رکورد شکنی کاهش ارزش لیره ترکیه در لیست کشورهای در حال توسعه

تصمیمات جدید بانک مرکزی آمریکا و افزایش نرخ دلار، نشان داد که ترکیه در لیست ۱۸ کشور در حال توسعه، بیشترین کاهش ارزش را ثبت کرده است.
به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، انتشار یک گزارش جدید در مورد مقایسه وضعیت ارز کشورها در برابر دلار آمریکا، تحلیلگران اقتصادی ترکیه را نگران کرد. چرا که ترکیه، صدرنشین سقوط مالی است و ظاهراً نقطه ای برای توقف کاهش ارزش لیره وجود ندارد. تصمیمات جدید بانک مرکزی آمریکا و افزایش نرخ دلار، نشان داد که ترکیه در لیست 18 کشور در حال توسعه، بیشترین کاهش ارزش را ثبت کرده است.

گزارش های تحلیلگران و موسسات اقتصادی و مالی ترکیه نشان می دهد که در روزهای اخیر، نرخ دلار در برابر لیره ترکیه به بالاترین سطح خود از آغاز سال 2022 میلادی رسیده است. دلار آمریکا دیروز در ترکیه به سطح 17.56 لیره رسید و بالاترین سطح نرخ خود را در سال جاری ثبت کرد.

این در حال است که نرخ واقعی دلار در بازارهای ترکیه، رقم 17.56 لیره نیست و با احتساب سود دوبله ای که دولت به سپرده های بانکی می دهد، نرخ واقعی، رقمی نزدیک به 22 لیره است که تاکنون چنین چیزی در تاریخ ترکیه سابقه نداشته است.

لیره ترکیه، ضعیف تر از پزو آرژانتین

پس از اتخاذ تصمیمات سختگیرانه بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا(فدرال رزرو) نرخ دلار از ژانویه 2022 در برابر ارزهای 18 کشور افزایش یافته است. در این فهرست، ارز کشورهایی مانند هندوستان، اندونزی، آرژانتین و شیلی دیده می شود. مقایسه روند کاهش و افزایش ارزش ارزها، نشان می دهد که در لیست 18 کشور توسعه یافته و در حال توسعه، لیره ترکیه در کاهش ارزش، رکوردشکنی کرده است.

لیست ارزها و درصد کاهش ارزش آنها از این قرار است:

1- روپیه اندونزی: 4.842 درصد.

2- پزو کلمبیا: 5.30 درصد.

3- یوآن چین: 5.72 درصد.

4- رینگیت مالزی: 6.34 درصد.

5- راند آفریقای جنوبی: 6.34 درصد.

6- روپیه هند: 6.94 درصد.

7- دلار تایوان: 7.45 درصد.

8- کرون چک: 8.67 درصد.

9- بات تایلند: 8.68 درصد.

10- پزو فیلیپین: 9.39 درصد.

11- وون کره جنوبی: 9.49 درصد.

12- لئو رومانیایی: 9.72 درصد.

13- و بلغارستان: 10 درصد.

14- پسوی شیلی: 10.08 درصد.

15- زلوتی لهستان: 13.33 درصد.

16- فورینت مجارستان: 16.63 درصد.

17- پزو آرژانتین: 20.29 درصد.

18- لیر ترکیه: 24.32 درصد.

خاموش شدن ستاره دنباله دار

محوی اگیلمز از اقتصاددانان ترکیه، معتقد است که اقتصاد ترکیه علاوه بر مشکلات داخلی، تابعی از مشکلات مرتبط با بحران اقتصادی در جهان است و ترکیه از کشورهایی است که بیشترین آسیب را تجربه خواهد کرد.

او گفته است:«وضعیت آشفته اقتصادهای توسعه یافته به اندازه کافی واضح است. ما امروز در مرحله سوم بحران جهانی هستیم. باید بدون تعارف بگویم، روزهای سخت تری در راه است. در دنیا مشکلاتی مانند کرونا، بحران کمبود چیپ، بحران انرژی و بحران غذا در همه کشورها، زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. تورم، بیکاری و بدهی های عمومی، به بالاترین حد رسیده اما سهم کشورها در این بحران، یکی نیست.»

