آیت الله عاملی امام جمعه اردبیل چندی پیش همزمان با روز میلاد حضرت پیامبر اعظم (ص) با تشریح حوادث دی ماه 1368 روز ۲۹ دی (۱۹ ژانویه) را نقطه عطف تاریخی در تاریخ ایران، اسلام و آذربایجان دانسته و اظهار داشت: این روز باید به نام روز آذری‌های مسلمان جهان نامگذاری شود.
حدود ۲۴ سال پیش در دی ماه سال ۱۳۶۸ در اواخر حکومت شوروی سوسیالیستی حادثه بزرگی در مرز ایران و شوروی اتفاق افتاد، بدین قرار که در اثر ضعف دولت شوروی، مهار مرزها از دست رفت و از مرکز دستور رسید که از جدیت در کنترل های امنیتی بکاهند، وجود اختلاف بین مسئولین شوروی سوسیالیستی نیز این بهم ریختگی را تشدید کرد و آثار فروپاشی هویدا گردید. لازم به ذکر است که مقدمات فروپاشی از سال ۶۹ آغاز شد، هنگامی که اهالی متدین آذربایجان این از هم گسیختگی را احساس کردند به طرف مرزهای ایران هجوم آوردند. آنها هر روز در کنار رود ارس می ایستادند و به طرف ایران ندای الله اکبر و ندای لا اله الا الله سر می دادند و در قالب شعار نسبت به ایران و ایرانی ابراز عشق و احساسات می کردند با تعبیراتی فراموش نشدنی نظیر :
بیز سیزینن قارداشوخ/ ایرانچون حسرتوخ /یاد دان چیخماز ایرانمیز
که هنوزنیز از یاد ها نرفته است.
[jwplayer config=”Qafqaz” mediaid=”5537″]
