موفقیت‌های ارتش سوریه در گسترش تدریجی مناطق عملیاتی خود در سایه حمایت روسیه و ایالات‌متحده و مستحکم شدن ائتلاف کردی عربی و سریانی تحت عنوان «نیروهای دموکراتیک سوریه»، موجب هر چه بیشتر محدود شدن گزینه‌های ترکیه در سوریه شده است.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز ، موفقیت‌های ارتش سوریه در گسترش تدریجی مناطق عملیاتی خود در سایه حمایت روسیه و ایالات‌متحده و مستحکم شدن ائتلاف کردی، عربی و سریانی تحت عنوان «نیروهای دموکراتیک سوریه»، موجب هر چه بیشتر محدود شدن گزینه‌های ترکیه در سوریه شده است.
ترکیه به دلیل واکنش‌های بین‌المللی مشکلاتی به سبب حمایت از جهادگران سلفی داشته که از تابستان منجر به تغییر محاسباتش در مورد ترکمن‌ها شده است.
در پاسخ به برنامه‌های واحدهای حفاظت خلق (YPG) در حرکت به سمت غرب سوریه و اخراج داعش از جرابلس، ترکیه رود فرات را به عنوان خط قرمز برای کردها اعلام کرد. پس از پاک شدن این منطقه از داعش، ترکیه در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از ترکمن‌ها برای کنترل هر دوی این مناطق و خط اعزاز – حلب به عنوان یک منطقه حائل است. چنین طرح‌هایی به طور طبیعی ارزش کارت ترکمن‌ها را بالا برده است. ترکیه، به دلیل عدم توانایی در جلوگیری از حملات هوایی روسیه به گروه‌های تحت حمایت غرب و کشورهای خلیج فارس، دوباره به‌وسیله ترکمن‌ها تحت‌فشار قرار گرفته است.
اما روس‌ها تحرکات ترکیه را نادیده گرفته و عملیات خود در جبل الترکمان را گسترش داده است.
ارتش سوریه پس از مطمئن شدن از کنترل جبل الترکمان با پشتیبانی هوایی روسیه، به چند نکته قابل توجه دست خواهد یافت:
- ورود به ادلب و جسر الشغور که در حال حاضر تحت کنترل جبهه النصره و احرار الشام است برای ارتش سوریه آسان‌تر خواهد شد.
- خطوط حمل و نقل نیروهای معارضه در منطقه قطع خواهد شد. مسیرهای قاچاق از یایلاداغی به هاتای در ترکیه به عنوان مسیرهای اصلی معارضه در باییربوجاک (Bayirbucak) در چهار سال گذشته بوده است.
- امید معارضه برای رسیدن به دریای مدیترانه به عنوان یک رؤیا باقی خواهد ماند.
- با سقوط جبل الترکمان، حملات به لاذقیه که در آن روس‌ها مستقر هستند به پایان خواهد رسید.
- ارتش سوریه پس از کنترل جبل الترکمان، به مناطق حفاظت شده توسط ترکیه حمله خواهد کرد.
نزدیکی به جبل اکراد به اندازه جبل الترکمان مهم است. جبل اکراد در حال حاضر توسط جبهه النصره، احرار الشام و انصار الشام، که اغلب با ترکمن‌ها عملیات مشترک دارند کنترل می‌شود.
اگرچه دلیل فنی برای ساقط کردن هواپیمای روسیه نقض حریم هوایی ترکیه بوده، اما دلیل واقعی خطر از دست دادن مسیرهای حمل و نقل – که در حال حاضر توسط گروه‌های مخالف کنترل می‌شود- و افزایش احتمال از دست دادن کنترل کل منطقه آزاد شده بوده است.
در طی چند هفته اخیر ارتش سوریه مجدداً کنترل قتیل معاف، فیرینلیک، آجیسو و قزل داغ در شمال جبل الترکمان و غمام، ساوانلی، زوویک، دیر خان و توروس تا جنوب را به دست گرفته است. قزل داغ تاکنون چندین بار دست‌به‌دست شده است. اگر دولت سوریه بتواند قزل داغ را بگیرید، به راحتی خواهد توانست کنترل ۱۷ روستای ترکمن نشین را در این منطقه به دست بگیرد.
ترکیه اهمیتی استراتژیک برای تسلط بر این منطقه قائل است و برای مقابله با داعش در مناطق روستایی حلب بر روی ترکمن‌ها حساب باز کرده است. به دست گرفتن کنترل Harcele و Delha نتیجه این برنامه بوده است.
