به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، ترکیه و آمریکا از سالیان گذشته متحدی استراتژیک بوده و روابط مستحکمی داشته اند. هر چند در مقاطع گوناگون همچون قضایای ۱۹۷۴ قبرس شمالی تنش هایی بین دو کشور رخ داده و سطح روابط پایین تر آمده، اما روابط خوب دو کشور همیشه حفظ شده است.
اما در یک سال و نیم اخیر شاهد تنش ها و بحران های مختلفی بین دو کشور بوده ایم که روابط آنکارا و واشنگتن را تحت الشعاع قرار داده است که به آنها اشاره می شود:
۱-عدم اتخاذ موضعی روشن از سوی آمریکا در قضیه کودتای ارتش ترکیه مهمترین دلیل تنش بوده است. ترکیه انتظار داشت آمریکا به عنوان متحد اصلی این کشور، موضع روشنی داشته باشد اما آمریکا اعلام موضع دیرهنگامی داشت و موضعی دو پهلو اتخاذ کرد. صحبت هایی از دخالت آمریکا در این کودتا نیز شنیده شد.
۲-عدم استرداد گولن نیز یکی دیگر از علل اختلاف آمریکا با ترکیه می باشد. دولت آمریکا علیرغم درخواست های متعدد برای تحویل گولن به عنوان متهم اصلی کودتای این کشور به ترکیه، به این درخواست ها ترتیب اثر نداده و پاسخ روشنی به آن نداده است.
۳-نزدیکی روابط ترکیه با ایران و روسیه نیز یکی دیگر از دلایل تنش بین آمریکا و ترکیه به شمار می رود. ترکیه طی یک سال اخیر به روسیه و ایران نزدیک شده و همین امر نیز موجب عصبانیت شدید آمریکا گردیده است.
۴-خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسی توسط ترکیه یکی دیگر از دلایل تنش بین دو کشور می باشد. آمریکا علنا به این موضوع اعتراض کرده و این اقدام ترکیه را اقدامی اشتباه و مغایر با قوانین ناتو دانسته است اما اردوغان در واکنش این اقدام را حق طبیعی ترکیه برای بهبود توانمندی های دفاعی خود عنوان کرد.
۵-حمایت نظامی روزافزون آمریکا از کردهای سوری به بهانه مبارزه با داعش و بالطبع آن تمایلات جدایی خواهانه کردها چه در شمال سوریه و چه در عراق، ترکیه را از بابت تجزیه این کشور نگران کرده است. ترک ها معتقدند برخلاف آنچه مسئولان آمریکایی می گویند، هدف از این حمایت ها که شامل تحویل سلاح و تجهیزات نظامی سنگین به کردهای سوری است، مبارزه با داعش نیست. آمریکا در حمایت از کردها تا جایی پیش رفته که کردها را به ترکیه ترجیح داده و نقشی برای این کشور در عملیات های موصل و رقه قائل نشده و نقش اصلی را به کردها داده است.
۶-بازداشت یکی از کارکنان محلی سفارت آمریکا در ترکیه توسط پلیس این کشور به اتهام همکاری با گولن، آخرین حلقه از مجموعه عوامل بروز تنش بین دو کشور بوده که موجب توقف صدور ویزای سفر به آمریکا برای اتباع ترکیه و سپس اقدام متقابل ترکیه در این زمینه بوده است.
تنش در روابط ترکیه و آنکارا به جایی رسید که روزنامه صباح ترکیه که از رسانه های نزدیک به اردوغان و حزب عدالت وتوسعه می باشد، آمریکا را به محاصره کشورشان از طریق مجموعه پایگاههای نظامی و تسلیحات سنگین در رومانی، بلغارستان و نیز سوریه متهم کرد؛ اتهامی بسیار خطرناک که بر اساس آن هشدار داده شد آمریکا در پس تحرکاتی قرار دارد که هدف از آن تقسیم و از هم پاشیدگی ترکیه است درست شبیه آنچه در مورد اتحاد جماهیر شوروی سابق رخ داد.
با همه این تفاسیر، در حال حاضر ادامه این تنش به نفع هیچ یک از دو کشور ترکیه و آمریکا نخواهد بود. آمریکا نمی خواهد یکی از متحدین خود را از دست بدهد. متحدی که پایگاه های متعددی در آن دارد و به سبب نزدیکی به مهمترین متحدش یعنی اسرائیل و بزرگترین دشمنانش یعنی ایران، روسیه و سوریه، نزد آمریکا از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل تنش بیش از این در روابط دو کشور برای آمریکا مشکل ساز بوده و منافعش را به خطر خواهد انداخت.
از طرف دیگر در شرایطی که ترکیه تنش های مختلفی را با اتحادیه اروپا، کشوره اروپایی و برخی کشورهای دیگر دارد، نمی خواهد آمریکا را نیز به عنوان متحد استراتژیک خود از دست بدهد. ترکیه در موضوع سوریه نیز آمریکا را همراه و هم فکر خود می داند و نمی خواهد بعد از شش سال جنگ، قافیه را در این کشور ببازد. به همین خاطر به نظر نمی رسد ترکیه بیش از این به این تنش دامن بزند.
لذا به نظر می رسد این بحران هر چه قدر هم عمیق باشد و اختلاف نظرها نیز هر چقدر زیاد باشد، نکات مشترک زیادی بین دو کشور وجود دارد و به همین دلیل پیش بینی می شود دو طرف به زودی درصدد حل این بحران برآیند. شاید پای یک میانجی و متحد دو طرف همچون عربستان سعودی نیز در حل این مشکل به میان آید و به روند حل تنش کمک کند. در هر صورت این تنش در حدی نیست که بگوییم روابط دو کشور به پایان رسیده و ترکیه از محور غرب به طور کامل جدا خواهد شد.
علی حیدری منور-دانشجوی دکتری علوم سیاسی
