بحران داخلی در منطقه جدایی طلب آبخازیا و تاثیر آن در روابط با گرجستان و روسیه

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، اخیراً تغییراتی در دولت جدایی طلب آبخازیا ایجاد شده که پیامدهایی در روابط این دولت با گرجستان ایجاد کرده است. این تغییرات به طور بالقوه زمینه را برای نزدیک شدن دولت آبخازیا با تفلیس ایجاد کرده به گونه ای که سیاستمداران آبخازیایی اظهارات جنجالی و جسورانه ای در این مدت داشته اند.

اگرچه وابستگی آبخازیا به حمایت مالی و نظامی روسیه این جمهوری خودخوانده را تحت کنترل کرملین نگه می دارد، اما روندهای نوظهور حاکی از آن است که تنش ها بین روسیه و آبخازیا ادامه و رشد خواهد داشت.

اصلان بژانیا رئیس جمهور تازه انتخاب شده آبخازیا در تاریخ 2 ژوئن و در دیدار با اعضای پارلمان این جمهوری خودخوانده گزارشی از سفر خود به مسکو ارائه و تاکید کرد موفق شده تا بودجه ای اضافی از روسیه برای پر کردن کسری بودجه و نیز ارائه کمک به بخش کشاورزی دریافت کند.

با این حال بژانیا تاکید کرد از پذیرش خواست دیرینه مسکو مبنی بر اجازه دادن به شهروندان فدراسیون روسیه برای تملک املاک و مستغلات در اراضی آبخازیا خودداری کرده است.

وی هم چنین به نمایندگان پارلمان گفت: فعلاً با از سرگیری دریافت تابعیت روسیه از سوی شهروندان آبخازیایی موافق نیست.

بژانیا در واقع سیاست مقامات پیشین این جمهوری را دنبال می کند که به دلیل نگرانی از تغییر نسبت قومی و جمعیتی آبخازیا اجازه خرید و فروش املاک و مستغلات به غیر آبخازیای ها را نمی دهند.

بر اساس اطلاعات رسمی، 51 درصد از جمعیت ساکن در آبخازیا را آبخازتبارها تشکیل می دهند و بعد از آنها گرجیها با 19 درصد، ارامنه با 17 درصد و روس ها با 9 درصد در جایگاه های بعدی قرار دارند. البته با توجه به وابستگی فزاینده اقتصادی آبخازیا به روسیه هنوز مشخص نیست که مقامات این جمهوری تا چه زمانی می توانند این وضع را ادامه دهند.

بژانیا نخستین نامزد انتخابات ریاست جمهوری در آبخازیا بود که در زمان کمپین انتخاباتی خود با یک رسانه گرجستانی مصاحبه کرد.

دیدگاه های بژانیا با منافع مسکو در قفقاز جنوبی سازگار نیست. تفکر سیاستمداران آبخازیا در مورد روابط با دولت گرجستان به تدریج در حال تغییر است.

مذاکرات مستقیم با تفلیس مدتها امری تابو در آبخازیا بوده است. با این حال، بژانیا اظهاراتی را بیان کرده که تفاوت چشمگیری با خط سنتی قبلی دارد.

وی در مصاحبه ای تاکید کرد که آبخازیایی ها چه دوست داشته باشند یا نه، گرجی ها و کشور گرجستان همسایه این جمهوری هستند و در سطح شهروندان نیز میان مردم دو دولت ارتباطات زیادی وجود دارد.

ظاهراً این رویکرد محدود به بژانیا نیست. سرگئی شمبا از سیاستمداران مطرح آبخازیا، مدتهاست که به دنبال عادی سازی روابط با تفلیس است. این رویکردها می تواند نشان دهد که اتفاقات خاصی در زمینه مذاکرات مستقیم با تفلیس در حال ظهور است.

بژانیا هم چنین پیشنهاد ایجاد بستری جدید برای مذاکرات با تفلیس را داده است. این بستر، می تواند به عنوان مکانیسمی برای حل مشکلات مختلف امنیتی که میان سوخومی و تفلیس وجود دارد عمل کند.

