روز بزرگداشت استاد محمدحسین بهجت تبریزی، معروف به شهریار، شاعر بزرگ ایران زمین و افتخار خطه آذربایجان، در مکانی علمی با حضور فعالان فرهنگی و ادبی کشور و منطقه قفقاز، آناتولی و آسیای میانه برگزار شد.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز به نقل از ایرنا،استاد شهریار در سن ۸۲ سالگی در ۲۷ شهریور ماه سال ۱۳۶۷ دار فانی را وداع گفت و این روز در تقویم ایران اسلامی به عنوان روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت سید محمد حسین شهریار ثبت شده است.
در این آیین علمی و فرهنگی یکروزه، نشان بین المللی استاد شهریار متشکل از تندیس و لوح به شش نفر از فعالان پژوهشی و اساتید دانشگاهان کشورهای ترکیه، گرجستان و جمهوری آذربایجان اهدا شد.
این نشان از بین ۳۲ شخصیت علمی، فرهنگی و پژوهشی که در منطقه قفقاز، اناتولی و آسیای میانه در این زمینه فعالیت کرده بودند به شش نفر از برجسته ترین آنها اهدا شد.
‘پروفسور ویس ائرمنچای’ استاد دانشگاه دولتی ارزروم از کشور ترکیه، خانم دکتر ‘شورغایا ‘ استاد دانشگاه دولتی تفلیس از کشور گرجستان، ‘میرعسگر بهبودلو’ مترجم و فعال حوزه ادبیات و فرهنگ از جمهوری اذربایجان، ‘مجتبی کامران فر’ رایزن فرهنگی ایران در گرجستان، ‘حسن دیده بان’ وابسته فرهنگی ایران در ارزروم و ‘مصطفی قلیزاده’ فعال فرهنگی در حوزه ارتباطات فرهنگی ملل از آذربایجان غربی در این مراسم نشان فرهنگی شهریار را دریافت کردند.
** شهریار شاعر بیداری است
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز در این مراسم گفت: بدون تردید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در شمار نوابغ معاصر سرزمین ما قرار دارد.
حجت الاسلام سید محمد علی آل هاشم افزود: استاد شهریار توانست شکل های تازه ای از شعر معاصر را در ادبیات فارسی طرح و ارائه کند که بسیار مورد توجه کارشناسان و صاحب نظران قرار گرفت، بطوری که جایگاهی خاص را در ادب معاصر به خود اختصاص داد.
وی ادامه داد: دوره زندگی شهریار دوره پر فراز و نشیبی است، دوره ای که با حوادث بسیار در تاریخ معاصر همراه بود؛ یکی از مهم ترین حوادثی که شهریار آن را در بلوغ شعری خود تجربه کرد وقوع پیروزمند انقلاب اسلامی ایران بود.
حجت الاسلام آل هاشم اظهار کرد: برگ های دفتر عمر شهریار در آن سال ها از ۷۰ نیز گذشته بود و انقلابیون، بسیاری از اشعار شهریار شعر ایران را که متضمن اعتراض بر شیوه حکومت فاسد بود، در آن سال ها بر کاغذ زر می نوشتند و با خود به همراه می بردند.
وی گفت: از این نظر بی تردید باید شهریار و به طور اساسی قسمت غالب شعر شهریار را زیر عنوان شعر متعهد و انقلابی تقسیم بندی کرد.
امام جمعه تبریز افزود: بطور کلی دین و ولایتمداری به عنوان دو عامل اصلی و مهم که شهریار عمیقا به آنها معتقد بود، سبب شد تا وی رسالت خطیرش را در مسیر معرفی خاندان عترت و ولایت به خوبی به سرانجام برساند.
وی ادامه داد: شعر معروف ‘علی ای همای رحمت’ تنها یکی از آثاری است که ارادت وافر این شاعر ولایی را به خاندان عترت نشان می دهد.
حجت الاسلام آل هاشم اظهار کرد: آنان که شعرهای بیشتری از شهریار خوانده اند و با مجموعه آثار وی بیشتر مانوس هستند، می دانند که شمار قابل توجهی از اشعار او در ستایش اهل بیت(ع) است.
