احتمال همه پرسی در قره باغ و شکست نقش میانجی‌گری مسکو

به نظر می‌رسد تلاش بیش از پیش مسکو برای نفوذ در کشورهای قفقاز جنوبی از جمله پیشنهاد عضویت آذربایجان و ارمنستان در اتحادیه اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی به دلایل مختلف به مذاق آذری‌ها خوش نیامده است.
اخیرا دیدگاهی در خصوص مناقشه قره باغ در بین سیاسیون آذربایجان مطرح شده است که باید در جمهوری آذربایجان در خصوص قره باغ یک همه پرسی برگزار شود و مردم آذربایجان با شرکت در این همه پرسی و دادن پاسخ “نه” به جدایی قره باغ از آذربایجان همه مجامع بین المللی و کشورهای جهان را قانع کنند که مردم آذربایجان حاضر به رسمیت دادن به استقلال قره باغ نیستند.
الهام علی اف رییس جمهور آذربایجان هفته گذشته در جلسه هیئت دولت گفته بود:” من بارها در دیدار با روسای جمهور آمریکا، روسیه و فرانسه گفته ام که باقی ماندن وضعیت قره باغ به این صورت غیرقابل قبول می باشد. اما پشت درهای بسته دائما به ما فشار می آورند که آذربایجان استقلال قره باغ کوهستانی را به رسمیت بشناسد… این روزها نیز تبلیغات و تحقیرها و اتهامات مطرح شده بر علیه ما در رسانه های غربی و نیز به حرکت در آمدن ستون پنجم در داخل کشور به خاطر این است که ما را به رضایت دادن در این مسئله مجبور سازند.”
جالب اینکه الهام علی اف با گریزی به نتایج انتخابات فرمایشی اصلاح قانون اساسی گفته است:نتایج همه پرسی تغییر قانون اساسی نیز نشان داد که مردم خواهان ماندن بیشتر ما(خاندان علی اف) بر قدرت هستند.
جامعه جمهوری آذربایجان که تا امروز همیشه ترکیه را به عنوان کشور دوست خود معرفی میکرد این بار با فشارهای غیر مستقیم همین کشور به اصطلاح دوست در رابطه با به رسمیت شناختن استقلال قره باغ مواجه شده است. مولود چاوش اغلو وزیر امور خارجه ترکیه گفته است که مسئله برگردانده شدن 5 شهر اشغال شده اطراف قره باغ به جمهوری آذربایجان جدی است و باید به توافقات دیپلماتیک احترام قایل شد. پر واضح است این توافقات دیپلماتیک همان فشارهایی است که الهام علی اف از آنها پرده برداشته و گفته است که نمی خواهد بیش از این از خلاف عرف دیپلماتیک در جامعه صحبت کند.
در این میان، سیاوش نوروزاف معاون رییس اجرایی حزب آذربایجان نوین نیز گفته است: در خصوص همه پرسی با گروه مینسک مشغول مذاکراتی هستند. در واقع برگزاری همه پرسی خواست طرف مقابل است. مثلا آنها می خواهند که اهالی قره باغ کوهستانی یک همه پرسی را برگزار نموده و در باره سرنوشت خود اظهار نظر نمایند. ما مخالف چنین پیشنهادی هستیم. موضع ما این است که قره باغ کوهستانی سرزمین ما است. فقط خود آذربایجان می تواند چنین همه پرسی را برگزار نماید. ارامنه حق برگزاری این همه پرسی را ندارند. حقوق بین الملل نیز به آنها چنین اجازه ای را نمی دهد. از این رو، کسانی که امروز این مسئله را مطرح می کنند، در واقع کسانی هستند که آب به آسیاب دشمن می ریزند.
البته سیاست مداران ارمنی در خصوص تحولات اخیر قره باغ نظر دیگری دارند. تِوُوس آرشاکیان تحلیل‌گر مسایل روز در مقاله گفته است: ارمنستان همواره از نزدیکی روابط ترکیه و روسیه اذیت کشیده است. قربانی کردن ارمنستان نزد ترکیه توسط روسیه قابل انتظار بود. نزدیکی روابط روسیه و ترکیه می‌تواند موجب پیوستن آذربایجان به “اتحادیه اوراسیا” شود و طبعا این هم می‌تواند موجب برگردانده شدن سرزمین‌ها به آذربایجان گردد. موقعیت ارمنستان در این خصوص ضعیف است. چون همه تاسیسات نظامی ما وابسته به روسیه است. حتی تشکیل سیستم مشترک دفاع هوائی و تحویل موشک‌های اسکندر به ارمنستان نیز با هدف تامین منافع خود روسیه بوده است. همه این‌ها هیچگاه متعلق به ارمنستان نبوده و روسیه در صدد دفاع از ارمنستان نیست، بلکه در صدد منافع خود در مرزهای جنوبی است.
اظهارنظرهای دیپلماتیک حول موضوع قره باغ این روزها به اوج خود رسیده است.مولود چاوش اغلو وزیر امور خارجه ترکیه در روز 13 اکتبر گفته بود که روسیه موضوع برگردانده شدن 5 شهر اطراف قره باغ به آذربایجان را با ما در میان گذاشته و ما نیز آنرا مورد تایید قرار داده ایم اما “یوری اوشاکوف” دستیار رییس جمهور روسیه فورا اعلام نمود که مسکو برای حل و فصل مناقشه قره باغ کوهستانی در آینده نزدیک امیدوار نیست…
به نظر می‌‌‌رسد تلاش بیش از پیش مسکو برای نفوذ در کشورهای قفقاز جنوبی از جمله پیشنهاد عضویت آذربایجان و ارمنستان در اتحادیه اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی به دلایل مختلف به مذاق آذری‌‌ها خوش نیامده و اقدام خاصی برای این پیمان انجام نداده اند و لذا مسکو نیز توافقات بعد از جنگ 4 روزه آوریل(فروردین ماه) در مسکو را به فراموشی سپرده است.
البته یکی دیگر از علل اصلی بی‌‌نتیجه ماندن مذاکرات مربوط به قره باغ کوهستانی و به شکست انجامیدن نقش میانجگری روسیه در این خصوص مربوط به موضع غیرتعاملی ایروان می‌‌باشد. سارکیسیان در این خصوص موضع سازنده ای اتخاذ ننمود و روسیه نیز به آنها فشار نیاورد چرا که عقب نشینی سارکیسیان می‌‌تواند در ارمنستان موجب تنش سیاسی و حتی کودتا بر علیه شخص وی شود. پس از وی نیز روی کار آمدن یک مهره متمایل به روسیه برای تصدی پست ریاست جمهوری بسیار مشکلی به نظر می رسد. به همین خاطر، مسکو از فشار آوردن به سارکیسیان صرف نظر کرده است.