پایگاه خبری حقایق قفقاز/ گرچه هنوز نه باکو و نه آنکارا، متن کامل «بیانیه شوشا» را منتشر نکرده اند و صرفا به اهمیت مفاد این «سند اتحاد» جمهوری آذربایجان و ترکیه در خصوص مسایل دفاعی و همکاری های میان جمعیت های دیاسپورای دو کشور و ایجاد «دالان زنگزور» یا «دالان ترک» اشاراتی کرده اند، برخی توضیحات الهام علی اف و رجب طیب اردوغان پس از امضای این سند قابل توجه و تامل است.
الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان پس از امضای «بیانیه اتحاد جمهوری آذربایجان و ترکیه|» ، موسوم به «بیانیه شوشا» تاکید کرد که در امضای بیانیه شوشا به «معاهده قارص» استناد شده است و معاهده قارص مبنا قرار گرفته است!
علی اف توضیحی در این باره که «معاهده قارص» در تدوین «بیانیه شوشا» مبنا بوده است، نداد. اما، با توجه به این که ترکیه به استناد «معاهده قارص»، خود را دارای حقوق ویژه ای در نخجوان تلقی می کند و حتی این منطقه را تحت الحمایه خود می داند، می توان گفت که منظور الهام علی اف نیز این است که با امضای «بیانیه شوشا»، جمهوری آذربایجان به کشور تحت الحمایه ترکیه تبدیل شده است.
گفتنی است معاهده قارص در سال 1921 به امضای شوروی بلشویکی به همراه سه جمهوری تابع شوروی در قفقاز یعنی گرجستان و ارمنستان و جمهوری سوسیالیستی آذربایجان و مجلس کبیر ترکیه رسید و روس ها در آن زمان به امید این که ترکیه را به اردوگاه کمونیسم بکشانند و از امپریالیسم غرب دور کنند، امتیازات ارضی و حقوقی ویژه ای به ترک ها در معاهده قارص دادند و ترک ها نیز به استناد آن خود را صاحب حقوق ویژه ای در نخجوان می دانند و تمامی ادعاهای ارضی ارامنه در خصوص برخی نواحی ترکیه را به استناد همین معاهده رد می کنند.
اهم مطالب بیان شده توسط الهام علی اف در جریان امضای «بیانیه شوشا»:
این بیانیه مشترک یعنی بیانیه اتحاد، روابط جمهوری آذربایجان و ترکیه را به قله ای رفیع می رساند. این بیانیه سند اتحاد است و به خودی خود همه چیز را نشان می دهد. ما امروز به لحاظ کیفی، روابطی جدید را ایجاد کرده ایم. مفاد این بیانیه، ضامن همکاری آتی ماست.
ترکیه و آذربایجان در مقیاس جهانی ، نزدیک ترین کشورها به یکدیگر هستند. عوامل زیادی وجود دارند که ما را به هم پیوند می دهند. تاریخ، فرهنگ، ریشه های مشترک قومی، زبان، دین، ارزش های ملی، منافع ملی و برادری مردممان، این اتحاد را تامین می کنند. ما امروز در مقیاس جهانی، نمونه نادری از همکاری و اتحاد را به نمایش گذاشته ایم.
این بیانیه مبتنی بر تاریخ است. کلام های رهبران ملی مان مصطفی کمال آتاترک و حیدر علی اف مبنی بر این که «شادی و غم آذربایجان شادی و غم ماست» و «ترکیه و آذربایجان یک ملت و دو دولت هستند»، در این سند منعکس شده است. ما به این وصیت وفاداریم و در قرن 21 در شوشای آزاد شده با امضای بیانیه اتحاد، وفاداری مان به اجدادمان را به نمایش می گذاریم و راه را به نسل های آینده نیز نشان می دهیم.
در این بیانیه به معاهده قارص استناد شده است. معاهده تاریخی قارص درست 100 سال پیش به امضاء رسید. این معنادار است. پس از یکصد سال امضای بیانیه مشترک در شهر آزاد شده شوشا، جهات همکاری آینده ما را نشان می دهد.
در میان موضوعات مهم این سند، من دو مساله را بطور ویژه مورد تاکید قرار می دهم؛ نخست، همکاری در زمینه دفاعی است. کمک متقابل نظامی و همکاری در بخش صنایع دفاعی در این بیانیه منعکس شده است. این یک دستاورد تاریخی است. ما نشان می دهیم که از این پس نیز در یکجا خواهیم بود و امنیت یکدیگر را تامین خواهیم کرد… دومین مساله مهم، مساله حمل و نقل است. در این بیانیه، درباره گشایش دالان زنگزور ، جملات آشکاری گنجانده شده است… امروز ما نه تنها درباره دالان زنگزور که ترکیه و آذربایجان را با راه آهن و راه اتومبیل به هم وصل خواهد کرد، صحبت می کنیم، بلکه این دالان را با کارهای عملی ایجاد می کنیم. منعکس شدن این مساله در بیانیه اتحاد، معنای مهمی دارد.
