به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، طبیعت بکر استان اردبیل به ویژه آب و هوای پاک و معتدل آن، آبهای معدنی و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی همه ساله میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی را به خود جلب می‌کند. بر اساس آمارهای ارائه شده سالانه ۶ میلیون نفر از جاذبه های استان اردبیل بازدید می کنند هر چند برخی مقامهای استانی این رقم را ۱۰ میلیون نفر هم تخمین زده اند. اردبیل طبیعت بکر و زیبایی دارد.
وجود بیش از ۱۱۰ چشمه آب گرم و سرد معدنی در شهرهای سرعین، مشکین شهر، نیر و کوثر، استان اردبیل را به عنوان مهمترین کانون آبهای معدنی و درمانی کشور و سرزمین چشمه‌های بهشتی معروف کرده است؛ علاوه بر این کوه‌ها و دره‌های زیبا همچون کوه اسطوره ای و مقدس سبلان، دومین کوه مرتفع ایران، کوه آق داغ با گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری و مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع و دره اعجاب انگیز شیروان دره سی، رودهای پرآب و همیشه جاری ارس، قزل اوزن، دره رود، قره سو و بالغلو و دریاچه‌های زیبای شورابیل، نئور، سبلان و دشت های پرمحصول و فراخ اردبیل و مغان و تفرجگاه‌های چشم نواز فندقلوی نمین و بولاغلار نیر در کنار هوای مطبوع و دلنواز و غذاهای لذیذ محلی و سوغاتی هایی چون عسل سبلان و حلوای سیاه اردبیل از جاذبه های استان اردبیل است.
در ۲ سال اخیر شیوع کرونا صنعت گردشگری استان اردبیل را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار داده بود با این حال انتظار می‌رود با مهار این بلیه جهانی، امسال بخش خدمات و گردشگری استان اردبیل شاهد تحرک باشد.
در این گزارش برخی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان را معرفی می‌کنیم:
تفرجگاه‌های حیران و فندقلو
اگر بخواهید از مسیر آستارا به اردبیل سفر کنید بهتر است برای مدت کوتاهی هم که شده در تفرجگاه‌های گردنه حیران استراحت کنید. سبزی و زیبائی منطقه و درختانی که سر بر شانه یکدیگر نهاده اند و سایه‌بان مسافران خسته اند، مسیر آستارا به اردبیل را کاملا دیدنی کرده است. حیران اسمی برازنده خود دارد و هر مسافری با دیدن زیبائی های این گردنه، حیران قدرت دوست و رحمت الهی می شود. لحظه‌ای توقف در حیران، خستگی سفر را از تن هر مسافری به در می‌کند.
فاصله هوایی شهر ساحلی آستارا در منتهی الیه جنوب غربی دریای خزر با شهر اردبیل بیش از ۴۰ کیلومتر نیست اما مسیر پر پیچ و خم‌های حیران به سمت اردبیل حدود یک ساعت زمان میبرد. در ادامه مسیر می‌توانید سری به جنگل فندقلو بزنید. این جنگل زیبا در ۱۰ کیلومتری جنوب شرق شهرستان نمین همه ساله پذیرای ده‌ها هزار نفر از گردشگران است. تنوع درختان و گیاهان در فندقلو ترکیب زیبایی از جنگل و مرتع را به وجود آورده است و مسافران می‌توانند ساعاتی را در این جنگل و مرتع سپری کنند.
اردبیل؛ ترکیبی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی
شهر اردبیل هم دارای جاذبه های طبیعی است و هم به واسطه خاستگاه فرهنگی و مذهبی جاذبه های تاریخی قابل اعتنایی دارد. اگر قرار باشد به اردبیل سفر کنید حتما سری به دریاچه شورابیل بزنید. با گسترش شهر نشینی امروز دیگر شورابط در داخل شهر اردبیل قرار گرفته است و مجتمع تفریحی کوثر در ساحل این دریاچه میزبان گردشگران و میهمانان است. قایق رانی، جاده تندرستی و هتل زیبا، شهربازی و رستوران وسط دریاچه از جمله زیرساخت‌ها و امکانات گردشگری این دریاچه است.