وی گفت: استاد شهریار برای این منظور قالب های عدیده شعری را دست مایه قرار داده و از آنها سود جسته است.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی افزود: شعر شهریار از این منظر هم قابل توجه است که خاص و عام آنرا پسندیده و به خاطر سپرده اند و در واقع طیف وسیعی از مخاطبان شعر شهریار، انسان هایی هستند که با اشعار پرسوزش محرم را آغاز می کنند و در ایام محرم و صفر با اشعار شهریار برای سالار شهیدان می گریند.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری که خود چشمه فیاضی از شعر به شمار می آید، با شهریار دیدارهایی داشته اند و شعرش را تحسین کرده اند، ایشان در یکی از بیاناتشان می فرمایند ‘شهریار یک شاعر انقلابی و اسلامی بود’ .
حجت الاسلام آل هاشم گفت: شهریار برای انقلاب دل سوزاند و به حق نامگذاری روز شعر و ادب به خاطر تکریم و پاسداشت مقام استاد شهریار در نظر گرفته شده و در تقویم ثبت شده است و باید به طراحان این موضوع آفرین و دست مریزاد گفت.
وی ادامه داد: شهریار با وقوع جنگ تحمیلی نیز ساکت ننشست و تلاش کرد نیش تیز قلمش متوجه مسببان جنگ شود؛ این بخش از آثار بجا مانده از شهریار دارای نکات برجسته ای است که بسیاری از انها می تواند تاریخ ادبی جنگ تحمیلی را روایت کند.
امام جمعه تبریز اظهار کرد: جنگ اگر روی دوش رزمندگان نشانه های روشنی باقی گذاشته، در شعر شاعران متعهد نیز دارای نشانه ها و آثاری است که برای نسل آینده منبع خوبی به عنوان شناختن دقایق و زوایای این واقعه عظیم به شمار می آید.
وی با بیان اینکه جنگ در حقیقت چنان که مقام معظم رهبری فرمودند یک گنج است، خاطرنشان کرد: شهریار، وقایع جنگ تحمیلی و ستمی را که استکبار بر گردن ملت ایران تحمیل کرد، در بخشی از آثارش بازتاب داده و سعی کرده چنگال زشت استعمار و استکبار را که از آستین صدام بیرون آمده بود به مردم، به نسل ما و نسل آینده نشان دهد.
حجت الاسلام آل هاشم افزود: ویژگی دیگر شهریار، عشق بی نظیرش به سرزمین مادریش بود؛ شهریار با بالیدن در دامنه کوه موسوم به ‘حیدر بابا’ در ادبیات آذری نیز به نیکی درخشید و جایگاهی فاخر برای خود کسب کرد.
وی ادامه داد: عشق شهریار به سرودن که متاثر از درون طوفانی اوست، با همه مضامین حماسی و ولایی که در شعر او موج می زند، یک عشق واقعی است و مطقا ساختگی نیست.
امام جمعه تبریز اضافه کرد: او به طور واقعی عاشق دین و ولایت و سرزمین خویش بود و هیچگاه غل و غشی در این زمینه نداشت و این حقیقت را می توان از داستان هایی که به حقیقت و یا به افسانه از او امروز برسر زبان هاست، دریافت.
وی گفت: پژوهشگران و محققان جوان همت کنند و بخش های دینی، مذهبی و ولایی شعر شهریار را در غالب یک پژوهش به علاقمندان و شیفتگان عرضه کنند.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی افزود: این یکی از وظایف اساسی ادیبان و پژوهشگران جوان در مسیر معرفی شهریار به آیندگان است.
وی اضافه کرد: با وجود شناخته شده بودن شهریار در محافل ادبی هنوز بخش عمیقی از افکار و دیدگاه های انقلابی و مذهبی او نهفته مانده است و سخنی در باره آن گفته نشده است.
