به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز،جنگ خفته 20 ساله میان دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان اکنون دوباره بیدار شده و میانجیگری های زیادی هم از سوی کشورهای همسایه و غیر همسایه برای آتش بس و سپس گفت وگو و مذاکره برای حل اختلاف دیرینه بر سر منطقه قره باغ آغاز شده است.
تقسیمات جغرافیای عجیبی در این منطقه شکل گرفته است. نخجوان که تکه ای از خاک جمهوری آذربایجان است، جدا از این کشور قرار دارد. این جمهوری خودمختار میان ایران و ارمنستان قرار گرفته و مرز کوتاهی با ترکیه دارد و هیچ ارتباط زمینی با جمهوری آذربایجان ندارد.
منطقه قره باغ هم وضعیت مشابهی دارد. این منطقه درون خاک آذربایجان است و با ارمنستان هیچ مرز مشترکی ندارد. قره باغ در دست ارمنستان است. جمهوری خودمختار نخجوان 5500 کیلومتر مربع وسعت دارد، منطقه قره باغ هم 4378 کیلومتر مربع مساحت دارد.
پس از آن که فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و جمهوری های این کشور پهناور هر کدام به کشوری مستقل تبدیل شدند، هجوم آمریکا و غرب برای تحت سلطه قرار دادن آنها هم آغاز شد. در منطقه قفقاز آذربایجان گرایش های آمریکایی پیدا کرد و ارمنستان هم متحد روسیه باقی ماند.
در ابتدا این جمهوری های تازه استقلال یافته ارتش مستقل و مجهزی نداشتند اما پس از استقلال به تشکیل و تجهیز ارتش های خود اقدام کردند. جمهوری آذربایجان علاوه بر تسلیحات روسی، تسلحیاتی آمریکایی و غربی را برگزید و ارمنستان به خاطر گرایش به روسیه سلاح های ارتش سرخ را برای ارتش خود انتخاب کرد.
اکنون هر کدام از این کشورها دارای ارتش مجهزی هستند و اگر دامنه جنگ میان آذربایجان و ارمنستان فراگیرتر شود یک جنگ تمام عیار در قفقاز رقم خواهد خورد. تعداد زیادی از دو طرف در این جنگ کشته خواهند شد و از این دو جمهوری کوچک ویرانه ای بیش باقی نخواهد ماند.
ترکیه با ارمنستان بر سر قتل عام ارامنه اختلاف شدیدی دارد و همین موضوع باعث شده تا روابط آنکارا و باکو گسترش یابد. روسیه هم که اکنون بر سر سوریه با ترکیه اختلاف پیدا کرده و سرنگونی جنگنده مسکو به دست آنکارا بر شدت دشمنی ها افزوده است، از ارمنستان حمایت بیشتری می کند.
اما هیچکدام از این اقدامات از بروز جنگ نه تنها جلوگیری نمی کند، بلکه بر آتش جنگ دامن می زند. برای این که جنگ و اختلاف منطقه قره باغ پایان یابد و به یک راه حل برسد، ابتدا باید سیاست بی طرفی از سوی کشورهای منطقه در قبال دو کشور اتخاذ شود و سپس برگزاری مذاکره بر سر منطقه اختلافی آغاز شود و در این میان سازمان ملل هم به جای این که اجازه حمله به دیگر کشورها را به آمریکا بدهد، به وظیفه اصلی خود در برقراری صلح و امنیت در جهان عمل کند.
در مناقشه قره باغ اراده ای دیده می شود که می خواهد به جنگی که از هفته گذشته آغاز شده دامن بزند. از اواخر هفته گذشته دو کشور بر سر آتش بس به توافق رسیدند اما نقض آتش بس از سوی دو طرف دیده شد. امروز نیز آتش توپخانه ارتش آذربایجان مواضع ارمنستان را گلوله باران کرد. دست هایی وجود دارد که نمی خواهد این مناقشه حل شود.
جمهوری اسلامی ایران با سیاست بی طرفی در قبال جنگ قره باغ رفتاری منطقی و معقول را در پیش گرفته است. ایران به خاطر داشتن مرزی مشترک با هر دو کشور می تواند نقش مثبتی را در پایان دادن به درگیری های دو طرف بازی کند. منتهی باید سعی کند در این زمینه پیش دستی کرده و با طرحی جامع و کارآمد دو کشور را پشت میز مذاکره بنشاند تا به یک توافق منطقی و منصافه و ماندگار دست یابند.
در این راه قطعاً از سوی برخی کشورهای منطقه و فرامنطقه کارشکنی و تحریکاتی صورت خواهد گرفت که در روند مذاکرات صلح بی تأثیر نخواهد بود. میزان تأثیر آن بستگی به دو طرف مناقشه دارد که تا چه اندازه تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.
جمهوری اسلامی ایران تنها کشور قدرتمند منطقه است که می تواند برای این بحران کهنه که باردیگر از زیر خاکستر بیرون آمده اقدام کند. اگر جنگ در این منطقه گسترش یابد، ایران بیشترین ضربه را خواهد دید در حالی که فتنه انگیران و محرکان آن دورتر از درگیری قرار دارند و زخمی به آنها وارد نمی شود.