اگیلمز در مورد وضعیت خاص اقتصاد ترکیه نیز گفته است:«بحران ترکیه در سال 2002 میلادی به لطف برنامه صندوق بین المللی پول حل شد. اما این برنامه در اواسط سال 2008 به پایان رسید و تصمیم گرفته شد که با صندوق بین المللی پول ادامه ندهیم. سپس روابط با اتحادیه اروپا بدتر شد، جریان سرمایه خارجی جای خود را به استقراض خارجی داد و اصلاحات رو به وخامت گذاشت. ترکیه مانند اقتصادی با یکی از بالاترین نرخ‌های تورم در جهان، کسری حساب جاری و کسری بودجه رو به رشد، یکی از 3 کشور پرخطر جهان برای سرمایه گذاری است. به نظر می‌رسد که دولت، قادر به یافتن منابع خارجی نیست و صرفاً به دنبال سوآپ است. ترکیه بین سال‌های 2003 تا 2010 در میان اقتصادهای نوظهور، شکوفا شد. بین سال های 2014 تا 2018 این موقعیت را از دست داد و رو به افول رفت و پس از سال 2018 به یکی از ناامیدکننده ترین اقتصادها تبدیل شد. به طور خلاصه، ترکیه بین سال های 2003 تا 2022 مانند یک ستاره دنباله دار درخشید و ناپدید شد.»

در روزها و هفته های اخیر، کاهش ارزش یورو در برابر دلار، بر اقتصاد ترکیه تاثیر منفی گذاشته است. چرا که بیشترین صادرات کالاهای ترکیه به حوزه یورو است.

اسلام میمش از تحلیلگران مالی ترکیه که به خاطر پیش بینی های ارزی دقیق خود شناخته شده، با ارائه تخمین جدید برای دلار و یورو، به فعالان اقتصادی توصیه کرده که صحنه رقابت دلار و یورو را با دقت دنبال کنند. او معتقد است که به زودی، موازنه به سود یورو تغییر می کند.

ممیش چنین پیش بینی کرده که به زودی هر 1 دلار آمریکا در ترکیه به 21 لیره و هر 1 یورو نیز به 24 لیره برسد.

ترکیه، کشوری که بدهکار است

در چهار سال اخیر، اقتصاد ترکیه مشکلات بزرگی را تجربه کرده که یکی از آنها، افزایش بی سابقه میزان بدهی دولت و بخش خصوصی به بانک های خارجی است.

اخیراً آمار بدهی خارجی کوتاه مدت برای دوره می 2022 توسط بانک مرکزی جمهوری ترکیه اعلام شد.

این آمار نشان می دهد که بدهی خارجی کوتاه‌مدت ترکیه در اردیبهشت ماه نسبت به پایان سال 2021 با 10.6 درصد افزایش به 134.5 میلیارد دلار رسید. همچنین بدهی خارجی کوتاه مدت بانک ها با 9.2 درصد افزایش به 56.1 میلیارد دلار رسید، در حالی که موجودی بدهی خارجی کوتاه مدت سایر بخش ها با 10.9 درصد افزایش به 49 میلیارد دلار رسیده است.

بدهی کوتاه‌مدت بخش دولتی که تماماً از بانک‌های دولتی تشکیل می‌شود، با 9.5 درصد افزایش نسبت به پایان سال 2021 به 24.3 میلیارد دلار رسید، در حالی که بدهی خارجی کوتاه‌مدت بخش خصوصی اقتصاد ترکیه، با 10.1 درصد افزایش به 80.8 میلیارد دلار رسیده است.

نشانه های ورشکستگی

یکی از نگرانی های جدید اقتصاددانان و تحلیلگران مالی ترکیه، کاهش اعتبار ترکیه با شاخص های جهانی است. بر اساس شاخص مالی مهمی به نام «مبادله پیش فرض اعتبار» (CDS) ترکیه به عنوان کشوری با مخاطره سرمایه گذاری بالا و مخاطره سوآپ ارزی معرفی شده است.

