Şeyxüş-şühədai Qafqaz Həzrət Ayətullahül-üzma Şeyx Əbdülqəmi Badukebi, Qafqaz məntəqəsinin böyük alimlərinin və fəqihlərinin rəhbəri, mücahid və mübarizlərinin lideri idi. Atasının adı Molla Abdullah idi. 1850-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlmişdir. Kiçik yaşlarında Quran qiraəti, Gülüstan, Nisabüs-sibyan kimi o zamanlar Qafqaz mədrəsələrində tədris olunan kitabları və ilkin məlumat məqsədli dini hövzə dərsləri  öyrəndi. Sonra atası onu Bakida yerləşən Mirzə Həsib Qüdsi mədrəsəsinə göndərdi. Şeyx orada ərəb ədəbiyyatı, məntiq, riyaziyyat, astronomiya və islam elmlərinin digər ibtidai dərslərini öyrəndi. Cavan yaşlarında atasının məsləhəti ilə Qum elmi hövzəsinə gedərək, oradakı alimlərdən fiqh və üsulun ali səthli dərslərini öyrəndi. Qumda dörd il qaldıqdan sonra Həccə və Peyğəmbərin (s), Əhli-beytin (ə) ziyarətinə yola düşdü. Ardınca Mövla Həzrət Əlinin (ə) hərəmi yaxınlığında məskunlaşdı. Orada Həzrət Ayətullahül-üzma Mövla Məhəmməd Fazil İravani, Ayətullahül-üzma Mirzə Həbibullah Rəştidən və əqli elmlərdə Əllamə Bəraqənidən bəhrələnərək, islam elmlərində ali müctəhidlik məqamına çatdı. Bununla da, şiə aləmində böyük elm sahibləri arasında öz üstün elmi-mənəvi xüsusiyyətləri məşhur oldu. 

Şeyx on doqquzuncu əsrin sonlarında Bakı şəhərinə geri döndü. Öz elmi-mənəvi üstünlük və fəzilətlərilə Qafqaz məntəqəsinin alim və ruhanilərinin zirvəsində qərarlaşdı. Elm və mənəviyyat ulduzlarının arasında günəş kimi parlayaraq, insanların sevimlisinə çevrildi. O, bununla da, müsəlmanların mərcei-təqlidi oldu. Zamanın şiə aləmindəki alim və mərceləri Qafqaz camaatını ona iqtida, təqlid etməyə əmr edərək, onun göstərişlərinə itaət etməyi vacib saydılar.

Şeyx elm və mənəvi üstünlüklərdən əlavə, şücaəti, gözəl səlis və açıq bəyanı, zülmlə mübarizəsi, zalımların və ateist fikirlərin müqabilində qorxusuzluğu ilə seçilirdi. Elə buna görə də, tam gücü ilə çar Rusiyasının zülmünün və ruslaşdırmasının qarşısında dayanaraq, Quran və islamın, həmçinin vətənin müdafiəsi üçün cihada qalxdı. Bu yolda dəfələrlə təhdid edildi. Oğlu Məhəmməd Əli erməni daşnaklarının hücumunun qarşısını alarkən şəhid oldu. Kommunist inqilabından sonra ateist dövlətin hakimiyyətə gəlməsi ilə şiddətli və ağır təqiblər, sıxma-boğmalar hakim oldu. Zülm və özbaşınalıq həddini aşdı. Dinsizlər islamın və Quranın kökünü kəsmək üçün tam hərəkətə keçdilər. Şeyx bu zaman xalq arasında böyük nüfuza malik idi. O, öz sadiq və mücahid alim dostlarını ətrafına topladı. Bakıda, Şərqi Qafqazın mərkəzində Cəmiyyətu-dəvətil-ilahiyyə adlı bir cəbhə təşkil verərək, aşkar şəkildə kommunist ateistləri ilə mübarizəyə qalxdı. O, açıq şəkildə Lenini və onun ateist tərəfdarlarını kafir adlandıraraq, dəlil-sübutlarla onun dinsiz ideyalarını tənqid atəşinə tutdu. 

1931-ci ildə zülmkar və kor qəlbli bolşeviklər onun günəş kimi parlayan və haqqı söyləyən varlığına dözə bilməyib, onu otuz nəfər başqa alimlə birlikdə, o cümlədən; Əllamə Şeyx Hüseyn Ramanalını, Şeyx Hənifə Badkubeini, Seyid Məhəmməd Badukubeini və başqalarını həbs etdilər. Onlar dörd ay işgəncə verdikdən sonra şəhid etdilər. Beləliklə də, öz qeyrəti, dəyanəti, möhkəm iradəsi, şücaəti və igidliyi ilə şiə alimlərinin bir nümunəsi olan bu əzəmətli şəxsiyyət, Quranın haqq yolunun və Həzrət Əlinin (ə) sadiq davamçılarının iftixar dolu şəhadət kitabına bir qızıl səhifə də artırdı.

Ona doğulduğu gün də, öləcəyi gün də, (qiyamət günü qəbirdən) diri olaraq qaldırılacağı gün də salam olsun!

Məryəm-15

Hazırladı: Həfəf14.az