برای این همایش که در آن، آغاز رسمی‌کار انجمن دوستی ایران و جمهوری آذربایجان هم اعلام شد، از نمایندگان پیشین و فعلی مجلس از جمله «محمود عباس زاده» سخنگوی کمیسیون امنیت ملی، جمعی از سفیران ادوار ایران در آن کشور و «سید عباس موسوی» سفیر فعلی ایران در باکو نیز خود را به نشست رساند.
همه آنان که در این نشست حاضر بودند، به نوعی از چهره‌‌‌های آشنای مرتبط با حوزه روابط با جمهوری آذربایجان محسوب می‌شدند و در میانشان تعداد زیادی هم از فعالان اقتصادی و کار آفرینان حضور داشتند، با این حال، آنکه بیش از همه درگیر این نشست دلسوزان روابط دو کشور معرفی شد، «احد قضایی» سفیر اسبق و قدیمی‌ترین دیپلمات ایرانی در منطقه قفقاز جنوبی است که گفته شد، بانی این نشست هم بوده است.
این نشست به گفته بانیان آن در حقیقت فراخوانی بود برای همه آنانی که می‌توانند در مسیر توسعه روابط دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان کمکی کنند، پا به این عرصه بگذارند؛ دو کشوری که به اذعان همه بیش از هر کشوری با هم قرابت‌‌‌های خونی، فرهنگی و تاریخی دارند و به گفته سید عباس موسوی سفیر ایران در باکو، روابطی خاص و ویژه در میان ۱۵ همسایه ایران دارند.
احد قضایی که از دوران شوروی سابق با عنوان سرکنسول ایران در باکو، کار دیپلماتیک در این منطقه کرده و حالا شده بانی حرکتی زیربنایی برای توسعه همه جانبه روابط با مشارکت بخش خصوصی و همه دلسوزان این عرصه، در این مراسم به نکاتی اشاره کرد که قابل کتمان نیست، از جمله اینکه کم نیستند کسانی که می‌خواهند روابط دو کشور را به هم بزنند و امروز همه آنها یک طرف ایستاده اند و ایران یک طرف.
وی با اشاره به تقلای صهیونیست‌ها برای نفوذ در منطقه و بخصوص در جمهوری آذربایجان گفت: واقعیت این است که اطراف ما هیچکس نمی‌خواهد روابط تهران و باکو خوب باشد و برای این کار، هم سخت افزاری کار می‌کنند و هم نرم افزاری.
قضایی همچنین از برخی نگاه‌ها به موضوع روابط ایران و جمهوری آذربایجان که آن را اولویت چندم می‌شمارند، ابراز تعجب کرد و گفت: این کشور اولویت اول ماست و اگر غفلت کنیم دیگران می‌آیند و جای خالی ما را پر می‌کنند.
سید عباس موسوی سفیر ایران در باکو در سخنان خود در این نشست، سیاست دولت سیزدهم در روابط خارجی را “اولویت با همسایگان” عنوان کرد و جایگاه جمهوری آذربایجان را در این خصوص ویژه توصیف کرد.
اهمیت جمهوری آذربایجان از نگاه اکثریت کارشناسان و آگاهان منطقه، آنچنان است که گفته می‌شود این کشور گلوگاه ترانزیتی به قفقاز و اروپا و گذرگاه بزرگ و جهانی شمال به جنوب است و موسوی معتقد است، با توجه به اینکه هر دو کشور تولید کننده نفت و گاز هستند، به لحاظ اقتصادی به سختی چفت می‌شوند و به همین دلیل روابط تجاری دو کشور چندان دندانگیر نیست.
آنگونه که سفیر ایران در باکو به نشست یاد شده گزارش داد، حجم تجارت خارجی جمهوری آذربایجان در ۱۰ ماهه امسال تنها ۲۶ میلیارد دلار بوده است که ۱۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار آن صادرات و ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار به واردات اختصاص داشته است.
اما سهم ایران از این میزان تجارت در زمان یاد شده چقدر بود؟ ؛ سفیر ایران صادرات ایران را تنها ۳۵۰ میلیون دلار و واردات از این کشور را ۲۶ میلیون دلار اعلام کرد؛ پس راه حل چیست؟
موسوی معتقد است که تاکنون دنبال کارهای کم ریسک و بی خطر رفته ایم، در حالی که راه کار اصلی، پروژه‌‌‌های مشترک و بزرگ است. تجار بزرگ و دغدغه مند باید در پروژه‌‌‌های بزرگ ملی سهیم شوند.
به گفته وی، تاکنون در بعد دولتی کارهایی انجام شده مانند پروژه‌‌‌های سد سازی، بنادر، ریلی و یا سوآپ انرژی، اما آنچه دو کشور و مردمان آن بخصوص تجار را به یکدیگر متصل می‌کند، اجرای پروژه‌‌‌های مشترک و بزرگ در دو کشور است، کاری که حالا برخی‌ها دارند انجام می‌دهند. آنها بیخ گوش ما دنبال نفوذ درازمدت هستند.
