ابعاد حقوقی و اهمیت سیاسی و اقتصادی احداث کریدور زنگه‌زور از دیدگاه سفیر اسبق ایران در باکو

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، دکتر افشار سلیمانی، کارشناس روابط بین‌الملل و سفیر پیشین ایران در باکو با انتشار مقاله‌ ای تحت عنوان «زنگه‌زور، نقطه تعامل یا تقابل»، «فرصت‌ها و تهدیدهای تغییرات ژئوپولیتیکی در قفقاز جنوبی برای جمهوری آذربایجان، ایران و ارمنستان» را تشریح کرد.

سلیمانی نوشت که برخی نگران «تبدیل پیوستگی ژئوپولیتیکی ترکیه به چسبندگی ژئواکونومیکی این کشور از طریق ارمنستان با آذربایجان و دریای خزر و آسیای مرکزی» که در پی بازگشایی کردیور زنگه‌زور تحقق خواهد یافت، هستند.

او در ادامه پرسیده است: آیا هر کشوری حق برخورداری از موقعیت ژئوپلیتیکی خود را ندارد؟ آیا حق حاکمیت ملی و تمامیت ارضی هر کشوری نیست که در رابطه با محیط داخلی خود تصمیم بگیرد؟ آیا کشورها، از جمله ایران حق ندارند در صورت لزوم مرز خود را با کشورهای همسایه مسدود کنند؟

– توافق جمهوری آذربایجان و ارمنستان در مورد کریدور زنگه‌زور

سلیمانی درباره توافق باکو و ایروان برای تبادل چند دالان ارتباطی بین طرفین نیز توضیح داد: جمهوری آذربایجان کریدوری را بدون نظارت خود در اختیار ارمنستان قرار داده است تا با ارامنه ساکن بخشی از قره‌باغ (خانکندی، آغدره، خوجاوند و خوجالی) ارتباط داشته باشد.

وی افزود: از دیدگاه باکو، ارمنستان هم باید اقدام مشابهی جهت ارتباط آذربایجان با نخجوان از طریق منطقه زنگه‌زور انجام دهد. نخجوان در ترکیب آذربایجان، و جزئی از تمامیت ارضی این کشور است. درحالی‌که مناطق ارمنی‌نشین قره‌باغ، متعلق به ارمنستان نیست و جزیی از آذربایجان هستند.

او ادامه داد: سیاست اعلامی ارمنستان نیز بیانگر عدم تمایل این کشور نسبت به از دست دادن نظارت خود بر این منطقه است. اگرچه آذربایجان به ارمنستان فشار وارد می‌کند، اما به نظر می‌رسد هدف باکو، تجزیه ارمنستان نیست و اساسا چنین چیزی بر اساس قواعد بین‌المللی امکان‌پذیر نیست.

سفیر سابق ایران در باکو همچنین اظهار داشت: ارمنستان نیز بدون ابراز نگرانی از احتمال حذف مرزش با ایران صرفا بر حق حاکمیت ملی بر اراضی خود و از دست ندادن امکان نظارت بر مسیر ارتباطی آذربایجان-نخجوان از طریق خاک خودش تاکید کرده است‌.

دکتر سلیمانی در ادامه خاطرنشان کرد: البته برخی معتقدند که این کریدور زنگه‌زور موجب قطع ارتباط زمینی ایران و ارمنستان نخواهد شد. یا دست‌کم به لحاظ فنی این امکان وجود دارد که این کریدور به گونه‌ای احداث شود که مرز ایران و ارمنستان حذف نشود.

– سیاست روسیه نسبت به کریدور زنگه‌زور

او درباره رویکرد روس‌ها نیز گفت: روسیه نسبت به کریدور زنگه‌زور موضع منفی یا مثبت اتخاذ نکرده است. این سکوت را می‌توان نوعی رضایت تلویحی نسبت به این پروژه ارزیابی کرد. اظهارات ایگور کوروتچنکو، کارشناس نظامی و سردبیر مجله «دفاع ملی» روسیه را می‌توان بسترسازی مسکو برای پذیرش کریدور زنگه‌زور دانست.

به گفته سلیمانی، این نویسنده روس نوشته است: «همه چیز به این دلیل رخ داد که آذربایجان به وضوح به تعهدات خود عمل می‌کند و با تصمیمات دیپلماتیک و نظامی خود، ایروان را وادار به انجام تعهدات خود کرده است. موضوع کریدور زنگزور به بلوغ رسیده و ادامه حل مشکل این کریدور مواصلاتی ضروری است».

– نگرانی و واکنش ایرانی‌ها

او در این زمینه نیز نوشت: نگرانی از اتصال ترکیه به آسیای مرکزی و تقویت حضور ناتو و تحقق پروژه «توران»، چندان محلی از اعراب ندارد‌. طی 70 سالی که از عضویت ترکیه در ناتو می‌گذرد، ایران عملا با این پیمان همسایه بوده، ولی به دلیل روابط دوستانه آنکارا-تهران، هرگز از این ناحیه زیان خاصی متوجه این کشور نشده است. آذربایجان هم تاکنون هیچ درخواستی مبنی بر الحاق به ناتو نکرده است و در آینده نزدیک نیز احتمال آن وجود ندارد.

سلیمانی در پایان اظهار داشت: تهدید جمهوری آذربایجان در رابطه با کریدور زنگزور به نفع ایران نیست‌. کسانی که در شبکه‌های مجازی آشکارا آذربایجان را تهدید به اقدام نظامی می‌کنند، دانسته یا ندانسته در مسیر آدرس غلط دادن حرکت و برای رژیم صهیونیستی و آمریکا فرصت‌سازی می‌کنند. کنش‌ها و واکنش‌ها نسبت به کریدور زنگزور باید در چارچوب قواعد حقوق بین‌الملل و به دور از تنش و در راستای منافع کشورها و امنیت منطقه صورت پذیرد.

گفتنی است پس از آزادسازی کامل لاچین توسط ارتش آذربایجان و خروج ارامنه ساکن از روستاهای سوس و زابوخ، روند تحولات صلح قره‌‌باغ سرعت بیشتری به خود گرفته است. در همین راستا، به‌زودی سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در چارچوب کنفرانس بروکسل، موضوعاتی مانند کریدور زنگه‌زور و خطوط مواصلاتی و تعیین محدوده‌های مرزی و غیره را بررسی خواهند کرد.

منبع: آناتولی