انتشار خبر تعطیلی نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان بار دیگر رویکردهای ضد ایرانی باکو را به نمایش گذاشت. نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) طی بیش از بیست سال گذشته خصوصا در زمان مناقشه قره باغ با فعالیت های گسترده انساندوستانه در باکو و بیش از ده شهر مهم دیگر جمهوری آذربایجان و نخجوان، در اذهان عمومی این کشور به عنوان یکی نمادهای حمایت ایران از جمهوری آذربایجان محسوب می شود.
به اذعان برخی از کارشناسان مستقل و منصف در جمهوری آذربایجان، اگر فعالیت های بشردوستانه کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان و نخجوان خصوصا در سالهای 1991تا 1994 نبود این کشور با فاجعه انسانی و اجتماعی روبرو می شد، گفته می شود طی بیش از دو دهه اخیر نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در راستای آرمانهای انقلاب اسلامی در حمایت از مسلمانان و مستمندان دهها هزار خانواده آذری را تحت پوشش قرارداده است .طبیعتا با توجه به بیش از دو دهه فعالیت گسترده و انساندوستانه نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) و کلینیک طبی امام علی (ع)، انتظار می رفت که دولت جمهوری آذربایجان برای تقدیر از این فعالیت ها سنگ تمام گذاشته و رسم قدردانی را آنگونه که شایسته مردم این کشور است، بجا بیاورد.
اما تاکنون هیچ یک از مقامات ذیربط جمهوری آذربایجان اظهار نظری در رسانه ها برای قدردانی از فعالیت های نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) نکرده اند، بالعکس، چنانچه در اخبار برخی از رسانه ها منتشر شده است، باکو برای تعطیل کردن نمایندگی کمیته امداد به اقدامات غیراخلاقی نظیر بستن آب ساختمان نمایندگی کمیته امداد و کلینیک طبی امام علی ع انجام داده است.
در چنین شرایطی این سوال مطرح است که چرا باکو که همواره ادعای بی اساس حمایت ایران از ارمنستان را می کند، مانع فعالیت نهاد بشردوستانه ای شده است که نماد حمایت عملی ایران از جمهوری آذربایجان محسوب می شود؟ آنچنانچه از فحوای برخی از مطبوعات جمهوری آذربایجان بر می آید، باکو تاکید دارد که این کشور در سالهای اخیر ثروتمند تر شده و به فعالیت های بشردوستانه نیازی ندارد؟ پاسخ به این سوال را می توان با سوال دیگری مطرح کرد و آن اینکه اگر جمهوری آذربایجان اکنون به فعالیت های نهادهای بشردوستانه نیازی ندارد، پس چرا دهها نهاد امریکایی، اروپایی، آسیایی و صهیونیستی به بهانه فعالیت های خیریه و بشردوستانه در این کشور فعالیت می کنند، تعداد این نهادها در مقایسه با گذشته افزایش یافته است و باکو نیز اقدامی برای تعطیلی آنها نکرده است، فهرست منتشر شده در سایت اینترنتی بخش نهادهای خیریه بین المللی نخست وزیری جمهوری آذربایجان نشان می دهد که در حال حاضر 24 موسسه و نهاد باصطلاح خیریه امریکایی با اسامی نظیر Kaunterpart ، (EF) ، (World HOPE) ، Qlobal Sors Net ، (CHF) ، VAAD LEATSALA ، Projekt Harmony ، (ACTR/ACCELS) ، (SC) ، Uşaqların Xilası ، ADRA ، (RI) ، (İREX) ، (ABA- CEELI) در جمهوری آذربایجان آزادانه فعالیت می کنند . حتی نهادهای بدنام و صهیونیستی نظیر ماشاو و سوروس نیز به بهانه فعالیت های انساندوستانه در جمهوری آذربایجان حضور دارند، البته هدف واقعی خیلی از آنها چیزی غیر از کمک به مردم جمهوری آذربایجان است .
در صورتکیه جمهوری آذربایجان خود را بی نیاز از کمک های بشردوستانه می داند طبیعتاً باید تعداد این نهادها کاهش می یافت نه افزایش. در زمان مناقشه قره باغ که مردم جمهوری آذربایجان نیاز مبرمی به کمک های بشردوستانه داشتند، و کمیته امداد امام خمینی (ره) خالصانه به حمایت از مردم جمهوری آذربایجان شتافته بود، خیلی از این نهادهای خیریه غربی و صهیونیستی که امروزه آزادانه در باکو جولان می دهند، مشغول حمایت از دشمنان جمهوری آذربایجان بودند.
