مقامات باکو به گسترش روابط با سازمان همکاریهای شانگهای علاقه مندند، ولی با وجود ابراز تمایل، فعلا تلاش زیادی برای عضویت در این سازمان بزرگ منطقه‌ای از خود نشان نداده‌اند.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز،سایت خبری-تحلیلی «راس بالت» در تفسیری نوشته است: سازمان همکاریهای شانگهای در انتخابات ریاست جمهوری اخیر در آذربایجان تقریبا از “الهام علی‌اف” حمایت کرد، بدین ترتیب که برخلاف ناظرین غربی، این سازمان ارزیابی بالایی از روند برگزاری انتخابات نمود.
“الهام حیدروویچ” که برای چهارمین بار رئیس دولت آذربایجان شد، در دیدار خود با “رشید علیموف” دبیرکل سازمان شانگهای از علاقه مندی باکو برای تقویت روابط با این سازمان و همچنین شرکت آذربایجان در طرحهای مشترک خبر داد. علی‌اف نیز عضویت در سازمان همکاریهای شانگهای را یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی خود نامیده است.
سازمان شانگهای یک بلوک نظامی نیست، ولی ظرفیت تبدیل به آن را دارد
در حال حاضر جمهوری آذربایجان وضعیت «شریک مذاکراتی» سازمان همکاریهای شانگهای را دارد که کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان،ازبکستان، هند و پاکستان در آن عضویت دارند. یعنی در واقع این سازمان تقریبا ۶۰ درصد منطقه اورآسیا و نیمی از جمعیت کره زمین را تحت نفوذ خود دارد. سازمان همکاریهای شانگهای همچنین شامل ۴ قدرت هسته‌ای: روسیه، چین،هند و تقریبا پاکستان می شود. علاوه بر این، ایران نیز خواستار پیوستن به سازمان شانگهای و از جمله نامزدهای عضویت در آن است. این سازمان فعلا یک بلوک نظامی محسوب نمی شود، هرچند توان بالقوه تبدیل شدن به آن را دارد. سازمان همکاریهای شانگهای مهمترین وظیفه خود را تقویت ثبات و امنیت منطقه ای، مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی، افراطگرایی و قاچاق موادمخدر و توسعه همکاریهای اقتصادی، انرژی، حمل و نقل،علمی و فرهنگی اعلام کرده است.
نشست سران سازمان همکاریهای شانگهای قرار است در ماه ژوئن برگزار شود و پیش از آن، در ماه مه در حاشیه اجلاس بین المللی اقتصادی سنت پترزبورگ، کنگره این سازمان تشکیل می شود که جهت گیری‌های جدید اقدامات آن را مورد بررسی قرار خواهد داد.
کشورهای عضو شانگهای پنهان نمی کنند که در مقابل تهدیدات جدی قرار دارد و در چنین شرایطی هر چه اعضای آن بیشتر باشد، بهتر است. با توجه به این مسئله، آذربایجان نامزد ایده آلی برای عضویت در این سازمان است. ولی رهبران این کشور، اهداف خاص خود را در این راستا دنبال می کنند.
آذربایجان به دنبال منافع خاص برای عضویت در سازمان شانگهای است
“ایلگار ولی زاده” رئیس باشگاه مسائل سیاسی «قفقاز جنوبی» درمورد مشارکت تمام و کمال آذربایجان در سازمان همکاریهای شانگهای ابراز تردید نموده، برای اینکه این سازمان برای این کشور «منافع واقعی» به ارمغان نخواهد آورد. به گفته وی، آذربایجان در چارچوب سازمان‌های مختلفی، از جمله جامعه کشورهای مشترک المنافع، سازمان امنیت و همکاری اروپا و سازمان کشورهای اسلامی عضو است، ولی عضویت در سازمانی، تنها به خاطر عضو بودن در آن، برایش معنایی ندارد. شاید این مسئله برای برخی کشورها، یک هدف باشد، ولی مقامات باکو چنین فکر نمی کنند. سازمان همکاریهای شانگهای سازمانی کاملا «آسیایی-تبار» است و اکثر کشورهای عضو آن، بغیر از روسیه که وضعیت خاصی دارد، در منطقه مرکزی و شرق آسیا قرار دارند و آذربایجان از لحاظ جغرافیایی نیز چندان سنخیتی با سایر کشورهای عضو ندارد. عملا هم این جمهوری فایده خاصی از عضویت در این سازمان نبرده و احتمال این مسئله چندان زیاد نیست.
البته طبق ارزیابی “المار مامیدیاروف” وزیر امور خارجه آذربایجان، باکو قصد دارد همکاریهای خود با سازمان همکاریهای شانگهای را افزایش دهد و از جمله در طرحهای حمل و نقل کریدور ترانزیتی شمال-جنوب، شرق-غرب و جنوب-غرب مشارکت فعالتری داشته باشد.
این توسعه همکاری‌ها به چه معناست؟ آذربایجان به دلیل تنوع خطرناک جو حاکم بر آن، همچنان برای عضویت در سازمان همکاریهای شانگهای مردد است، برای اینکه حوزه نفوذ این سازمان بزرگترین فضای اوراسیای بزرگ است و سازمانی با فضای ایدئولوژیکی، نظامی و جهت گیری اقتصادی متفاوت است، در آن از یک سو روسیه و چین و از سوی دیگر هند عضویت دارند. دو کشور دارای اختلافات بسیار با یکدیگر، یعنی هند و پاکستان، در آن عضو هستند. اینها همه عواملی برای بروز مشکلات داخلی در این سازمان است.
البته سازمان همکاریهای شانگهای می تواند از لحاظ دورنمای همکاریهای اقتصادی با کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی اورآسیا و سازمان آسه آن، می تواند مورد توجه آذربایجان باشد و منافعی برای این کشور به همراه داشته باشد.
در مجموع آذربایجان و سازمان همکاریهای شانگهای مسائل و مشترکاتی برای تقسیم کردن دارند، بخصوص در زمینه تقویت امنیت منطقه‌ای و در شرایطی که کشورهای اروپایی و آمریکا اعمال فشار بیشتری را بر جمهوری آذربایجان تحمیل می‌کنند.
منبع:تسنیم
