بالا رفتن سن ازدواج و به تبع آن افزایش سن بارداری در کنار برخی تفاوت‌های جمعیتی در استان‌ها و مناطق کُردنشین و تُرک‌نشین ترکیه، حاوی اطلاعاتی است که نگرانی دولتمردان این کشور را به دنبال می‌آورد.
به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز،تازه‌ترین آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ملل متحد، نشان‌دهنده این است که ترکیه در میان کشورهای پرجمعیت جهان، بر پله نوزدهم ایستاده است.
اطلاعات سازمان ملل نشان‌دهنده این است که ترکیه با ۸۳ میلیون و ۳۸۴ هزار و ۶۸۰ نفر، در رده نوزدهم است. این در حالی است که ایران، با ۸۳ میلیون و ۹۹۲ هزار و ۹۵۳ نفر بر پله هفدهم ایستاده و آلمان نیز با ۸۳ میلیون و ۷۸۳ هزار و ۹۵۴ نفر هجدهم است.
آمارها نشان‌دهنده این است که ضرباهنگ رشد جمعیت در ترکیه، کُند شده و فاکتورهایی همچون بالا رفتن سن ازدواج و به تبع آن افزایش سن بارداری در کنار برخی تفاوت‌های جمعیتی در استان‌ها و مناطق مختلف ترکیه، حاوی اطلاعاتی است که نگرانی دولتمردان این کشور را به دنبال می‌آورد.
آخرین اطلاعات رسمی‌مرکز ملی آمار ترکیه، نشان‌دهنده این است که وضعیت اقتصادی چند سال اخیر و بروز مشکلات بزرگی همچون تورم بی‌سابقه، گرانی و بیکاری، بر میزان رشد جمعیت، تأثیر منفی گذاشته و بخش قابل‌توجهی از جوانان ترکیه، در سنین بالا ازدواج می‌کنند.
ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو، دارنده پرجمعیت‌ترین نیروهای مسلح در میان اعضای این پیمان نظامی‌است و طبیعتاً ضرباهنگ رشد جمعیت، علاوه بر اهمیت آن در حوزه‌های اقتصادی و کشاورزی، در حوزه دفاعی نیز اهمیت والایی دارد.
نگرانی از ابعاد قومی‌و استانی رشد جمعیت
یکی از معیارهای مهم جمعیتی، نرخ باروری است. عدد تعریف شده به عنوان نرخ باروری کلی، درواقع میانگین تعداد تولد فرزندان یک زن در گروه سنی ایده‌آل زایمان یعنی بین سنین ۱۵ تا ۴۹ سال اشاره دارد. در حالی که نرخ باروری کل در سال ۲۰۰۱ میلادی در حد ۲.۳۸ بود، در سال ۲۰۲۰ میلادی این رقم به ۱.۷۶ رسید.
در سال ۲۰۱۹ میلادی در ترکیه، شمار تولد نوزادان زنده، یک میلیون و ۱۸۶ هزار و ۵۶۰ نفر بود. اما در سال ۲۰۲۰ به یک میلیون و ۱۱۲ هزار و ۸۵۹ نوزاد رسید.
از میان ۸۱ استان ترکیه، رده‌های نخست نرخ بالای باروری، از آنِ ۱۰ استان کردنشین است. از لحاظ شاخص استانی، استان کردنشین شانلی اورفا با بالاترین میزان باروری در حد ۳.۷۱ کودک در سال ۲۰۲۰ بوده است. پله دوم از آنِ استان کردنشین شرناخ با نرخ ۳.۲۲ کودک است و دو استان کردنشین دیگر یعنی سیرت و آگری نیز در رده‌های سوم و چهارم هستند. پله‌های پنجم تا دهم لیست نیز از آن ۶ استان کردنشین دیگر هستند که عبارت‌اند از: موش، ماردین، بتلیس، وان، باتمان و دیاربکر.
میانگین بالای نرخ باروری در استان‌های کردنشین در حالی است که استان‌های ترک‌نشین، وضعیت متفاوتی دارند. نرخ باروری در کارابوک ۱.۲۹ بود، در زونگولداک و کوتاهیا نیز عدد ۱.۳۱ ثبت شده است.
