اينکه اين وقايع ، سمت و سوي ديگري به خود بگيرد، احتياط مي کنند. ممکن است که گزارش هاي اطلاعاتي نيز در اين خصوص وجود داشته باشد.»
زرتشت عليزاده، تحليلگر سياسي نيز گفت : « اين ممنوعيت ها ناشي از تلاش حاکميت براي حفظ خود است. اين تصميم را مي توان با توجه به نارسايي و ترس حاکميت ، ارزيابي کرد. حاکميت از ملت مي ترسد، از جمعيت مي ترسد و به همين خاطر کارهاي نادرست انجام مي دهد. حاکميت مي ترسد که مردم بيايند و اعتراض خود را اعلام کنند. از آن جمله است، آيين هاي ديني. براي حکومت ما هيچ چيز مقدسي وجود ندارد. به غير از دلار و طلا هيچ چيز براي آنها (مقامات دولتي) مقدس نيست. براي آنها قرآن کريم نيز مقدس نيست. خودشان به مکه و به حج مي روند. اما، آن هم برايشان مقدس نيست. موضوع اصلي فقط پول و امتيازات و مقام است.»