آبشار و چشمه آبگرم «سردابه» از جذاب‌ترین جاهای دیدنی اردبیل به‌حساب می‌آید، در روستایی به همین نام در ۲۴ کیلومتری غرب اردبیل و در ارتفاع حدود ۱۸۴۰ متری از سطح دریا و در دامنه شرقی سبلان واقع است. آبشار سردابه از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرد و از کوهی کم‌ارتفاع در حاشیه آبگرم سردابه فرو می‌ریزد. آبشار سردابه، یک چشمه‌ی آبگرم معدنی و بسیار مفید دارد و به این ترتیب با سفر به این منطقه می‌توانید با یک تیر چند نشان بزنید و ضمن بازدید و تفریح از آبشاری زیبا، از خاصیت‌های درمانی آبگرم سردابه نیز بهره‌مند شوید.
آثار تاریخی اردبیل محل رجوع بسیاری از پروهشگران تاریخ و فرهنگ ایران است. مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی که ثبت جهان شده، در این زمینه از موقعیت خاص و منحصر به فردی برخوردار است. این مجموعه شامل قسمت‌های مختلف موزه ای از قبیل چینی‌خانه، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه، چراغ‌خانه و حرمخانه را در خود جای داده است. بقعه شیخ جبرائیل در منطقه کلخوران، بازار تاریخی و مسجد جمعه در اردبیل هم از جاهای دیدنی اردبیل است.
موزه مردم شناسی اردبیل در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیرالاسلام) شهر اردبیل واقع در میدان عالی قاپو دایر شده و هم اکنون در این محل ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی و آیینی مردم استان اردبیل به نمایش در آمده و همچنین آثار و دست نوشته های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه نیز در این موزهجمع‌آوری و عرضه شده است.
این موزه محل مناسبی برای آشنایی با نحوه زندگی، آداب و رسوم، پوشش محلی مردان و زنان، نحوه پخت غذاهای محلی و آیینهای خاص این استان است. ورودی این موزه از رختکنی آغاز شده و به حوض سنگی هشت ضلعی با چهار بازو ختم می شود و در آن آیینهای ویژه استحمام در دوره های گذشته نیز با تعبیه مجسمه هایی به نمایش در آمده است.
البته آثار تاریخی استان اردبیل منحصر به شهر اردبیل نیست. سایر شهرهای استان هم جاذبه های تاریخی کم ندارند. مقبره شیخ حیدر و قلاع قهقهه، دیو و کهنه در مشگین‌شهر، قیز قلعه سی و شاه تپه در گرمی، هفت تپه در خلخال، ویرانه «آتشکده» ساسانیان در قریه آتشگاه، امام زاده صالح، قیز امام زاده سی، برج شاطرکندی در روستای صومعه در اردبیل و مقبره شیخ بدرالدین و آتشکده ساق‌دره در نمین از دیگر آثار باستانی این استان به شمار می‌روند.
شهر یئری در مشگین‌شهر
شهرستان مشکین شهر یکی از مناطق تاریخی برای مطالعه گذشته انسان پیش از تاریخ تا عهد پرشکوه اسلامی است. آثار تاریخی و طبیعی زیادی در این شهرستان وجود دارد که این شهر را در رده مهمترین مناطق گردشگری کشور قرار می‌دهد.
یکی از آثار تاریخی منحصر به فرد مشگین‌شهر، محوطه «شهر یئری» (محلی که موقعی شهر و آبادی بوده است) را می‌توان نام برد. شهر یئری که در سال ۱۳۸۱ از سوی میراث فرهنگی استان اردبیل در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، در منتهی الیه دشت مشگین شهر و به فاصله ۷۰ کیلومتری شمال غرب اردبیل با وسعتی در حدود ۴۰۰ هکتار در کنار رودخانه تمدن ساز قره سو و روستای پیرازمیان واقع شده است.