ما بی صبرانه منتظر برادرم اردوغان در شوشا بودیم. اظهاراتی که امروز در شوشا بیان می شود، در دنیا انعکاس صدای زیادی خواهد داشت. اهمیت این سفر تاریخی ، پس از این نیز طی سالیان طولانی بر روی زبان ها جاری خواهد بود.
آزاد کردن شوشا، مستلزم قهرمانی های بزرگی بود. هر کسی که به شوشا بیاید، وقتی به این صخره های عظیم و صاف نگاه می کند، می بیند که گرفتن این شهر و قلعه تسخیرناپذیر، قهرمانی و مهارت و شجاعت و فداکاری عظیمی را نیاز دارد. سربازان قهرمان آذربایجان با ریختن خون و شهید شدن، از صخره های صاف صعود کردند و با سلاح های سبک و با دست خالی شوشا را از دست دشمن گرفتند و پرچم آذربایجان را برافراشتند. امروز اهتزاز پرچم های آذربایجان و ترکیه در شوشا، نشانه اتحاد ماست.
علی اف همچنین از حمایت های شخص اردوغان و فعالیت ها و گزارش های لحظه به لحظه رسانه ها و شبکه های تلویزیونی ترکیه از جنگ قره باغ تشکر کرد .
علی اف تاکید کرد که جنگ دوم قره باغ در تاریخ ثبت شد و در نتیجه این جنگ 44 روزه، ارتش ارمنستان بطور کامل نابود شد و آذربایجان با حمایت ترکیه به اشغال 30 ساله اراضی خود پایان داد.
علی اف تاکید کرد آذربایجان با داشتن متحدی همچون ترکیه، روحیه گرفت و ماموریت تاریخی خود را انجام داد و عدالت و تمامیت ارضی خود را برقرار کرد و اکنون نیز دوره جدیدی شروع می شود. آثار تاریخی ما ویران و چپاول شده است. شوشا شهری تاریخی است. در طول 28 سال اشغال، یک ساختمان هم در شوشا ساخته نشده است. ساختمان استانداری شوشا در دوره حاکمیت مرحوم پدرم ساخته شده است. ساختمان های شوشا هم در دوره او (حیدر علی اف) و هم در دوره پناه علی خان و ابراهیم خلیل خان ساخته شده اند. دشمن منفور حتی یک سنگ روی سنگ نگذاشته است. شوشا شهر تاریخی آذربایجانی است. زیرا در سال 1752 پناه علی خان سنگ بنای این شهر را گذاشت و پس از آن، در تمامی ادوار 98 درصد ساکنان شوشا آذربایجانی ها بوده اند و شوشا برغم 30 سال اشغال، هیچ گاه سرخم نکرد و توانست روح ملی و شایستگی خود را حفظ کند و منتظر ما بود. ما هم آمدیم و شوشا را آزاد کردیم. امروز رییس جمهوری کشور برادر، در شهر تاریخی شوشا میهمان ماست و این احساساتمان با حرف و سخن قابل بیان نیست. شما را من به شوشا دعوت کرده ام. بی صبرانه منتظرتان بودیم. ما روسای جمهوری دو کشور در زمان مشاهده مشترک رژه نظامی در ماه دسامبر ( در باکو) توافق کردیم که این دیدار در شوشا انجام شود و اینطور نیز شد.
اهم جملات اردوغان :
اردوغان پس از بیان جملات احساسی درباره پیروزی بزرگ و تاریخی آذربایجان در جنگ دوم قراباغ و فتح شوشا و نیز تاکید بر ظالم بودن ارامنه و تکرار چندباره مفهوم “ظلم ارمنی” ، گفت : ساختمانی که در پشت سر دیده می شود، در اصل نشانه این است که متاسفانه “ظلم ارمنی” این شاهکار را به چه روزی انداخته است. برادرم نیز برای این کنفرانس مطبوعاتی ، مکانی معنادار را برگزیده است. در یک طرف، ساختمان استانداری و در طرف دیگر ساختمانی که ارامنه با خاک یکسان کرده اند.
