پایگاه خبری حقایق قفقاز/ روزنامه صهیونیستی جروزالم پست در تحلیلی با عنوان “آیا اردوغان واقعی خود را نشان خواهد داد؟” به قلم هرب کینون نوشت: «رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه هیچ شکی باقی نگذاشته است که دلش درباره اسرائیل و فلسطینی‌ها کجاست و اصولش در این زمینه کجاست. از روز استقلال 2021 تا روز استقلال 2022 در روز پنجشنبه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از لعن و نفرین به اسرائیل به درود فرستادن به اسرائیل رسیده است.
در ماه مه گذشته (سال گذشته)، در جریان خشونت‌های کوه معبد (مسجدالاقصی) در رمضان که قبل از “عملیات نگهبان دیوارها” به وجود آمده بود، اردوغان – که در 15 سال گذشته ردای محافظ اسلام برای اورشلیم (قدس) را برای خود بافته بود و می پوشید – در مورد اسرائیل چنین گفت: اسرائیل، کشور تروریست ظالمی است که به مسلمانان در قدس به شیوه ای وحشیانه و عاری از اخلاق حمله می کند، در حالی که تنها دغدغه آنها حفاظت از خانه ها و ارزش های مقدس آنهاست.
رئیس جمهور ترکیه با بیان این که خشونت در اورشلیم «حمله به همه مسلمانان» بود، افزود: «حفاظت از حرمت اورشلیم (قدس) وظیفه هر مسلمان است».
در ماه مه امسال، تنها چند روز پس از آن که با آمدن ماه رمضان بار دیگر خشونت در کوه معبد به وجود آمد، اردوغان در آستانه هفتاد و چهارمین روز اشغال فلسطین نامه تبریکی به رئیس رژیم صهیونیستی، اسحاق هرتزوگ ارسال کرد و برای شهروندان این کشور آرزوی سلامتی کرد.
اردوغان خطاب به هرتزوگ نوشت: به مناسبت روز ملی( روز نکبت) کشور اسرائیل، من از طرف ملتم و خودم به جناب عالی و مردم اسرائیل تبریک می گویم.
وی افزود: در دوره جدید روابط ما که با سفر جناب عالی به کشورمان در ماه مارس رقم خورد، صمیمانه بر این باورم که همکاری بین دو کشور به گونه ای توسعه خواهد یافت که در راستای منافع ملی متقابل ما و همچنین صلح و ثبات منطقه ای باشد.اینجانب با استفاده از این فرصت، سلامتی و سعادت جنابعالی و بهروزی و سعادت مردم اسرائیل را از خداوند منان مسئلت دارم.
به قول یک بازی کلاسیک آمریکایی: آیا رجب طیب اردوغان واقعی خود را نشان خواهد داد؟”چرا این همه بدبینی شکاکانه؟” فرد خیرخواهی ممکن است بپرسد “آیا مردم نمی توانند تغییر کنند؟”
مطمئناً می توانند. اما این یک تغییر کاملاً بنیادی – از نامیدن اسرائیل به عنوان یک کشور تروریستی ظالم تا آرزوی رفاه و سعادت برای مردمش است. چه کسی می خواهد ساکنان یک “کشور تروریستی بی رحم” حالشان خوب باشد و پیشرفت کنند؟
آنچه این نامه نشان می‌دهد، به جای این که شواهدی از تغییر واقعی و تاریخی در قلبش در طی چند ماه باشد، پیروزی منافع اردوغان بر اصول او و پیروزی عقلش او بر قلبش است.
اردوغان، کسی که رهبری ترکیه را از سال 2003- 11 سال اول نخست وزیری و بقیه به عنوان رئیس جمهور – در دست داشته است، هیچ شکی باقی نگذاشته است که قلب او درباره اسرائیل و فلسطینی ها کجاست و اصولش در این مورد چیست.
در سال 2009، در ویکی لیکس از گابی لوی، سفیر وقت اسرائیل در ترکیه نقل شد که اردوغان یک “بنیادگرا” است که “از نظر مذهبی از ما متنفر است.” این اظهارات او قبل از حادثه کشتی ماوی مره مره بود که روابط بین دو کشور را بر هم زد.