اولتان قلعه‌سی در پارس آباد
اولتان قلعه سی، در روستای بزرگی در ۱۵ کیلومتری جنوب غرب پارس‌آباد و در دشت مغان واقع شده است. ارگ اولتان در ۵۰۰ متری این روستا و در کنار رود ارس واقع شده است. این قلعه در زمان اشکانیان احداث شده ولی شکوفایی آن مربوط به دوره ساسانی بوده است. اولتان قلعه‌سی به واسطه استحکام بنا تا قرن دوازدهم هجری قمری مورد استفاده قرار می‌گرفت. قلعه باستانی اولتان از نظر ظاهری شبیه به ساختمان یک قلعه نظامی است.
معروفترین چشمه‌های آبگرم استان اردبیل
خیلی از مردم اردبیل را با آبگرم‌های آن می‌شناسند و اصولا آبگرم یکی از علت‌های اصلی مسافرت به اردبیل است. در این بین سرعین معروف به شهر چشمه‌های بهشتی کانون آبگرم‌های استان است اما مشگین شهر و خلخال هم دارای چشمه‌های آبگرم هستند. از مهمترین چشمه‌های آب های گرم استان می توان به گاومیش گلی، خلخال سوئی، قوتورسوئی، بوشلی و قینرجه، بش باجیلار، قهره سویی و پهن‌لو اشاره کرد.
شهر سیاحتی سرعین که در ۲۷ کیلومتری غرب اردبیل و دامنه‌های خنک و سرسبز کوه سبلان واقع است آبهای گرم آن هر کدام با خواص شیمیایی، درمانی و درجه حرارت متفاوت یکی از عوامل مهم در جذب گردشگر به منطقه هستند. طی سالهای اخیر با احداث زیرساختهای گردشگری از جمله چندین باب هتل زمینه مساعادی برای پذیرش و ماندگاری مسافران در استان فراهم شده است. از جمله این زیر ساختها می توان به مجتمع آبدرمانی ایرانیان و یا سبلان اشاره کرد.
مجتمع آبدرمانی سبلان از جمله مجهزترین مجتمع‌های آبدرمانی کشور است که شامل سه دستگاه استخر، دوازده حوضچه آبگرم گروهی، آبگرم تحت فشار (جکوزی)، هفت دستگاه حوضچه آبگرم ساده، چهار دستگاه گرمخانه (سونا) و دو واحد خدمات پزشکی آبدرمانی است که در پارکی به مساحت دو هکتار و در دو طبقه مجزا احداث شده است که به طور همزمان می تواند از ۷۰۰ نفر پذیرایی کند.
آبگرم‌های شهرستان مشگین شهر
آبهای گرم معدنی شهرستان مشگین شهر در دامنه سبلان با خاصیت درمانی از جمله جاذبه‌های طبیعی استان می‌باشد که در کنار کوه سبلان مسافران را به خود جذب می کند. قینرجه، شابیل و قوتور سویی از جمله مهمترین این آبگرم ها می باشند. آبگرم قوتور سوئی در ۲۴ کیلومتری شهر لاهرود و در ۴۹ کیلومتری مشکین شهر واقع شده است.
آب قوتورسویی در ردیف آبهای معدنی سولفاته کلیسیک سدیک و گوگرد خیلی گرم است که آثار اسید سولفوریک آزاد دارد. آبگرم قوتورسویی به علت داشتن گوگرد خالص خاصیت درمانی ویژه ای برای از بین بردن امراض مختلف پوستی دارد. دمای چشمه آن ۴۲ درجه سانتی گراد و دبی آن ۱۳ لیتر در ثانیه است. البته به علت وجود گوگرد زیاد در آب قوتورسویی توصیه می شود از استنشاق مستقیم گاز آن خودداری شود.
به علت شهرت بسیار بالای قوتورسویی در درمان امراض پوستی، از سالهای بسیار دور این آبگرم همه ساله و در اکثر فصول سال علی الخصوص فصول گرم میزبان علاقمندان زیادی از منطقه، سراسر ایران و حتی جهان است. برای همین دهکده‌ای در اطراف این آبگرم ایجاده شده که دارای هتل، رستوران، مهمانسرا، نانوایی و خیل عظیمی از فروشگاه‌های اقلام مورد نیاز مهیمانان می‌باشد.