اردوغان به مناسبت «روز نجات» ( 15 ژوئن روز بازگشت حیدرعلی اف به قدرت در باکو که در تقویم رسمی این کشور به عنوان |«روز نجات» گنجانده شده است)، برای شادی روح حیدرعلی اف فاتحه گفت که الهام علی اف ساکت مانده بود و بلد نبود فاتحه بخواند و وقتی سکوت (برای فاتحه) ادامه یافت، علی اف رو به اردوغان کرد و اردوغان نیز فاتحه را در نیمه رها کرد و به سخنانش ادامه داد.
اردوغان با استفاده از روان شناسی علی اف، جملات مبالغه آمیزی درباره فرماندهی پیروزمند الهام علی اف و رهبری دوراندیشانه او بیان کرد.
اردوغان گفت: «طبیعی است که قراباغ به شکوه قبلی و هویت خود خواهد پیوست! و هیچ تردیدی در این نیست. ترکیه همانند دوره مبارزه برای آزادسازی، در کارهای بازسازی نیز هر نوع کمکی را به برادرمان می دهد و به این کمک ادامه خواهیم داد. طرح هایی برای تمامی این منطقه با مشارکت «سازمان خانه سازی ترکیه» وجود دارد.
اردوغان گفت: «امیدوارم که ارمنستان از فرصت استفاده کند و دست همبستگی را که با نیت خوش به سویش دراز شده است، بگیرد! چارچوب شش گانه را اعلام کرده ایم. در این چارچوب روسیه و ترکیه و آذربایجان و ارمنستان و گرجستان و ایران حضور دارند. می خواهیم که در این چارچوب شش گانه، آسایش و صلح در منطقه برقرار شود. به همراه برادرمان برای هر نوع فداکاری در این زمینه آماده ایم. جناب پوتین نیز به همین شکل برای فداکاری آماده است. با گام هایی که در این راستا برداشته خواهد شد، اینجا به منطقه صلح تبدیل می شود. امیدواریم که این فرصت تاریخی با هوس ها و سخنان غیرواقع بینانه از دست نرود.
نشست شورای همکاری راهبردی سطح عالی ترکیه و جمهوری آذربایجان را در ماه های آینده در ترکیه برگزار خواهیم کرد. از اول آوریل 2021 رفت و آمد میان دو کشور با کارت هویت ( بدون گذرنامه و ویزا) را آغاز کرده ایم که این اقدام ما را بیش از پیش به همدیگر نزدیک خواهد کرد.
خیلی از شرکت های ترکیه و در راس آنها شرکت «ترکیه پترول لاری» در آذربایجان سرمایه گذاری های مهمی دارند. به همین شکل، سرمایه گذاری های سوکار و دیگر شرکت های آذربایجان در ترکیه ما را خشنود می کند.
بیانیه شوشا که در یازده صفحه A4 نوشته شده است، نقشه راه ما در دوره جدید را معین می کند. ترکیه در شهر کهن شوشا در آینده نزدیک کنسولگری خود را دایر خواهد کرد.
اردوغان از اصطلاح جدید «دالان زنگزور جنوبی» ( با تاکید بر زنگزور جنوبی) استفاده کرد و گفت: « ترکیه طرح آذربایجان برای “دالان زنگزور جنوبی” را خیلی مهم محسوب و از آن حمایت می کند. اجرای این طرح ، دالانی را از شرق به غرب خواهد گشود که هر کس می تواند از آن استفاده کند. این اهمیت زیادی دارد.»
اردوغان با تاکید بر گنجانده شدن مفادی در بیانیه شوشا در خصوص ایجاد صنایع نظامی ترکیه در جمهوری آذربایجان بخصوص در زمینه ساخت پهپاد گفت: « اندکی قبل، برادرم ( الهام علی اف) به جناب هالوک، مدیر شرکت “بایکار” مدار “قره باغ” را اهداء کرد. من هم از طرف خانواده، از وی تشکر می کنم. طبعا پهپادها کاری مهم در اینجا انجام دادند. ( بخش مهمی از صنایع دفاعی ترکیه در اختیار خانواده اردوغان و خویشاوندان نسبی و سببی وی قرار گرفته است و اردوغان هم به همین علت «از طرف خانواده» از علی اف بخاطر اعطای مدال به مدیر شرکت صنایع نظامی «بایکار» قدردانی کرد). روابط مان در بخش صنایع نظامی از این پس نیز به صورت متفاوتی ادامه خواهد یافت. با این توسعه متفاوت، آذربایجان صرفا بازار نخواهد بود، بلکه امکان تبدیل شدن به مکان تولید را نیز به دست خواهد آورد. قدرت ما متعلق به آذربایجان و قدرت آذربایجان متعلق به ماست.»
منبع: آذرتاج