وی با بیان اینکه شهریار شاعر بیداری است، گفت: شعر شهریار توانست توده های عظیمی از مردم را نسبت به آنچه که در رژیم گذشته بر انها می گذشت، بیدار کند.
** شهریار شخصیت ادبی مهم منطقه قفقاز، آناتولی و آسیای میانه است
دبیر سومین جشنواره بین المللی نشان ادبی استاد شهریار نیز در این مراسم گفت: امروز اگر دنیای غرب را بنگریم، خواهیم دید که تلاقی سیاست‌های اقتصادی، سیاسی و حتی علمی‌شان با یکدیگر بر محور تاثیر گذاری بر فرهنگ ملت‌ها و تغییر آن می‌گردد.
احمد فرشبافیان ادامه داد: امروز باید برای مردم کشورهای دارای تمدن تاریخی و دیرین همچون کشورهای منطقه مهم غرب آسیا اعم از مسلمان و غی مسلمان، حراست از تاریخ کهن تمدنی و فرهنگی، ادبی و علمی خود در مقابل مهاجمان تفرقه افکن یک مسوولیت و وظیفه اساسی باشد.
وی افزود: شخصیت های علمی اعم از ادبی و غیرادبی در میان ملل بویژه ملل مسلمان منطقه حساس و مهم قفقاز، آناتولی و آسیای میانه به عنوان الگوهای وحدت آفرین و بیدارگر، عامل مهم حراست کننده از فرهنگ و تمدن و ریشه تاریخی ما هستند و در قرن حاضر اگر نگوییم شهریار تنها شخصیت ادبی مهم، حداقل یکی از مهمترین شخصیتهای ادبی با این مشخصه است.
فرشبافیان اظهار کرد: تشخیص و تلاش ادب دوستان در نامگذاری سالروز وفات این بزرگ شاعر جهانی به عنوان روز ملی شعر و ادب فارسی در ایران کاری بس ارزنده بود.
وی گفت: در آغاز راهی که چهار سال است می پیماییم، فکر نمی کردیم نام و یاد شهریار و اشعار پر مغز او اینگونه در دل مردمان منطقه فرهنگی قفقاز و ترکیه و گرجستان و قبرس بنشیند.
دبیر سومین جشنواره بین المللی نشان ادبی استاد شهریار افزود: در سه سال اخیر، برگزاری سلسله سمینارهای شهریار در کشورهای مذکور چنان انسانهای آکادمیک و مورخ ، ادیب ، شاعر، نویسندگان و مترجمان بزرگ را بهم پیوند زد که امسال با تعداد بیشتری از سال های گذشته به عنوان گزینه های دریافت نشان بین المللی استاد شهریار مواجه بودیم و این مایه خوشحالی و خوشبختی است.
** شهریار، سنبل ادب و فرهنگ ایران است
رئیس دانشگاه تبریز نیز در این مراسم با اشاره به نامگذاری سالروز وفات استاد شهریار به عنوان روز شعر و ادب فارسی و نقد برخی افراد نسبت به نام گذاری این روز گفت: من سرزمینی در پهنه ایران اسلامی به گستردگی فرهنگی آذربایجان سراغ ندارم.
محمدرضا پورمحمدی با نام بردن از شاعران بزرگی چون خیام، خاقانی، شیخ محمود شبستری و پروین اعتصامی که در این خطه، مصدر خدمت در حوزه فرهنگ و علم وادب کرده اند، افزود: شهریار، سنبل ادب و فرهنگ ایران است.
وی ادامه داد: آذربایجان و تبریز در تمامی حوزه ها به خوبی در تاریخ ایران عزیز درخشیده اند و شایسته است که روز وفات شهریار به عنوان روز ملی شعر و ادب نامگذاری بشود.
وی اظهار کرد: سومین جشنواره بین المللی نشان ادبی استاد شهریار، بهانه ای است که تمدن ایرانی را در حوزه قفقاز، آناتولی و آسیای میانه معرفی کنیم.
پورمحمدی اضافه کرد: در این راستا باید دانشمندانی را که در حوزه های فرهنگی و علمی به خصوص شهریار پژوهی کار کرده اند، شناخت و معرفی کرد تا بستر عمیقی به وجود بی آید.