یاکی دایان، یکی از مقامات ارشد سابق وزارت امور خارجه که به عنوان رئیس امور کارکنان وزیران خارجه سابق، سیلوان شالوم و تزیپی لیونی در جلسات با اردوغان حضور داشت، سال گذشته در هاآرتص نوشت: «در همه این دیدارها، من یک چیز را احساس کردم. واضح است: دوست نداشتن آشکار اسرائیل و حتی نفرت در سر او نبود، بلکه از قلبش نشات می گرفت.
به گفته دایان، «فقط کسانی که در دیدار با اردوغان حضور داشتند و نفرت شدید او را نسبت به اسرائیل احساس کردند و فقط کسانی که حرف های او را شنیدند، می توانند بفهمند که چقدر این چیزها در جهان بینی او نقش بسته است».
اردوغان که در چند سال گذشته، اقدامات اسرائیل در غزه را با هولوکاست مقایسه کرده و صهیونیسم را “جنایت علیه بشریت” خوانده است، به صورت ناگهانی نور را ندیده و قلبش تغییر نکرده است.تغییری که او داشته است، تغییر منافع است که نیاز به تغییر تاکتیک دارد. در حالی که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه قرار است ژوئن 2023 برگزار شود، کشورش در منطقه منزوی شد و اقتصاد آن در وضعیت وحشتناکی قرار دارد و اردوغان قبل از روبرو شدن با رای دهندگان نیاز به تغییر سریع سرنوشت کشورش دارد.
اردوغان در تلاش است تا با تنظیم مجدد سیاست خارجی کشورش، این وضعیت را تغییر دهد. این نه تنها به معنای چرخش 180 درجه ای در رابطه با اسرائیل است، بلکه یک چرخش تند و چشمگیر مشابه در رابطه با عربستان سعودی است، کشوری که او هفته گذشته به آن سفر کرد و این به معنای تغییر در روابط با امارات عربی متحده است که میزبان رهبر آن در نوامبر بود. این در حالی است که او تا چندی پیش دوزخ حواله آنها می کرد. اکنون او به دنبال دوستی با آنها و کمک مالی آنها است.
چرخش مشابه ترکیه، هرچند نه چندان چشمگیر، با مصر در حال انجام است. چرا؟ زیرا سیاست‌هایی که او در دو دهه گذشته از آن دفاع کرده است، به نتیجه نرسیده است.
اوفرا بنگیو، کارشناس مسائل اسرائیل- ترکیه در اوایل سال جاری در مجله تبلت نوشت زمانی که اردوغان در سال 2003 قدرت را به دست گرفت، چهار هدف اصلی را تعیین کرد: به جهان نشان دهد که اسلام و دموکراسی می توانند همزیستی داشته باشند.مشکلات مزمن اقتصادی کشور را حل کند؛ ارتش ترکیه را خنثی و مسئله کردها را حل کند و راه ترکیه را برای ورود به اتحادیه اروپا هموار کند؛ رهبری جهان اسلام را بر عهده بگیرد. هیچ کدام از آن اتفاق نیفتاده است.
سیاست «مشکل صفر با همسایگان»(نداشتن مشکل) که توسط احمد داود اوغلو، وزیر امور خارجه و نخست وزیر اسبق وی ترویج می شد،با گذشت زمان به یک سیاست «مشکلات با همه همسایگان و سپس برخی» تبدیل شد و این سیاست بدتر شدن روابط را با آمریکا، روسیه، کشورهای خلیج فارس، مصر، اتحادیه اروپا و – البته – اسرائیل نیز شامل می شود.اکنون اردوغان در تلاش است مسیر خود را معکوس کند و با اسرائیل منافع او سه برابر است.
اول منافع اقتصادی است. حتی زمانی که اردوغان بیشترین دشمنی را با اسرائیل داشت و روابط دیپلماتیک بین دو کشور وجود نداشت، تجارت رونق گرفت. اردوغان می خواهد آن را گسترش دهد و انرژی را در این ترکیب بیاورد. این کشور برای نیازهای انرژی خود به روسیه و ایران وابسته است و مایل است از طریق دسترسی به ذخایر گاز طبیعی اسرائیل تنوع ایجاد کند.
هنگامی که ایالات متحده امریکا در اوایل سال جاری با خط لوله مدیترانه شرقی مخالفت کرد که میادین گازی اسرائیل را از طریق قبرس به یونان و سپس به ایتالیا و بقیه اروپا می رساند،ترکیه در نظر داشت مسیر آن را از طریق ترکیه تغییر دهد و این چیزی بود که رونق زیادی به اقتصاد ترکیه می دهد.