سفیر ایران در باکو با بیان اینکه یک دلار هم که وارد کشور شود، یک دلار است و در این ارتباط همه همسایگان ایران اهمیت دارند، گفت که از بحرین کوچک تا ارمنستان همه برای ایران فرصت محسوب می‌شوند، اما جمهوری آذربایجان فرصتی بزرگ است.
با همه اینها فراز و فرودهای روابط ایران و جمهوری آذربایجان قابل انکار نیست و بسیاری هم معتقدند که پشت اکثر تنش هایی که هر از گاهی در روابط دو کشور ایجاد می‌شود، جریان‌‌‌های منطقه ای قرار دارند و البته به اعتقاد اکثر تحلیلگران، تنش هایی که پیش می‌آید، اکثرا بی مورد است و موسوی هم درباره همین آخرین تنش روابط گفت که معتقد است می‌شد این تنش هرگز بوجود نیاید.
در ادامه یکی از فعالان بخش خصوصی صحبت کرد و گلایه همیشگی بخش خصوصی را تکرار کرد، از اینکه در تصمیم گیری‌ها دیده نمی‌شوند. این کارآفرین ایرانی سپس پیشنهاد خود را به نشست ارائه کرد: ایجاد تشکلی از صاحبان سرمایه و کارآفرینان واقعی کشور تا در مواقع مورد نیاز نظراتشان مورد توجه قرار بگیرد.
«علی علیزاده» سفیر جمهوری آذربایجان در تهران هم همراه هیاتی از دیپلمات‌‌‌های این کشور از راه رسید. وی در سخنانی با اعلام اینکه «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان به روابط دو کشور اهمیت ویژه ای قائل است و روابط دو کشور را شخصا زیر نظر دارد، به صحبت‌‌‌های لحظات قبل احد قضایی اشاره کرد و گفت: من هم اعتقاد دارم که هیچ کسی نمی‌تواند به مناسبات دو کشور خللی وارد کند.
وی ضمن تشکر از حمایت‌‌‌های ایران از جمهوری آذربایجان در جریان جنگ قره باغ در سال گذشته، این خبر را داد که کشورش از شرکت‌‌‌های ایرانی برای حضور در پروژه‌‌‌های بازسازی مناطق ویران شده از جنگ دعوت کرده است.
نفر بعدی، محمود عباس زاده سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی‌بود که در تشریح اهمیت روابط دو کشور قطعه شعری از شاعر نامی‌ایران «شهریار» در خصوص شهر باکو را قرائت کرد و به این نکته هم اشاره داشت که طراحی ایران در روابط خارجی، داشتن رابطه با همه کشورها (البته به غیر از رژیم نامشروع صهیونیستی) و جمهوری آذربایجان اولویت اول است.
«سید ابراهیم ابراهیمی» رئیس «انجمن دوستی ایران و جمهوری آذربایجان» در ادامه گزارشی در خصوص این انجمن ارائه داد که به گفته وی، «اگرچه انجمن دوستی ایران و جمهوری آذربایجان تشکلی غیر انتفاعی و غیرسیاسی است، ولی ماموریت اساسی آن برقراری ارتباطات و تحکیم پایه‌‌‌های دوستی مردم دو کشور در زمینه‌‌‌های فرهنگی هنری و رسانه ای و همچنین سهل سازی و کمک به توسعه فعالیت‌‌‌های اقتصادی و تجاری دست اندرکاران این رشته می‌باشد.
دربخش پایانی هم برخی حاضران در زمینه‌‌‌های مختلف مانند دیپلماسی ورزشی و حوزه گردشگری نظرات خود را بیان کردند.
تلاش برای توسعه و تعمیق روابط دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان با تحرکاتی جدید، فعلا کلیدش از تهران زده شده است، آن هم در شرایطی که بازیگران منطقه ای عمدتا دنبال شکرآب کردن روابط دو کشور به هر بهانه ای هستند؛ اگر چه نقش رسانه‌ها و نخبگان سیاسی دو کشور را هم باید در توسعه روابط لحاظ کرد.
البته همه اش بحث‌‌‌های اقتصادی و تجاری نیست و تلاش هایی که برای ایجاد ارتباط همه جانبه و فراگیر میان دو کشور کلید زده شده است، باید همه حوزه‌‌‌های فرهنگی، رسانه ای و … را در بربگیرد؛ حالا باید دید آیا در آن سوی «ارس» هم قدم هایی متناسب و به موازات نشست تهران برداشته می‌شود؟، آن هم در شرایطی که گفته می‌شود بزودی هیات هایی در سطوح سیاسی و اقتصادی، عازم پایتخت‌‌‌های دو کشور خواهند شد.