دریاچه نئور
دریاچه نئور از مناظر گردشگری استان است. این دریاچه در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اردبیل و در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرق شهر تالش(هشتپر) در میان کوهستان باغرو در ارتفاع بیش از دو هزار و ۵۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است.
منطقه تحت حفاظت نئور بعنوان بزرگترین پناهگاه جانوران آب شیرین منطقه شامل دو دریاچه بزرگ و کوچک در مجموع به مساحت ۲ / ۲ کیلومترمربع می باشد و متوسط عمق دو دریاچه که در فصل های پرآب بهم پیوسته و دریاچه واحدی را شکل می دهند، حدود پنج متر است.
منطقه سیمایی متشکل از ساحلی، اراضی، جلگه ای و کوهستانی دارد؛ دارای پوشش گیاهی متنوعی از گیاهان خشکی‌زی و آبزی بوده و ارزش های زیستگاهی، طبیعت گردی، زنبورداری، کشاورزی و دامداری دارد.
بنا به اعلام دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران، باتوجه به شرایط اقلیمی مناسب و فراوانی منابع آبی در این حوضه ۷۰ گونه گیاهی شناسایی شده که استفاده دارویی، خوراکی و صنعتی دارند؛ همچنین ۹۰ گونه جانوری بومی و مهاجر شامل هفت گونه آبزیان، دو گونه دوزیست، ۱۰ گونه خزنده، ۲۳ گونه پستاندار و ۴۸ گونه پرنده حیات وحش منطقه تشکیل می‌دهد.
بیشینه دمای این منطقه در فصول گرم سال ۲۵ درجه بالای صفر بوده و در فصل زمستان متوسط دما به ۲۰- درجه سانتیگراد می رسد چراکه منطقه دارای زمستان های به نسبت طولانی بوده و سطح دریاچه حدود شش ماه از سال یا بیشتر یخ می بندد و ضخامت آن گاهی حتی به ۸۰ سانتی متر رسیده، سطح دریاچه را به یک پیست اسکی تبدیل می‌کند.
پیست اسکی آلوارس
پیست اسکی آلوارس در فاصله ۱۲کیلومتری روستای آلوارس و ۲۴ کیلومتری سرعین قرار گرفته است. پیست آلوارس در ارتفاع ۳۲۰۰متری از سطح دریا قرار دارد و به سبب بارندگی برف فراوان در طول پائیز و زمستان و به جهت دیر ذوب شدن برف‌های این منطقه می تواند در حدود ۶ تا هشت ماه از سال مورد استفاده قرار گیرد.
از ویژگی‌های بارز منطقه ای که مجتمع ورزش‌های زمستانی آلوارس در آن واقع شده است علاوه بر جاذبه‌های زمستانی می‌توان به جاذبه‌های بهاری و تابستانی آن ازجمله روی آوردن عشایر با گله های خود به مناطق حوالی آن، هوای خنک و معتدل در اوج تابستان، پوشش گیاهی و گلهای رنگارنگ بصورت دشتهای وسیعی از شقایق‌های کوهی، گل ختمی، گون و غیره همچنین قرار گرفتن مسیرهای صعود به قله سبلان و قلل دیگر از فاصله نزدیک کمپ مجتمع و مشرف بودن آن به شهرهای سرعین، نیر، اردبیل می‌باشد که استفاده از آن را در تمامی فصول سال مفید و خاطره انگیز می نماید
آبشار آق‌بولاغ خلخال
این آبشار در خلخال و در کوه آق داغ (سفیدکوه) قرار دارد. در دامنه این رشته کوه چشمه سارهای فراوانی وجود دارد که تأمین کننده آب جریانهای چون میانرودان، گلبند رود، رودخانه زال می باشد. مهمترین چشمه این ناحیه که آبدهی قابل توجهی دارد، چشمه آقبلاغ است. این چشمه در دامنه شرقی قله مرکزی آق داغ قرار دارد.
این چشمه بلافاصله پس از خروج، آبشار بسیار زیبا و با دورنمای جالب و دیدنی و سفیدرنگ تشکیل می دهد. وجود گونه های متنوع گیاهی، درختی و علفی در پیرامون این آبشار زیبائی آن را دوچندان می‌نماید. نزدیکترین راه ارتباطی به آقبلاغ از طریق یک راه پیاده رو از روستای لرد بخش شاهرود خلخال میسر است.