به همین ترتیب، بازگشت گردشگران اسرائیلی به بازارهای استانبول و سواحل آنتالیا – اگرچه تنها بخش کوچکی از جریان کلی گردشگری ترکیه است – همچنین به اقتصاد دچار مشکل این کشور مقداری کمک خواهد کرد.
ثانیاً، ترکیه مشتاق خروج از انزوای منطقه ای خود است. در حالی که اردوغان در بیشتر دو دهه گذشته رویاهای نئو عثمانی (عثمانی جدید) را در سر داشت، اتحادهای جدیدی در اطراف او در حال شکل گیری بود – اسرائیل-یونان-قبرس. اسرائیل – امارات متحده عربی – بحرین – مصر – و او نه تنها احساس می کرد که کنار گذاشته شده است، بلکه تهدید نیز شده است.
در نهایت، بعد آمریکایی است. در حالی که اردوغان رابطه خوبی با دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا داشت، روابط او با دولت بایدن دچار مشکل شده است. در اوایل دهه 1990 ترکیه عملاً از روابط خود با اسرائیل استفاده کرد تا از سازمان های یهودی در واشنگتن برای حمایت از روابط قوی تر ترکیه و ایالات متحده کمک بگیرد، و در یک نمونه این گروه ها به دولت ترکیه در مورد راه هایی برای مقابله با لایحه نسل کشی ارامنه توصیه کردند.بنابراین، در حال حاضر پیشنهادهای اردوغان به اسرائیل تا حدی به عنوان تلاشی برای باز کردن راه او به واشنگتن تلقی می شود.
اکنون حدود 19 سال است که اردوغان در قدرت است، سخنان و اقدامات شدید ضد اسرائیلی او با یک جادو برطرف نمی شود. او با پیام روز استقلال به هرتزوگ و با استقبالش از هرتزوگ در استانبول در ماه مارس قضاوت نخواهد شد بلکه با اقداماتش مورد قضاوت قرار خواهد گرفت.با توجه به اقدامات اخیرش، علائم اولیه مثبتی وجود دارد.
نخستین مورد این بود که وقتی اخیراً خشونت در کوه معبد(مسجد الاقصی) شعله ور شد، اردوغان کاری را که در گذشته انجام داده بود،انجام نداد و به آتش دامن نزد.
او دو هفته پیش در نشست حزب حاکم عدالت و توسعه خود گفت که “ترکیه هرگز ظلم به فلسطینیان در اورشلیم و دیگر مناطق فلسطین را نخواهد پذیرفت” و “برای ترکیه، روابط سیاسی و اقتصادی با اسرائیل – همانطور که عوامل جهانی و منطقه ای ضروری است – جدا از آرمان اورشلیم هستند.
وی افزود: روشن است که راه دفاع مؤثر از آرمان فلسطین، داشتن رابطه معقول، منطقی، منسجم و متعادل با اسرائیل است.
همه اینها با اظهارات او پس از اعلام ترامپ در سال 2017 مبنی بر انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم که گفته بود “کسانی که فکر می کنند مالک اورشلیم هستند بهتر است بدانند که فردا حتی نمی توانند پشت درختان پنهان شوند” فاصله دارد.
دومین نشانه مهمتر تغییرات میدانی نشان می دهد که اردوغان هم شروع به اخراج برخی از اعضای حماس از ترکیه کرده و هم از بازگشت دیگران به کشور جلوگیری کرده است.
اسرائیل هیوم به نقل از یک مقام فلسطینی که نامش فاش نشده است، این هفته گفت که “ده ها نفر از افراد مرتبط با حماس” اخراج شده اند. روزنامه الاخبار لبنان به نقل از اسرائیل هیوم، این موضوع را تایید کرد و گفت که برخی از اعضای حماس در خارج از ترکیه اجازه بازگشت به این کشور را ندارند.
اقدامات رساتر از نامه‌ها به هرتزوگ است، و اگر این نوع اقدامات ادامه پیدا کند، اورشلیم را متقاعد می‌کند که اردوغان واقعاً می گوید دو کشور وارد یک «دوره جدید در روابط» شده اند.