اَنس اوزکان اقتصاددان ترکیه، در ارزیابی برنامه CDS ترکیه گفت: متاسفانه ما در شرایط سختی هستیم و رقم 900 CDS برای ما تعریف شده است. چنین چیزی به این معنی است که تقریباً در نقطه ورشکستگی هستیم. تا چندی پیش، به 837 واحد پایه رسیده بودیم اما وضع بدتر شد و رکورد جدید در روز جمعه به 900 واحد رسید. این وضعیت نشان می دهد که اقتصاد ترکیه چقدر شکننده است.»

اَنس اوزکان با بیان اینکه مشکلات اقتصادی ریشه در مشکلات سیاسی دارد، در ادامه گفته است:«نگرش دولت در چند و چون تعیین نرخ سود سپرده ها، ریشه بسیاری از مشکلات است. دنیا وارد روند افزایش نرخ سود شده است. ولی دولت ما در این مورد لجبازی می کند و نرخ سود سپرده را پایین نگه می دارد. اما عدم افزایش نرخ بهره، ریسک سرمایه گذاری ترکیه را افزایش می دهد. همزمان، اعتبار ترکیه برای دریافت تسهیلات بانکی خارجی هم کمتر می شود. این در حالی است که کشورهای در حال توسعه به سرمایه گذاری نیاز دارند. از آنجایی که این پول در داخل موجود نیست و شما ناچار به استقراض خارجی هستید. باید بتوانید این بدهی خارجی را ایجاد کنید و پول ارزان به دست بیاورید.»

اقتصاد و سرنوشت آکپارتی

عصمت اوزچلیک از تحلیلگران نزدیک به حزب عدالت و توسعه نوشته است:«اقتصاد، بزرگترین مشکل کنونی حزب عدالت و توسعه است. ارگان ها و شاخه های حزب نیز این را به خوبی می دانند و با آن درگیر شده اند.

این مساله باعث شده نوعی از خمودگی و افسردگی نیز به وجود بیاید. به همین خاطر حالا که تعطیلات پارلمان شروع شده از نمایندگان خواسته اند هر چه زودتر به جای تفریح و سفر خارجی به حوزه انتخابیه خود بروند و با مردم صحبت کنند.

دستور از بالا رسیده و به آنها گفته اند که باید حتماً در کوچه و خیابان و در بین مردم باشید و با آنها گفتگو کنید. اما نمایندگان نیز دو دسته اند. دسته اول معتقدند که اساساً گرانی و تورم، فقط به خاطر مشکلات جهانی است و ربطی به حزب حاکم ترکیه ندارد. آنها می گویند که نباید در مورد مشکلات اغراق کرد. اینها یک سری مشکل عادی است و نباید از لفظ بحران استفاده شود.

ولی دسته دیگری از نمایندگان به خوبی به این مساله واقف هستند که حالا هر شهروند عادی ترکیه نیز اقتصاددان شده و شب و روز در حال رصد قیمت ها است. آنها خیلی خوب می دانند که تورم تا چه اندازه بر زندگی خانواده ها تاثیر می گذارد.»

روزنامه های سوزجو، جمهوریت، کورکوسز و ینی چاغ به عنوان چهار روزنامه مهم منتقد و مخالف اردوغان دیروز در تیتر و عکس صفحه نخست، همگی به این اشاره کردند که حل بحران اقتصادی ترکیه بدون کنار نهادن رجب طیب اردوغان و دولت باغچلی، ناممکن است.

این روزنامه ها، نظرات رهبران احزابی را منعکس می کنند که به باور آنها تغییر نظام سیاسی – اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، لطمات بسیاری به اقتصاد ترکیه زده و باید در انتخابات سال آتی، پس از کنار زدن حزب عدالت و توسعه، یک بار دیگر نظام پارلمانی حکمفرما شود.