محسن صمداف یکی از مدعیان اصلی دارای توان مندی رهبری اسلام سیاسی در آذربایجان که در دوره ی جدید شکل گرفته است، می باشد.
حاج محسن صمداف رهبر حزب اسلام آذربایجان در فرایندهای اتفاق افتاده در سال های اخیر به یکی از رهبران اصلی جنبش اسلامی در آذربایجان تبدیل شده است. صمداف که در گردهمایی مجلس عالی حزب اسلام آذربایجان در دوم ژانویه ی سال 2011 م. حکومت آذربایجان را شدیداً مورد انتقاد قرار داد، یک هفته نگذشته بود که دستگیر شد. ایشان به اتهامات سنگین متهم شدند و به همراه چند تن از فعالان حزب در اکتبر سال 2011 م. به مدت طولانی از آزادی محروم گشتند. محسن صمداف که به 12 سال زندان محکوم شده است در حال حاضر به یکی از چهره های اصلی اسلام سیاسی تبدیل شده است. حزب اسلام آذربایجان در انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان در سال 2013 م. ، نامزدی صمداف را مطرح نموده است.
محسن صمداف فرزند مردان در 4 ام سپتامبر سال 1965 م. در شهر قبا جمهوری آذربایجان متولد شد و در این شهر به تحصیل پرداخت. در سال 1983 م. از دانشکده ی «پزشکی» دانشگاه طبّ آذربایجان قبول شد و در سال 1990 م. با درجه ی دکترای پزشکی از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. بعد از انجام خدمت نظامی [سربازی]، مدتی به عنوان پزشک مشغول به کار شد. در اواخر دهه ی هشتاد [سده ی گذشته ی میلادی – مترجم] به جنبش آزادی ملی پیوست و بعدها به حزب اسلام پیوست.
محسن صمداف برای کسب علوم دینی در سال 1995 م. به شهر قم ایران می رود و در حوزه ی علمیه ی این شهر به تحصیل علوم دینی مشغول می شود. در فوریه ی سال 2002 م. تحصیلاتش را به پایان می برد و به آذربایجان باز می گردد. در سال 2007 م. در ششمین گردهمایی حزب اسلام آذربایجان به رهبری حزب انتخاب می شود.
گفتنی است، حزب اسلام آذربایجان در سال 1991 م. در روستای نارداران باکو تأسیس شده است. در سال 1992 م. از طرف وزارت دادگستری آذربایجان مجوز فعالیت گرفته است. در سال 1995 م. رهبر حزب و معاون آن به جاسوسی برای ایران متهم شده و مجوز حزب از طرف دادگاه عالی لغو گردید. به علت این که به مدت طولانی اشخاصی از روستای نارداران رهبری حزب اسلام آذربایجان را عهده دار بوده اند از این رو، این حزب بیش تر تشکیلاتی سیاسی مرتبط با روستاهای باکو شناخته می شود. از این دیدگاه، رهبری محسن صمداف که فردی نسبتاً جوان و از شهری دیگر می باشد بر حزب اسلام آذربایجان، این فکر را تقویت نمود که تغییراتی در حزب ایجاد خواهد شد. اما بعد از انتخاب صمداف به رهبری حزب اسلام آذربایجان، تغییرات آن چنانی در سال های اولیه حیات حزب ایجاد نشد. محسن صمداف که تا قبل از انتخاب به رهبری حزب اسلام آذربایجان بیش تر به عنوان روحانی دین دار و متواضع شناخته می شد، در طول مدت ریاست حزب نیز در میان دین داران بیش تر به اخلاص و ایمان شناخته شده است.
اما در سال های بعد در رابطه با تخریب مساجد و ممنوعیت فعالیت های دینی در جمهوری آذربایجان، محسن صمداف حکومت آذربایجان را شدیداً مورد انتقاد قرار می دهد. هم زمان، در سال های 2009 – 2008 م. در تظاهرات های انجام گرفته در برابر سفارت [رژیم] اسرائیل در باکو به طور فعال شرکت می کند و از طرف پلیس [باکو] بازداشت می شود.
بعد از ممنوع ساختن پوشش حجاب برای دختران دانش آموز دبیرستان ها از طرف حکومت آذربایجان در نوامبر سال 2010 م.، تشکل های شیعی محلی به این اقدام حکومت آذربایجان شدیداً اعتراض می کنند. اعتراض کنندگان در اوایل در برابر وزارت آموزش و پرورش به اعتراض می پرداختند. بعدها دین داران در برابر اداره ی مسلمانان قفقاز اعتراض خود را اعلام می دارند و نامه ی اعتراضی به نهاد ریاست جمهوری آذربایجان ارسال می کنند. هم زمان، تجمع های اعتراضی به ممنوعیت حجاب از طرف تشکل های دینی تشکیل می شود. در همین موقع، رهبر حزب اسلام آذربایجان در پیشانی روحانیون معترض دیده می شود و در اوایل ژانویه ی سال 2011 م. حکومت آذربایجان را شدیداً مورد انتقاد قرار می دهد و بعد از مدت کمی بازداشت می شود و به جزای سنگینی محکوم می شود.