میانگین نرخ باروری در ترکیه بر روی عدد ۱.۷۶ است اما این میزان در ۱۰ استان کردنشین، حتی دو برابر نرخ میانگین کشور را ثبت کرده است.
در چند سال گذشته و به خاطر شکل گرفتن ائتلاف جمهور، یعنی هم‌پیمان شدن حزب عدالت و توسعه محافظه‌کار دموکرات با تندترین جریان راست افراطی ترکیه یعنی حزب حرکت ملی، شاهد ترویج روزافزون گفتمان ملی‌گرایی ترکی در ترکیه هستیم.
در نتیجه ائتلاف اردوغان – باغچلی، نمی‌تواند نسبت به این واقعیت آماری بی‌اعتنا باشد که ضرباهنگ رشد جمعیت در استان‌های کردنشین، به مراتب بیشتر از استان‌های ترک‌نشین است.
افزایش میانگین سنی در ازدواج اول زنان
میانگین سنی اولین ازدواج برای زنان که در سال ۲۰۱۵ میلادی در حد ۲۴.۴ سال بود، در سال ۲۰۲۰ به ۲۵.۱ سال رسید.
طبق اسناد و آمار ازدواج، میزان ازدواج رسمی‌دختران در گروه سنی ۱۶ تا ۱۷ سال در کل ازدواج‌های رسمی‌در سال ۲۰۱۰ در حد ۷.۸ درصد بود اما در سال ۲۰۲۰ به ۲.۷ درصد کاهش یافت. البته نهادهای مدنی و گروه‌های فعال در ارتباط با منع ازدواج کودکان و نوجوانان، از این وضعیت راضی و خشنود هستند.
اشاره به این نکته نیز مهم است که به طور گسترده و مشهود، میانگین سن ازدواج دختران و پسران، در میان خانواده‌های قشر محافظه‌کار، کمتر از خانواده‌های کمالیست، لیبرال و غربگرا است.
گرانی، بیکاری و مهاجرت
منتقدین و مخالفین دولت اردوغان بر این باورند که سازمان ملی آمار، از ترس نهاد ریاست جمهوری، اطلاعات روشنی در مورد بیکاری ارائه نمی‌دهد. شاهد این مدعا، برکناری دو معاون رئیس مرکز ملی آمار است که از دید دولت، اطلاعات سیاه نمایانه‌ای منتشر کرده‌اند. به همین خاطر، در مورد اعلام آمار روشن و دقیق بیکاری در ترکیه، روایات مختلفی وجود دارد.
اطلاع از ابعاد حقیقی آمار بیکاری، ارتباط مستقیمی‌با انگیزه ازدواج و تغییرات جمعیتی دارد و در نتیجه نمی‌توان از اهمیت این فاکتور غافل شد. اما در هر حال، تصویر واقعی و روشنی که از تابلوی تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه به چشم می‌خورد، این است که موج مهاجرت جوانان از ترکیه به کشورهای اروپایی، شدت گرفته و یکی از دلایل اصلی آن، نداشتن امید به دست یافتن به فرصت شغلی و کار و استخدام است.
در نتیجه بخش قابل‌توجهی از جوانان نخبه ترکیه و به ویژه فارغ‌التحصیلان دبیرستان‌های مهم ترکیه، برای تحصیلات دانشگاهی به اروپا می‌روند و در همین حال، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر ترکیه نیز، غالباً در جستجوی راهی برای اقامت در کشورهای دیگر هستند.
در پایان باید گفت، در ترکیه نیز مانند دیگر کشورهای جهان، بین معیشت، وضعیت اقتصادی و شرایط اجتماعی و سیاسی کشور، ارتباط دقیق و مستقیمی‌وجود دارد. در شرایطی که در چند سال اخیر، فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه، گرفتار دوقطبی و تنش‌های مداوم بین حاکمیت و اپوزیسیون شده و همچنین با در نظر گرفتن این واقعیت که بحران اقتصادی میلیون‌ها خانواده ترکیه را در شرایط دشوار قرار داده، نمی‌توان انتظار داشت که الگوی سن ازدواج، بارداری مادران و رشد جمعیت، در میان‌مدت دچار تغییر مثبت شود.