خودنمایی ارس در نقطه صفر مرزی
رود ارس، رودخانه‌ای به نسبت پرآب و خروشان است که از منطقه آرپا چای در آناتولی ترکیه سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه از مرز ترکیه، نخجوان جلفا و ارمنستان گذشته و پس از گذر از مرز ایران و وارد جمهوری آذربایجان شده و به رودخانه کورا می‌ریزد.
رود ارس از مهمترین رودهای ایران است که علاوه بر جذابیت ویژه گردشگری و تأثیرات مثبت اکوسیستمی، قابلیت مهمی از نظر ماهی‌های قابل صید دارد.
۱۰ گونه ماهی تاکنون در این رودخانه شناسایی شده است. حدود ۶ گونه از آنها نسبت به دیگر ماهی‌های بومی این رود بزرگتر و دارای مقاومت بیشتری نسبت به سایر ماهی‌ها هستند. به همین جهت صید این ماهی‌ها بین ورزشکاران و ماهیگیران از ارزش بالایی برخوردار است.
سبلان و عقاب سنگی نشسته بر بام آن
سبلان سومین قله بلند ایران و یک کوه آتشفشانی غیر فعال است. ارتفاع قله این کوه ۴۸۱۱ متر است و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد. صعود به قله سبلان از جبهه اصلی (شمالی) ساده بوده و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می‌دهند. جبهه جنوبی سخت ترین راه صعود به این قله می‌باشد که از سنگ‌های بزرگ تشکیل شده‌است. سبلان مقدس‌ترین کوه ایران است. برخی از مردم محلی بر این باورند که مزار زرتشت پیامبر در این قله قرار دارد و از این رو این قله را مقدس می‌شمارند
سبلان جلوه‌ای ای زیبا از طبیعت کم نظیر ایران است که سنگ‌ها و صخره هایش نیز با انسان حرف می زنند. سنگ عقاب سبلان صخره ای شبیه به عقاب است که پاسبان راهی است که به قله مقدس سبلان ختم می‌شود ‘عقاب سنگی’ (قارتال داشی) درنزدیکی جان پناه غرب، به شکل عقابی است که نشسته وسررابه جانب شرق چرخانده است نمونه این سنگ در تفت یزد وجود دارد
سوغات‌ها و صنایع دستی اردبیل
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری اردبیل به خوراکی‌های متنوع و به نسبت ارزان قیمت آن در بحث تولیدات کشاورزی و دامپروری مانند سرشیر، حلوای سیاه، عسل، تخمه آفتابگردان، آبنبات و شیرینی‌های محلی برمی‌گردد.
ظرفیت‌های اردبیل در این حوزه به حدی رسیده که سالانه جشنواره آش و غذاهای سنتی را در شهرستان نیر میزبانی می‌کند و حتی مهارت تهیه چند نوع غذای سنتی استان از جمله کته نان با سبزیجات، پیچاق قیمه، قره حالوا، قیماق، هدیک آشی، فطیر و قوروت در سالهای اخیر در فهرست میراث ملی ثبت شده است.
اردبیل همچنین از استان‌های برجسته در زمینه صنایع دستی در کشور محسوب می‌شود و دستان هنرمندان در هر منطقه آن از گذشته‌های دور کالاها و آثار ارزشمندی در این زمینه خلق کرده‌اند و در حال حاضر نیز افزون بر ۳۰ هزار نفر در بیش از ۶۰ رشته متنوع صنایع دستی اشتغال دارند.
چرم و ملیله اردبیل، معرق نمین، مرصع و معرق سنگ خلخال، گلیم عنبران، جاجیم بافی، قالی بافی، پالاز بافی، ورنی بافی، شال، تراش شیشه، مسند بافی، سفالگری، چاقو سازی، قلم زنی، کاشی معرق در کنار صنایع چوبی مانند معرق، منبت، خراطی و مصنوعات چرمی از جمله صنایع دستی معروف استان اردبیل است.
منبع: ایرنا
گزارش: یعقوب شاددل