محسن صمداف و هم حزبی های او طبق مواد 28، 1/2/214، 3/2/214، 3/228 و 278 قانون جنایی آذربایجان محکوم شده و بازداشت می شوند. در بازجوئی ها محسن صمداف هم چنین متهم به تهیه ی طرح ترور شهروندان آذری یهودی ساکن شهر قبا می شود. اما یِودا آبراموویچ یهودی الاصل که از این شهر به عنوان نماینده ی مجلس ملی انتخاب شده است، در مصاحبه ی خود با مطبوعات محلی از این اتهام انتقاد به عمل آورد. رهبر جامعه ی یهودی، محسن صمداف را به عنوان انسانی نیکو معرفی می کند و می گوید: «تمام اقوام و بستگان ایشان سالیان درازی است که در قصبه [قصبه ی قرمزی شهر قبا که محل سکونت یهودیان این شهر می باشد – مترجم] زندگی می کنند و با ما ارتباط دارند. محسن صمداف چگونه می تواند علیه یهودی ها طرح ترور تهیه کند؟ چه کسی این اتهام را به ایشان نسبت داده است؟ نزدیکان محسن صمداف بسیار به من نزدیک هستند. آنان همیشه و در حال حاضر نیز در مجالس و مراسمات شادی و حُزن و غم یهودیان ساکن در قصبه حضور یافته و می کنند. فامیل نزدیک ایشان که روحانی شهر قبا می باشد، در هر زمان و در همه عیدها در قصبه حضور یافته است. من بسیار تعجب می کنم، این اتهامات چیست که مطرح می شود. نمی توانم بفهمم که سخن از کدام ترور هست؟»
هم زمان، بازداشت و زندانی شدن محسن صمداف او را بیش از پیش در جامعه ی آذربایجان مطرح و معروف ساخت. احزاب مخالف پیش رو، سازمان های سیاسی – اجتماعی و رسانه های کشور، عنوان کردند که بازداشت محسن صمداف با توصیه و سفارش سیاسی صورت گرفته است. به استثناء رسانه های وابسته به غرب و نزدیک به حکومت آذربایجان، اساساً رسانه های جمهوری آذربایجان از بی گناه بودن حاج محسن دفاع می کنند. احزاب مساوات، جبهه ی خلق آذربایجان و دیگر احزاب سیاسی مطرح، از روز اول اعلام کرده اند که این بازداشت با توصیه و سفارش سیاسی انجام گرفته است.
تقریباً در طول یک سال، رهبر حزب اسلام آذربایجان و جنایتی که ایشان به آن متهم شده اند، یکی از موضوعات اساسی روزمره ی کشور بوده و می باشد.
لیکن مهم ترین موضوع در کشور در سال های اخیر، نظر و جایگاه تشکل های دینی که بسیار فعال شده اند و دارای قدرت بالا می باشند، هست. مشاهدات امکان می دهد گفته شود که بعد از بازداشت ها، سطح ارزش و جایگاه حزب اسلام آذربایجان بسیار بالا رفته است. درست است، بعد از بازداشت ها، تشتت و پراکنده کاری در حزب، بی نظمی و هم چنین بعدها به وجود آمدن عدم ثبات در تصمیمات سیاسی، گرچه بر نفوذ حزب اسلام تأثیر منفی گذاشت اما در کل، بازداشت ها و فرایند پر سر و صدای دادگاه، رهبر حزب اسلام آذربایجان را به طور طولانی مدت در صحنه ی روزمرّه ی آذربایجان نگه داشت. هم زمان، حاج محسن و هم حزبی هایش در چشمان جوامع و تشکل های دینی به یکی از رهبران اصلی مبارزه تبدیل شدند. تا به امروز، دین دارانی که معتقد بودند حزب اسلام آذربایجان هیچ گونه فعالیت سیاسی تأثیرگذاری نداشته است بلکه بالعکس، به فعالیت های دینی در آذربایجان ضربه زده است هم بعد از بازداشت محسن صمداف دیدگاهشان را نسبت به این حزب تغییر داده اند. اکنون صمداف به اتفاق آرا به عنوان یکی از رهبران اصلی جوامع و تشکل های دینی پذیرفته می شود.
محسن صمداف از طرف حزبش به عنوان نامزد ریاست جمهوری آذربایجان مطرح شده است. البته، تصویب نامزدی صمداف که به اتهام جنایات سنگین در زندان به سر می برد، در کمیسیون مرکزی انتخابات جمهوری آذربایجان و اجازه ی حضور در انتخابات، باور کردنی نیست. لیکن، روشن است که این اقدام، فرایندی بیش نیست و اسلام گراها با این کار تلاش می کنند رهبر خود را در صحنه ی سیاسی روزمره ی آذربایجان حفظ کنند. و وجه مهم دیگر این موضوع عبارت از آن است که زمان در سیاست قابل درک نیست. بعد از چند سال (هنوز 3 سال است که محسن صمداف دوران محکومیتش را سپری می کند) که محسن صمداف از زندان بیرون می آید، می تواند به یکی از رهبران پیش رو اسلام سیاسی در آذربایجان تبدیل شود. به اعتقاد کارشناسان بدون آن هم، امروز (هم چنین فردا) برای طبقه ی اسلام گراهای ناراضی که سال به سال بیش تر و بزرگ تر می شود، رهبر باتجربه و دارای بیوگرافی سالم نیاز خواهد بود. این خلأ را اشخاصی همانند محسن صمداف پر خواهد کرد.
منبع: سایت بیرلیک