از سوی دیگر افزایش ثروت در جمهوری آذربایجان بواسطه قراردادهای نفتی و گازی این کشور با کمپانی های استعماری غربی، واقعیتی انکار ناپذیر است، اما به علت عدم توزیع عادلانه ثروت، فقر در میان مردم این کشور و شکاف شدید طبقاتی وجود دارد و نهادهای بین المللی از جمله بانک جهانی اعلام کردند که چهل درصد از مردم جمهوری آذربایجان زیر خط فقر بسر می برند.
از اینرو باید گفت آنچه که جمهوری آذربایجان به عنوان بهانه عدم تمدید مجوز نمایندگی کمیته امداد و کلینیک طبی امام علی (ع) مطرح کرده است، غیرمنطقی و بی اساس می باشد. واقعیت این است که فشارهای جمهوری آذربایجان در تعطیل کردن نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره)، در راستای رویکرد سه سال اخیر این کشور برای تعطیل و یا محدود کردن فعالیت های نهادهای ایرانی در باکو است، سیاستی که در چارچوب آن در دو سال اخیر هشت نفر از کارکنان اعزامی و دارای گذرنامه خدمتی نهادهای ایرانی نظیر رایزنی فرهنگی، نمایندگی دفترمقام معظم رهبری، صداوسیما، جامعه المصطفی و سفارت یا از فرودگاه دیپورت شدند یا در هنگام بازگشت از مرخصی از ایران، از ورودشان به جمهوری آذربایجان ممانعت شده است .
علیرغم حمایت های استراتژیکی که ایران از جمهوری آذربایجان نظیر اتصال ارتباط زمینی نخجوان با جمهوری آذربایجان دارد، باکو خصوصا در سالهای اخیر رویکرد اتحاد با دشمنان ایران اسلامی خصوصا رژیم صهیونیستی را اتخاذ کرده و اقدامات ضد ایرانی نظیر همکاری با رژیم صهیونیستی در ترور دانشمندان هسته ای ایران، آزار و اذیت ایرانیان، پیشبرد سیاست پان آذریستی، وضع غیررسمی تحریم هایی فراتر از تحریم های امریکا علیه ایران و ایجاد مامن برای گروهک و رسانه های قومگرای ضدایرانی را انجام داده است. از آنجا که جمهوری آذربایجان هویت خود را در انکار فرهنگ مشترک خود با ایران تعریف کرده است، همواره تلاش دارد در اذهان مردم خود ایران را به عنوان دشمن معرفی کند، از اینرو امروز در رسانه های رسمی و غیررسمی، مدارس، دانشگاهها و مراکز آموزشی جمهوری آذربایجان، ایران به عنوان حامی و منجی ارمنستان کشوری که بیست درصد خاک آذربایجان را اشغال کرده است، معرفی می شود، طبیعتا فعالیت های گسترده نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) در پایتخت و شهرستانهای مختلف جمهوری آذربایجان، پوچی این ادعاها را نشان می داد، از اینرو نیز مقامات آذری حاضر نیستند در مقابل رسانه ها و افکار عمومی به طور شایسته به قدردانی از فعالیت های کمیته امداد بپردازند یا مراسمی در این خصوص برگزار کنند، ارگانهای ذیربط جمهوری آذربایجان که برای تقدیر از فعالیت های باصطلاح خیریه نهادهای غربی با هم رقابت می کنند، برای تعطیل کردن نمایندگی کمیته امداد به روشها غیر اخلاقی نظیر بستن آب، تهدید کارکنان محلی، تلاش برای جعل قرارداد اجاره محل نمایندگی کمیته امداد و عدم تمدید مجوز فعالیت آن تمسک جستند.
این رویکرد غیر منطقی از دو بعد به زیان جمهوری آذربایجان می باشد: اول اینکه بار دیگر به افکار عمومی این کشور ثابت کرد که رویکرد دولت باکو به سیاست های حمایتی ایران، عناد ورزی و ناسپاسی می باشد. دوم اینکه توقف فعالیت های بشردوستانه کمیته امداد امام خمینی (ره) از بسیاری از جهات به زیان دولت باکو نیز می باشد، امروزه در جمهوری آذربایجان نهادهای باصطلاح خیریه عربی نظیر موسسات Ümumdünya İslam GənclərAssambleyasıو (IIRO) وابسته به عربستان سعودی ، موسسه خیریه Asiya Müsəlmanları Komitəsi وابسته به کویت و موسسه خیریه Dar əl Bir وابسته به امارات متحده عربی فعالیت می کنند، موسسات رسمی یا شبکه های زیرزمینی وابسته به کشورهای عربی و غربی با فعالیت های بظاهر خیریه، بسیاری از جوانان این کشور را فریب داده و آنها را به عضویت فرقه های ضاله و تروریستی نظیر وهابیت و تکفیری درآورده اند. گروههای تروریستی وهابی که امروز از جمهوری آذربایجان عازم سوریه شدند و در قالب “جیش الله” و “برادران جنگل” تهدید کردند که علیه دولت الهام علی اف نیز فتوای جهاد خواهند داد، همانهایی هستند که توسط نهادهای باصطلاح خیریه غربی و عربی سازماندهی شده اند، طبیعتا فعالیت های شفاف و بدون چشمداشت کمیته امداد امام خمینی (ره) سدی دربرابر این فعالیت های مخرب بود و تصادفی نیست که پس از کاهش فعالیت های نمایندگی کمیته امداد در دو سال اخیر، تعداد آذریهایی که به علت نیازهای مادی جذب گروههای وهابی و تکفیری شده اند، افزایش یافته است.
