آیت الله سید حسن عاملی: ایاصوفیا میراث مشترک دینی، تاریخی و بشری است

حضرت آیت الله سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل در خصوص اعلام تبدیل ایاصوفیا به مسجد گفت: ایاصوفیا میراث مشترک دینی، تاریخی و بشری است.

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز به نقل از روابط عمومی نمایندگی ولی فقیه در استان اردبیل، آیت‌الله سیدحسن عاملی، نماینده ولی فقیه در استان اردبیل با روزنامه روسی lenta در موضوع اعلام تبدیل ایاصوفیا به مسجد توسط اردوغان مصاحبه‌ای انجام داده است، که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

سوال:
همانگونه که مستحضر هستید رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بنای تاریخی ایاصوفیا را به عنوان مسجد اعلام کرده است در پشت این قضیه این است که محبوبیت او نزد مردم به شدت کم شده است و این گونه قدم برمی دارد تا افکار عمومی را گمراه و به سمت خود متمایل کند. این عمل او در ممالک مسیحی موجب ناراحتی آن ها شده است از شما در خواست داریم به عنوان عالم دین در مورد صحیح و یا غلط بودن این عمل وی افکار و عقاید خود را بیان دارید. با این توضیح که در نزدیکی همین مسجد مساجد بسیاری، از جمله مسجد «سلطان احمد» وجود دارد که هزاران نفر می تواند در آن نماز به جای آورد. آیا این کار او سبب جدایی ادیان و مناقشه آن ها با یکدیگر نخواهد شد؟

پاسخ نماینده ولی فقیه در استان اردبیل:

با غض نظر از این که رئیس جمهور محترم ترکیه چه مقصدی از این اقدام دارد ولی نفس اجازه اقامه نماز در مکانی که سابقا کلیسا بوده بسیار خوب است و مراکز عبادی تمام ادیان باید به روی همدیگر باز شود و این سیره رسول خداست که به نصارای نجران اجازه داد آن ها قبل از مباهله در مسجد نبوی مراسم عبودی خود را برگزار کنند با اینکه آن ها قائل به تثلیث بودند و در مباهله نیز ثقل مناظره روی تثلیث بود. بر این اساس در طول ۱۴۰۰ سال مسلمانها در سرتاسر حوزه تمدن اسلامی، ازباب لزوم تبعیت از سنت نبوی آماده پذیرایی از مسیحیت در مساجد خود بوده اند و جای خوشحالی است که اخیرا سران مسیحیت اجازه دادند مسلمان ها در بعضی از کلیسا ها به عبادت مشغول شوند؛ از این رو اقدام فوق ذاتا قدم خوبی برای صلح جهانی و نزدیکی ادیان است عصر تقابل ادیان بعد از هزاران هزار کشته و مصائب غیرقابل احصاء به پایان رسیده و حال در جهان معاصر ما باید یاد بگیریم که یکدیگر را به خوبی تحمل کنیم.

خداوند در مناظره با اهل کتاب اجازه اهانت به آن ها را نمی دهد و می فرماید: «وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ» (سوره نحل آیه 125) یعنی با آن ها با نیکویی و با ادب مجادله کن و رسول خدا فرمود هر کسی ظلم به اهل ذمه یعنی اهل کتابی که در ذمه حکومت اسلامی زندگی می کنند بنماید «انا خصیمهم یوم القیامۀ» یعنی من خود روز قیامت با آن مسلمان خصومت خواهم کرد.

رسول خدا وقتی وارد مدینه شدند اولین منشور زندگی مسالمت آمیز را با یهودی ها نوشتند و آن را امضا کردند. در این منشور که یک منشور تاریخی و اولین منشور زندگی مسالمت آمیز بین ادیان در تاریخ بشر است، حضرت آورده است مسلمان ها با یهودی ها یک امت را  تشکیل می دهند. هر کس این منشور را ملاحظه کند و از اساس آن اطلاع نداشته باشد خیال می کند که آن را یهودی ها تنظیم کرده اند!

طبق فرمایش رسول خدا اگر ما با آن ها یک امت را تشکیل می دهیم پس چرا مراکز عبودی را به روی افرادامت خود باز نمی کنیم؟! همه ما مسؤولیم که زمینه نزاع و درگیری بین اتباع ادیان را از بین ببریم و نگذاریم دین به وسیله ای برای خونریزی، تدابر، تنافر، نفرت و کینه تبدیل گردد و بین انسان ها مرزهای متعارض درست کند.