اما نکته اصلی در این است کارت ترکمن چه مقدار برای آنکارا قوی است و چقدر مؤثر خواهد بود. نگاهی کوتاه به پس‌زمینه ماجرا در فهم وضعیت کنونی کمک می‌کند:
با شروع ناآرامی‌های سوریه در سال ۲۰۱۱، ترکمن‌های سوریه با حمایت ترکیه سازمان‌دهی در حوزه‌های نظامی و غیرنظامی را آغاز کردند. تا آن زمان، ترکمن‌ها، که عمدتاً در روستاها زندگی می‌کردند و در بخش کشاورزی مشغول به کار بودند، جمعیتی سیاسی و سازمان‌یافته نبودند. ترکمن‌ها ساکن در روستاهای حمص، لاذقیه، دمشق، رقه، حما، ادلب و درعا مقر و پایگاهی شهری نداشتند، درحالی‌که کردها کنترل قامشلی را بر عهده داشتند. ازاین‌رو ترکمن‌هایی که در ترکیه مستقر شده بودند، بعد از سال ۲۰۱۱ فعالیت‌هایی برای ایجاد جنبشی سیاسی آغاز کردند. «جنبش ترکمانان سوری» اولین سازمانی بود که در سال ۲۰۱۱ ایجاد شد و سعی کرد تا ترکمن‌ها را برای تظاهرات علیه رژیم سوریه به خیابان‌ها بکشد. در مرحله بعد، ۱۸۰ نفر از ترکمن‌های ساکن ترکیه «اتحادیه ترکمن‌های سوری» را تأسیس کردند. این دو سازمان در نوامبر ۲۰۱۱ تحت عنوان «جمعیت سوری‌های ترکمن» (STK) با هدف افزایش ظرفیت حضورشان متحد شدند. اما درنهایت این جمعیت دچار انشعاب شد و «جنبش دموکراتیک ترکمن‌های سوریه» (SDTH) در مارس ۲۰۱۲ تأسیس شد.
«جنبش دموکراتیک ترکمن‌های سوریه» در حلب فعال‌تر شده است، درحالی‌که «جمعیت سوری‌های ترکمن» در باییربوجاک متمرکز است. فعالیت‌های «جمعیت سوری‌های ترکمن» از دفاتری در استان‌های مرزی ترکیه مدیریت می‌شود. در حال حاضر اقداماتشان در لاذقیه از یایلاداغ، رقه از آکجاقلعه و حلب از غازی عنتب اداره می‌شود. شورای ملی سوریه تحت‌فشار دولت ترکیه ۱۶ کرسی خود را به ترکمن‌ها اختصاص داده درحالی‌که ائتلاف ملی سوریه خواهان ارائه سه کرسی به آن‌ها است.
علاوه بر این به دو گروه اصلی ترکمن، برخی از ترکمن‌های بانفوذ که در ترکیه زندگی می‌کنند «پلتفرم ترکمن‌های سوریه» را تشکیل داده‌اند. این گروه که زیر نظر وزارت خارجه ترکیه فعالیت می‌کند به دنبال ایجاد «مجمع ترکمن‌های سوریه» با هدف متحد کردن ترکمن‌ها می‌باشد.
در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲، جمیل چیچک رئیس مجلس ترکیه و احمد داووداوغلو وزیر امور خارجه در نشست وحدت ترکمن‌ها در استانبول شرکت کردند. مجمع ترکمن‌ها به طور رسمی در مارس ۲۰۱۳ در نشستی با حضور رجب طیب اردوغان و احمد داووداوغلو تأسیس شد. در اجلاس دوم مجمع که در تاریخ ۹ الی ۱۰ مه ۲۰۱۴ در آنکارا برگزار شد، یک مجلس قانون‌گذاری ۴۲ نفره و یک شورای اجرایی ۱۳ نفره از میان ۳۵۰ نماینده انتخاب شدند. مجلس ترکیه نیز مجمع ترکمن‌ها را به عنوان نماینده مشروع ترکمن‌های سوریه اعلام کرد.
همچنین واحدهای مسلح بسیاری پس از سال ۲۰۱۲ برای فعالیت‌های نظامی ترکمن‌ها ایجاد شد. این واحدهای مسلح همراه با گروه‌های جهادی دیگر در عملیات انفال در ۲۱ مارس ۲۰۱۴ که منجر به تصرف شهرهای ارمنی قصاب و سمرا شد شرکت کردند.
در عملیاتی در تاریخ ۴-۱۹ آگوست ۲۰۱۳ روستاها علوی مورد حمله قرار گرفت و حدود ۲۰۰ غیرنظامی کشته شدند. داعش و جبهه النصره نیز در این حملات به ترکمن‌ها پیوستند. در همین حال، شلیک‌های منظم موشک از جبل الترکمان به سمت لاذقیه انجام می‌شد.
ترکمن‌ها که در زمان تأسیس کشور سوریه متهم به وابستگی به عثمانی بودند، تحت هدایت ترکیه و با شرکت در مبارزات مسلحانه، خود را به درون حلقه‌ای از آتش انداختند.
به غیر از برخی ترکمن‌ها که برای تحصیل به ترکیه آمده و سپس در آنجا ساکن شدند، ترکمن‌ها هرگز روابط سیاسی قوی با ترکیه نداشتند. دولت ترکیه بیشتر نگران ترکمن‌های کرکوک و موصل در عراق بود تا ترکمن‌های سوریه. اما پس از رها کردن ترکمن‌های عراق در مقابل داعش، ترکیه به این نتیجه رسید که ترکمن‌های سوریه می‌توانند مفید باشند و ازاین‌رو روابطی نزدیک با ترکمن‌های متمرکز در محله بابا عمرو در حمص ایجاد کرد و آن را «پایتخت انقلاب» در نظر گرفت.
در صورتی که ارتش سوریه کنترل خود بر منطقه را اعمال کند، ترکمن‌های سوریه با خطر شناسایی به عنوان “ستون پنجم” ترکیه روبرو خواهند شد. علاوه بر این، برنامه ترکیه برای قرار دادن ترکمن‌ها به عنوان مانعی در مقابل کردهای YPG باعث کاشت بذر دشمنی میان کردها و ترکمن‌ها خواهد شد.
نویسنده: فهیم تاشتکین
منبع: المانتیور
مترجم: مجید اسماعیل‌زاده