وی گفت: در سال گذشته پنج کنفرانس ملی و بین المللی در حوزه شهریار شناسی، دانشگاه تبریز برگزار کرد.
** ترجمه اشعار شهریار به ۵۰ زبان دنیا
نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این مراسم تاکید کرد: آماده ترجمه اشعار منتخب استاد شهریار به ۵۰ زبان زنده دنیا هستیم.
اسماعیل زاده افزود: در این راستا باید با کار پژوهشی بر روی اشعار استاد شهریار توسط متخصصان، برخی اشعار وی منتخب شود و در اختیار این سازمان برای ترجمه قرار گیرد.
وی ادامه داد: به عنوان یک ایران شناس می گویم که در طول سال های ادب ایران زمین از سال ۱۲۰۰ شمسی تاکنون شخصیتی مثل شهریار نداشته ایم.
وی اظهار کرد: شهریار نماینده شعر نو و شعر کلاسیک ایران زمین است و در عین حال نیز نماینده شعر ترکی، فارسی، شعر عاشقی و ادبیات اصیل آذربایجان و هم ادبیات دیوانی ماست و تمام حوزه فرهنگی ایران را در برگرفته است.
نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: این سازمان آمادگی کامل برای برگزاری کنفرانس هایی در زمینه شهریار شناسی به زبان های مختلف با همکاری دانشگاه تبریز دارد.
** نامگذاری روز ملی شعر و ادب به نام شهریار غیرقابل تغییر است
فعال فرهنگی و مبتکر نامگذاری ‘روز ملی شعر و ادب’ نیز در این مراسم با اشاره به نامگذاری ۲۷ شهریور به نام روز ادب و شعر فارسی گفت: من در ۱۷ سالی که از طراحی این روز می گذرد از دهها و صدها آدم مخالفت علیه این اقدام بجا و فرهنگی دیده ام.
علی اصغر شعردوست ادامه داد: ما روزهای مختلف برای شاعران بنام ایرانی همچون فردوسی، خیام، عطار و حافظ در تقویم داریم و مخالف هر گونه تلاش برای تغییر نام ۲۷ شهریور هستیم.
وی تاکید کرد: این مناسبت نیاز به صیانت دارد و اندیشمندان، متفکران، نویسندگان و شاعران علاقمند و همشهریان شهریار باید نسبت به این موضوع توجه داشته باشند.
وی گفت: این مناسبت یک مناسبت ملی است ولی روز شهریار اصلا ملی نشده است؛ اگر این روز به نام کس دیگری بود اکنون در بزرگترین تالارهای کشور با حضور دولتمردان برنامه برگزار می شد.
وی افزود: متاسفانه این مناسبت حتی در خود آذربایجان شرقی نیز به نحو شایسته برگزار نشده است و مراسم امروز نیز به همت دانشگاه تبریز برگزار شده که قابل تقدیر است.
شعردوست اظهار کرد: امتیاز بزرگ شهریار این بود که با مردم خود زیست، با شادی مردم خود شاد بود و در غم های مردم مکدر می شد و لحظه ای از مردم جدا نبود و به همین دلیل محبوبیت شهریار در بین مردم روز افزون است.
وی افزود: عده ای چه بخواهند و چه نخواهند، شهریار خود را به یک امر قدسی و الهی پیوند زده است و چون امر قدسی نامیراست، شعر شهریار هم نامیراست.
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، شاعر ایرانی اهل تبریز بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است، وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرهالشعرای همین شهر به خاک سپرده شد.
مهمترین اثر شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده است.
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی نیز تبحر داشت و دیوان اشعار فارسی وی به عنوان یکی از پرفروش ترین آثار ادب فارسی بارها تجدید چاپ شده است.
۲۷ شهریور ۱۳۶۷ شمسی، سالروز درگذشت استاد شهریار، در تقویم رسمی کشورمان ‘روز ملی شعر و ادب فارسی’ نامیده شده است.