ادیان آسمانی یک خانواده را تشکیل می دهند و نباید به همدیگر به چشم بیگانه نگاه کنند رسول خدا مسیحی ها و یهودی ها را برادر خطاب کرده است وقتی که فرستاده قیصر به محضر رسول خدا رسید حضرت دو بار به او برادر گفت و اظهار داشت «یا اخا تنوخ!» ومن درکنفرانس ادیان در دربند روسیه به نماینده مسیحیت روسیه گفتم از رسول خدا برای شما بشارت دارم پیامبر ما شما را برادر خطاب کرده است سپس ماجرای نماینده قیصر را نقل کردم در این ملاقات رسول خدا نماینده قیصر را دعوت می کند که مسلمان شود ولی او عذرخواهی می کند وحضرت به او می فرماید: «امض علی ما انت علیه».

آشتی بندگان خدا با خدا و نزدیکی آنها به خداوند نقطه مشترک در اهداف ادیان آسمانی است و مراکز عبادی ادیان نقش اساسی را در تأمین این هدف ایفاء می کنند به همین جهت خداوند به تمام مراکز عبادی ادیان آسمانی حرمت قائل شده و خود شخصا حفظ آنها را به عهده گرفته و فرموده «وَ لَوْ لَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیرًا وَلَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ» (سوره حج آیه 40) «و اگر خداوند شر بعضى از مردم را با بعض دیگر دفع نمى‌کرد، صومعه‌ها و کلیساها و کنیسه‌ها و مساجدى که نام خدا در آنها بسیار برده مى‌شود، سخت ویران مى‌شد، و قطعاً خدا به کسى که [دین‌] او را یارى مى‌کند، یارى مى‌دهد، چرا که خدا سخت نیرومند شکست‌ناپذیر است». فقره آخر آیه بیان می کند هر کس از دوام مراکز عبادی ادیان دفاع کند خدا را کمک کرده و خداوند او را کمک خواهد کرد. براساس همین آیه مسلمان ها در جنگ های معابد اهل کتاب را تخریب نمی کردند و دقیقا بر همین اساس سلطان محمد فاتح بعد از فتح قسطنطنیه کلیسای ایاصوفیا را خراب نکرد، به همین جهت در غالب کشورهای اسلامی از جمله ایران کلیسا هایی با قدمت بسیار پابرجاست. حتی بعد از مهاجرت مسیحی ها از شهری مسلمان ها کلیساهای آنها را حفظ کرده اند، نمونه آن کلیسای ارمنی ها در منطقه مرکزی شهر اردبیل است که به زیبایی تعمیر شده پا برجاست.

آیا می دانید که رسول خدا در شهر مدینه در مدارس یهودی ها حاضر می شد و یهودی ها او را  می پذیرفتند؟ و آیا می دانید که بعضی از آیات قرآن در مدارس یهودی ها نازل شده است؟

این که بزرگان مسیحیت به مسلمان ها اجازه می دهند که در کلیسا ها نماز بخوانند و حتی گاهی کلیسا ها را به مسلمان ها می فروشند تا به مسجد تبدیل شود اما درست در مقابل این حرکت ارزشمند دولت های غربی از ورود مسلمان ها به کلیسای ایاصوفیا عصبانی می شوند نشان می دهد که موضوع سیاسی شده است. اخیرا از یک کشیش محترم و فهمیده سوال کردند چرا به مسلمان ها اجازه می دهید در کلیسا  مراسم دینی خود را اقامه بکنند؟ در جواب اظهار داشت من می خواهم انسان ها با خدا مرتبط شوند و برای من در این هدف مبارک فرقی نمی کند که مرتبطین با خدا مسیحی باشند یا غیرمسیحی.

من این خاطره را هیچ وقت فراموش نمی کنم که چندسال پیش یک جوان مسیحی ایرانی با دست من مسلمان شد و اسم محمدامین را برای خود انتخاب کرد. از او سوال کردم آیا از پدر و مادر خود برای تغییر دین خود اجازه گرفته ای؟ اظهار داشت نه تنها پدرم و مادر بلکه از کشیش خود نیز اجازه گرفته ام سوال کردم وقتی از کشیش خود اجازه گرفتی او چه  عکس العملی از خود نشان داد؟ در جواب اظهار داشت کشیش گفت پسرم! در هر دینی می خواهی باش ولی با خدا باش!

حاصل سخن ما این است که ایاصوفیا میراث مشترک دینی، تاریخی و بشری است؛ بقاء این بنای مهم به دست مسلمان ها تداعی کننده گفتگو و هم زیستی دو دین بزرگ آسمانی اسلام و مسیحیت است؛ ما به تصمیم دولت ترکیه با آن منظری که نگاه کردیم احترام می گذاریم و آن را گامی برای همدلی و همبستگی بیشتر مسلمان ها و مسیحیت می دانیم. این موضوع صرفا دینی است و ارتباطی با دنیای سیاست و تمایلات سیاسی ندارد و کشورهای غربی نباید از این امر برای اغراض سیاسی و تبلیغاتی استفاده کنند.