به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، دیدار بین روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان تا پایان سال جاری میلادی امکان پذیر است. در ارتباط با تاریخ دقیق این دیدار در روزهای آتی خبرهای دقیق‌تری مخابره خواهد شد. بعد از درگیری‌های آوریل سال گذشته دو نشست وین و سن پترزبورگ با حضور مقامات دو کشور صورت پذیرفته است اما دیدار در سطح روسای جمهور دو کشور پس از درگیری‌های آوریل سال گذشته صورت نگرفته است. از این نقطه نظر می‌توان دیدار آینده و مذاکرات صورت گرفته برای حل مناقشه قره باغ را دیداری مهم تلقی کرد.
ارمنستان از دیدار آتی نگران است به نحوی که از توافقات انجام شده توسط روسای گروه “مینسک” در دو دیدار وین و سنت پترزبورگ مبنی بر نظارت بر وضعیت آتش بس و نیز تحکیم وضعیت موجود سخنی به میان نیامده است. البته هرچند در نشست سنت پترزبورگ نیز نحوه نظارت بر آتش بس در بیانیه پایانی این نشست آمده است اما این موضوع صرفا برای طفره رفتن از جزئیات واگذاری ۵ شهرستان اطراف قره باغ در بیانیه پایانی گنجانده شده و در واقع موضوع اصلی نشست نبوده است.
ارمنستان با امید به برقراری مکانیسم نظارت بر آتش بس از سوی روسای گروه مینسک به فکر تداوم اشغال گری با خیال آسوده بود اما نه دیدار وزرای خارجه دو کشور در نیویورک و نه در بیانات روسای گروه مینسک سخنی در رابطه با این موضوع به میان نیامد.تحلیل گر ارمنی، “سارکیس آرتسرونی” در این باره اظهار داشته است:
” این موضوع بازگشت ارمنستان به پای میز مذاکره براساس شروط تعیین شده از سوی جمهوری آذربایجان است. وی با اشاره به طرح روسیه مبنی بر بازگرداندن ۵ شهرستان اطراف قره باغ تاکید می کند؛ عدم نقش آفرینی جدی آمریکا در این موضوع باعث شده است تا روسیه بازی را کاملا با قاعده بازی خود پیش ببرد.”
شواهد و قرائن موجود نیز نشان می‌دهد قواعد بازی روسیه چندان باب میل مقامات ارمنستان نبوده است. هرچند روسیه با اجرای طرح بازگشت ۵ شهرستان بیشتر سعی دارد تا مناقشه را به نفع خود مدیریت کند اما در شرایط موجود برای تغییر وضعیت و حرکت به جلو گام موثری تلقی می‌شود.
بیانات و طرح‌های تهیه شده در اتاق فکر کرملین
در ماه های گذشته در چند مورد متوالی هم از سوی مقامات ارمنی و هم روسی توضیحاتی در رابطه با بازگشت ۵ شهرستان اطراف قره باغ ارائه شده است. در یک مورد خاص وزیر خارجه ارمنستان در آستانه سفر خود به نیویورک برای دیدار با همتای آذربایجانی خود شرح مختصری از واگذاری ۵ شهرستان در حضور اصحاب رسانه ارائه داد. هرچند نعلبندیان به بهانه خارج شدن از بحث از ارائه توضیحات بیشتر سرباز زده بود ولی به راحتی می توان حدس زد که این سخنان جسته گریخته حاصل اندیشه و گفتگوهای کرملین با مقامات ارمنی بود که از زبان نعلبندیان گفته شده است.
در مراحل بعدی موضوع بازگشت ۵ شهرستان از سوی ایدئولوگ کرملین، الکساندر دوگین، دوباره به فضای رسانه ای دو کشور وارد شد. دوگین هرچند هیچ مقام رسمی دولتی در روسیه ندارد اما از وی به عنوان زبان گویای کرملین در بسیاری از محافل یاد می شود. علی الخصوص نقش دوگین در نزدیک کردن مواضع آنکارا و مسکو پس از ساقط کردن هواپیمای روسی از سوی ترکیه این ادعاها را قوت بخشیده است. سخنان الکساندر دوگین در ارتباط با نحوه حل مناقشه قره باغ نمی تواند به عنوان گفتارهای عوامفریبانه قلمداد شود بلکه کرملین مواضع خود در قبال این مناقشه را از زبان الکساندر دوگین بیان می کند.
وی در اظهار نظر اخیر خود اعلام کرد: روسای جمهور دو کشور در دیدار آتی خود موضوع بازگشت ۵ شهرستان اطراف قره باغ را مورد مذاکره قرار خواهند داد!!
اما طرح واگذاری ۵ شهرستان اطراف قره باغ دقیقا چگونه صورت خواهد گرفت؟
روسیه دستورالعمل توافقی در کازان را با فرم جدیدی پیشنهاد کرده است. در مطبوعات و رسانه ها این طرح بیشتر با عنوان طرح “لاوروف” شناخته شده است. براساس طرح پیشنهدی روسیه: ابتدا ۵ شهرستان اطراف قره باغ غیر از کلبجر و لاچین به جمهوری آذربایجان اعاده خواهد شد. در مرحله بعدی کریدور ارتباطی بین ارمنستان و قره باغ مشخص خواهدشد این کریدور به احتمال زیاد همان کریدور لاچین خواهد بود. در مرحله سو سرنوشت دو شهرستان کلبجر و لاچین مشخص می شود و در مرحله پایانی وضعیت حقوقی قره باغ تعیین خواهد شد.
اما نگرانی و ناراحتی مقامات ارمنستان از عملیاتی شدن این طرح شاید بیشتر به دلیل تاثیر روانی بازگرداندن ۵ شهرستان اطراف قره باغ می‌باشد. مقامات ارمنستان که زمانی با انجام عملیات نظامی و با حمایت خود روسیه دامنه اشغالگری خود را تا شهرستان‌های فراسوی قره باغ گسترده بودند امروز احتمالا به دلایل تامین منافع روسیه و نیز بلوکه ماندن در یک فضای بسته ناگزیر به بازگرداندن تدریجی اراضی اشغالی شده است.
اما در طرف مقابل جمهوری آذربایجان که از ۲۳ پیش و در سال ۱۹۹۴ با امضای آتش بس به عنوان کشور شکست خورده در جنگ دچار سرشکستگی شده بود با این دستاورد دیپلماتیک و نیز ثروت غنی انرژی و تعامل با همسایگان و بازارهای جهانی دارای روحیه مضاعفی خواهد شد.وضعیتی که شاید سران پیروز در جنگ ارمنستان در سال ۱۹۹۴ تصور آن را نیز نمی کردند.