البته آبخازیا با مشکلات بلندمدت دیگری نیز روبرو است. سوخومی تاکنون نتوانسته که استقلال خود را در فضای بین المللی به رسمیت بشناساند. به جز روسیه و چند کشور دیگر تاکنون جامعه بین الملل استقلال آبخازیا را به رسمیت نشناخته و چشم اندازی برای بهبود این مساله نیز وجود ندارد.

علاوه بر این، آبخازیا با مشکلات عمیق اقتصادی نیز روبرو است. ادامه این وضع می تواند باعث افزایش تنش های اجتماعی موجود و در نهایت مهاجرت جمع کثیری از ساکنان آبخازیا شود. از این رو می توان نتیجه گرفت که وجود این چشم انداز باعث تغییر رویکرد سوخومی شده است.

این امر از سوی دیگر باعث تیره‌تر شدن روابط آبخازیا و روسیه شده است. مسکو از نحوه مدیریت کمک های مالی‌اش در منطقه ناراضی است. نخبگان سیاسی مرتبط با کرملین اظهارات و اظهار نظرهای گاه به گاهی در این رابطه داشته‌اند و نسبت به سلامت اقتصادی بخشی از نخبگان سیاسی آبخازیا اظهار نگرانی کرده‌اند.

تلاش های اندکی برای بهبود اوضاع اقتصادی و امنیتی در منطقه صورت گرفته به طوری که در سالیان اخیر چندین مورد از قتل اتباع روسی اتفاق افتاده است.

گزارش های متعددی نیز از فساد گسترده در سطوح مختلف هیئت حاکمه آبخازیا وجود دارد.

سیاستمداران روس هم چنین نسبت به امتناع دولت آبخازیا از اجازه خرید املاک و مستغلات از سوی شهروندان روسی معترض هستند. البته هر گاه ماجرای خرید و فروش املاک و مستغلات از سوی روس ها در آبخازیا مطرح شده با اعتراضات عمومی ساکنین این جمهوری روبرو شده است. این مسائل سبب شده تا فرصتی برای نزدیکی محدود و آزمایشی میان سوخومی و تفلیس ایجاد شود.

با این وجود، تاثیر کلی ژئوپلیتیک روسیه بر آبخازیا تعیین کننده خواهد بود. این منطقه به طور مداوم بخشی جدایی ناپذیر از تلاش های مسکو برای محدود کردن جاه طلبی گرجستان برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا خواهد بود.

روسیه در حال حاضر نزدیک به 5 هزار سرباز در آبخازیا مستقر کرده است. این امر نه تنها امنیت منطقه را تضمین می کند بلکه نفوذ ژئوپلیتیک روسیه در سیاست آبخازیا را محکم می‌کند. کمک های مالی روسیه مهمترین منبع درآمدی برای آبخازیا است و این وابستگی باعث می‌شود تا منطقه تحت کنترل روسیه باقی بماند.

مسیر جدیدی برای سازش احتمالی میان سوخومی و تفلیس در حال ظهور است. نخبگان سیاسی فعلی آبخازیا نگاه مثبتی جهت ایجاد فرصت گفت وگو با دولت تفلیس دارند.

اظهارات مبنی بر لزوم ایجاد بستر بحث و گفت وگوی یک به یک با تفلیس حاکی از تغییر در سیاست آبخازیا است. با این حال، اگرچه ممکن است این مساله گام هایی از سوی تفلیس و سوخومی را برای ایجاد یک بستر جدید مذاکره القا کند، اما پیشرفت واقعی احتمالاً مبهم خواهد بود.

وابستگی آبخازیا به کمک های نظامی و اقتصادی روسیه مانع قابل توجهی در این زمینه خواهد بود. در عین حال، شکاف بین آبخازیا و روسیه به دلیل مشکلات طولانی مدت در رابطه با نحوه هزینه کرد کمک های مالی روسیه و اوضاع اقتصادی رو به وخامت آبخازیا همچنان ادامه دارد.

مجید اسماعیل زاده، کارشناس مسائل اوراسیا