«شیر» مظهرِ حضرت علی (ع) – اسدالله یا شیرخدا – «شمشیرِ ذوالفقار» در دستِ او و «خورشید» نمادِ نور رسالت و رسول اکرم (ص)، برفراز شیر، نمادی است مبنی بر حضور تشیع در شهر ایرانیِ دربند در قفقاز روسیه.
به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز، مرتضی رضوانفر – عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: شهر تاریخی دربند که به دست قباد و فرزندش خسرو انوشیروان ساخته شد، در سال ۲۰۰۳ میلادی به عنوان یک شهر ساسانی در یونسکو به ثبت رسیده است، همچنین به عنوان قدیمیترین شهر روسیه و تنها شهر شیعه نشین این کشور شناخته میشود. دربند در طول حیات خود آثار و نمادهای بسیاری از فرهنگ ایرانی را تا امروز حفظ کرده است، از آنجمله میتوان به قلعه ساسانی نارین قلعه و دیوار ۴۰ کیلومتری شهر و یا آثار اسلامی در دورۀ صفوی و قاجاری اشاره کرد.
او با بیان اینکه یکی از نخستین نقاطی که در دورهی اسلامی، نماد «شیر و خورشید به همراه شمشیر ذوالفقار» روی آن نصب شده است، مسجدِ «شیر و خورشید» (المهدی) است که در دوره فتحعلیشاه قاجار ساخته میشود، توضیح میدهد: بر دیوار بیرونیِ مسجد «شیر و خورشید»، سه کتیبهی فارسی قرار دارد که در قالب شعر، به سازندهی بنا، هدف ساخت، تاریخ ساخت و تاریخ مرمت اشاره دارد.
وی با بیان اینکه «شیخعلیخان» حاکم قاجاریِ دربند و سازندهی این مسجد بعد از امضای عهدنامه گلستان، نسبت به واگذاری شهر دربند به روسیه مقاومت میکند، ادامه میدهد: هر چند به دنبال این مقاومت توسط نیروهای روسیه اسیر و کشته شده و یک قهرمان ملی در ایران تلقی میشود، اما تا زمانی که زنده بود و حتی پس از وی، این آرم توسط ایرانیهای شیعی در نقاطی مانند مساجد و مقابر به عنوان یک آرم ایرانی استفاده میشد.
به گفتهی این پژوهشگر، نشان شیر و خورشید با ذوالفقار یا شمشیر عادی، به عنوان یک نوع وابستگی و تعهد به ایران، تلقی شده و در نقاط مختلف قفقاز شمالی در روسیه و همچنین قفقاز جنوبی در جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان مورد استفاده قرار گرفته است.
منبع: ایسنا