شکی نیست که امروزه فعالیت های نهادهای بشردوستانه و خیریه یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی است که بسیاری از کشورهای پیشرو در جهان به آن اولویت داده و بودجه اختصاص می دهند، فعالیت این نهادها نمادی از وجود روابط دوستانه و انسانی میان کشورها و گره گشای برخی از مشکلات فیمابین در روابط می باشد.
وزرات امورخارجه کشورمان در آبان سال 90 با تاسیس مرکز دیپلماسی عمومی بر اهمیت این نوع دیپلماسی اذعان کرد، ازاین‌رو انتظار می رفت که متفاوت از رویکرد گذشته، وزارت امورخارجه و سفارت کشورمان بجای غیرسیاسی جلوه دادن تعطیلی نمایندگی کمیته امداد، عقبه رویکردها ضد ایرانی باکو را در نظر می گرفتند و مطالبات و اقدامات جدی برای ادامه فعالیت نمایندگی کمیته امداد امام خمینی (ره) که با فعالیت های انساندوستانه اش، هر چه بیشتر نام امام خمینی (ره) را در میان مردم جمهوری آذربایجان زنده نگه می داشت، انجام می دادند.
چه اینکه بر اساس تجربیات گذشته در روابط تهران و باکو اصرار برای عادی جلوه دادن مسایل، نه مشکلات را حل کرده است نه باعث توقف اقدامات ضدایرانی جمهوری آذربایجان شده است. طبیعتا نگاه رسمی و سیاسی به فعالیت های نمایندگی کمیته امداد در جمهوری آذربایجان باید با نگاه کوچه و بازاری متقاوت باشد، کما اینکه فعالیت های کمیته امداد امام خمینی (ره) در جمهوری آذربایجان نیز نه فعالیتهای سنتی بشردوستانه، بلکه خدمات پزشکی و اجرای طرحهای خودکفایی در محل بوده است.
امروزه بسیاری از کشورهای جهان که حتی در داخل با مشکلات اقتصادی نیزمواجه هستند، در راستای دیپلماسی عمومی و حمایتی، به فعالیت های بشردوستانه در دیگرکشورها می پردازند، ازاین‌رو نیز تصادفی نیست که امروزه تعداد زیادی از نهادهای بشردوستانه کشورهای غربی و آسیایی نظیر کره جنوبی و ژاپن در سایه حمایت سفارتخانه هایشان در جمهوری آذربایجان حضوردارند.
جالب اینکه نیاز کشورهای مذکور به ارتباطات مردمی و دیپلماسی عمومی در جمهوری آذربایجان در مقایسه با نیاز ایران بسیار کمتر است چرا که علیه آن کشورها در جمهوری آذربایجان نه تنها تبلیغات منفی و سیاهه نمایی وجود ندارد بلکه تبلیغات مثبت نیز انجام می شود، اما علیه تهران در جمهوری آذربایجان آشکار سیاست ایران ستیزی در رسانه ها رسمی و غیر رسمی دنبال می شود و از اینرو جمهوری آذربایجان باید یکی از اولویت های ایران در استفاده از ابزارهای دیپلماسی عمومی باشد، در چنین شرایطی انتظار می رود اکنون که با ناسپاسی باکو، نمایندگی کمیته امداد در جمهوری آذربایجان تعطیل شده است، درخواست مردم نجیب و ایران دوست جمهوری آذربایجان برای ادامه خدمات بشردوستانه نمایندگی کمیته امداد با تاسیس شعبه ای در منطقه مرزی بیله سوار اجابت گردد، شعبه ای که با ارایه خدمات پزشکی ارزان قیمت می تواند هزینه های خود را نیز اداره نماید.
منبع: آران
