روابط جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا : همه چیز به خاطر انرژی

نکته مهم در شکست امیدواری های باکو به دخالت فعال نهاد های اروپائی در مناقشه ارمنستان و آذربایجان حضور تعداد زیادی از ارامنه مهاجر در کشورهای مختلف جهان به ویژه اروپا و آمریکاست که باعث گردیده دولتهای غربی همواره به شکلی سنتی از ادعاهای ایروان در این مناقشه پشتیبانی کنند. فرانسه که به شکل سنتی همیشه طرفدار ارامنه بوده , ریاست گروه تماس مینسک را بر عهده دارد .ظاهراً امیدهای 15 ساله باکو برای حل این مناقشه با استفاده از نفوذ اتحادیه اروپا بر باد رفته است.البته اتحادیه اروپا نمایندگانی را همواره برای بازدید از اردوگاه های آوارگان آذری که از قره باغ اشغالی متواری شده اند , می فرستد و برخی تجهیزات رفاهی را برای آنها ارسال میدارد ولی تاکنون هیچ قدم عملی برای حل این بحران در جهت احقاق حقوق جمهوری آذربایجان بر نداشته است. به طور خلاصه می توان گفت که نگرانیهای امنیتی و ترس از شعله ورشدن مجدد جنگ در قره باغ باعث شده که اتحادیه اروپا نتواند جمهوری آذربایجان را به عنوان شریک مطمئنی در خصوص تامین انرژی تلقی کند و به جایگزین های دیگری در این مورد فکر کند. در ملاقاتی که اخیراً در باکو بین کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا و الهام علی اف رئیس جمهور این کشور صورت گرفت , دو طرف طبق معمول دو موضوع مورد علاقه اروپا، یعنی تامین انرژی و همچنین مناقشه ناگورنو قره باغ را بدون حصول هیچ نتیجه مورد بحث و بررس قرار دادند.

اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی خود به منابع انرژی آذربایجان به طرح انتقال گاز ترکمنستان به اروپا هم فکر میکند. در ماه دسامبر سال گذشته هانس فیشر رئیس جمهور اطریش این موضوع را در طی سفر رسمی خود با رئیس جمهور ترکمنستان مورد بحث و بررسی قرار داد. طبق این طرح قرار است که گاز ترکمنستان از بستر دریای خزر به اروپا منتقل شود.طبق برآوردهای اولیه ترکمنستان دارای 26 تریلیون مترمکعب گاز است و این ذخایر طرح انتقال را از نظر اقتصادی توجیه میکند. روسیه روی خوشی به این طرح نشان نمیدهد و آن را برنامه ای برای شکستن انحصار روسیه در تامین انرژی اروپا و کاهش قیمتها در آینده تلقی میکند. الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان واکنش صریحی در این خصوص نشان نداده و گفته است منتظر است بین این طرح و برنامه انتقال گاز از طریق ترکیه و یونان و ایتالیا یکی را انتخاب کند.در حال حاضر مهمترین مشکل فرا راه گسترش روابط جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا نقض حقوق بشر در این جمهوری است. کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن گزارشی که در ماه آوریل سال گذشته منتشر کرد به نقض مستمر حقوق بشر در جمهوری آذربایجان اعتراض کرد. در این گزارش به مشکلاتی که دولت جمهوری آذربایجان برای رسانه های مستقل و فعالان سیاسی مخالف فراهم میکند اعتراض شده است. دولت باکو طبق روال معمول این گزارش ها را ناوارد دانسته و آن را منعکس کننده حقیقت موجود جامعه آذری نمیداند.البته اتحادیه اروپا برنامه های دیگری را هم برای توسعه دایره نفوذ خود در سرزمین های بین دریای سیاه و قفقاز داراست که ایجاد و تقویت همکاری بین کشورهای حوزه دریای سیاه از آن جمله است. آذربایجان عضو Organization of the Black Sea Economic Cooperation (BSEC) سازمان همکاریهای اقتصادی حوزه دریای سیاه است.اتحادیه اروپا از طریق این سازمان اهداف وسیعتری را دنبال یکند. قره باغ کوهستانی تنها نقطه پر آشوب در منطقه قفقاز نیست. آبخازیا در گرجستان و اوستیای جنوبی هم نقاطی هستند که هر آن ممکن است آتش نا آرامی ها در آن شعله ور بشود. اتحادیه اروپا امید وار است کشورهای حوزه دریای سیاه نه تنها در باره انرژی بلکه در مبارزه با تروریسم و ایجاد سیستم های حمل و نقل کارا و حفاظت از محیط زیست, ماهی گیری و مهاجرت و مبارزه با جنایت کاران سازمان دهی شده به همکاری های وسیع تری دست پیدا کنند.

در حال حاضر روابط بین اتحادیه اروپا و آذربایجان جاده یک طرفه ای است که تنها به سود بروکسل تمام می شود. مبارز احمد اوغلو از تحلیل گران سیاسی آذربایجان به این نکته اشاره داشته و تاکید میکند که الهام علی اف رئیس جمهور این کشور صرفاً به خاطر احترامی که برای اتحادیه اروپا قائل است همه هیت های اعزامی از طرف آنها را می پذیرد با اینحال عملاً هیچ راه حلی از سوی اتحادیه برای حل مناقشه قره باغ و فشار بر ارمنستان برای تخلیه آن صورت نمگیرد.به نظر میرسد با توجه به معیارهایی که اتحادیه اروپا برای تامین انرژی خود اعلام کرده , آذربایجان نباید امید زیادی برای استفاده از روابط توسعه یافته خود با این اتحادیه در جهت حل مناقشه قره باغ به نفع خود داشته باشد. اولین معیار تامین انرژی اتحادیه ، امنیت منابع مورد استفاده است. هر آن ممکن است با شعله ور شدن آتش جنگ در قره باغ صدور انرژی به اروپا از قفقاز قطع شود.توسعه پایدار منابع انری هم از دیگر اهداف اتحادیه اروپا شمرده می شود. باز به دلیل نا امنی در قفقاز این اتحادیه ترجیح میدهد سرمایه گذاری های خود برای تامین انرژی را در نقاطی انجام دهد که میتوانند امنیت تولید و انتقال را به خوبی تامین کنند. بنابراین آذربایجان نمی توند امید زیادی به جذب سرمایه های اروپائی در بخش انرژی خودداشته باشد. روابط آذربایجان و اتحادیه اروپا 16 سال بعد از شروع بیشتر به نفع اتحادیه اروپاست و رهبران این کشور با اشتباه محاسباتی های بزرگ خود هنوز این رابطه یک طرفه را ادامه میدهند.

منبع: سیاست ما