آذربایجاناخبارارمنستانتحليل هاعمومیقفقاز جنوبیگرجستان

قربانیان سرکوب‌های سیاسی استالین در قفقاز جنوبی

کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی یاد و خاطره ۱۳ میلیون قربانی سرکوب‌های سیاسی دوران استالین را گرامی می‌دارند.

به گزارش پایگاه خبری حقایق قفقاز به نقل از تسنیم، همه ساله در تاریخ ۳۰ اکتبر، یاد و خاطره قربانیان سرکوب ها و آزار و اذیت های سیاسی که در طی سال های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ اتفاق افتاد و به پاکسازی بزرگ استالین معروف است، در کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی گرامی داشته می شود.

بر اساس شواهد مستند، حداقل ۱۳ میلیون نفر کشته، به اردوگاه های کار اجباری تبعید و از حقوق مدنی خود در دوران پاکسازی بزرگ در اتحاد جماهیر شوروی محروم شدند.

پاکسازی بزرگ یا تصفیه کبیر به عملیات سرکوب سیاسی در اتحاد جماهیر شوروی از ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ گفته می‌شود. این سرکوب ‌ها شامل تصفیه وسیع در حزب کمونیست و مقامات دولتی شوروی و فرماندهی ارتش سرخ، نظارت شدید پلیسی، شک خرابکاری، زندانی کردن و اعدام دلبخواهی بود. شدیدترین دوران سرکوب (۱۹۳۷-۱۹۳۸) در زبان روسی یژُوشچینا، که معمولاً به دوران یژُو یا اعمال یُژو ترجمه می‌شود٬،اشاره‌ای است به نیکولای یژو، رئیس وقت پلیس مخفی شوروی یا کمیساریای خلق در امور داخلی که اِن‌کاوِه‌ِدِه نیز نامیده می‌شد. این دوره معمولاً با حضور سراسری پلیس، مظنونیت همگانی به خرابکاران، محاکمه‌ های نمایشی، و زندان‌ ها و اعدام‌ های مخالفان تصویر می‌شود. جوزف استالین رهبر وقت شوروی را مسئول اصلی پاکسازی بزرگ می ‌نامند.

جمهوری آذربایجان

چهره اصلی سرکوب های استالینیستی در آذربایجان شوروی، میر جعفر باقروف دبیر اول حزب کمونیست جمهوری سوسیالیستی آذربایجان بود. میرجعفر باقراف عباس اغلو در سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۵۳ میلادی، رهبر جمهوری کمونیستی آذربایجان شوروی در زمان زمامداری ژوزف استالین بر اتحاد جماهیر شوروی بود. او از فوریه ۱۹۲۱ تا مه ۱۹۲۷ و همچنین از دسامبر ۱۹۲۹ تا آگوست ۱۹۳۰، رئیس سرویس امنیتی ایالت بوده است. در سال ۱۹۴۰ در حدود هفتاد هزار نفر آذربایجانی در اثر پاکسازی باقروف به قتل رسیدند. حدود ۲۹ هزار عالم دینی و روشنفکر به عنوان یک نیروی اجتماعی به خاک وخون کشیده شدند و گارد نخبه حزب کمونیست نابود شد. فقط در سال ۱۹۳۷ ۱۶ فرمانده نظامی آذری اعدام شدند.

بر اساس گزارش سفارت جمهوری آذربایجان در قزاقستان، در دوران استالین از مجموع آذربایجانی هایی که به قزاقستان تبعید شده بودند، ۱۵۰ هزار نفر کشته شدند که ۲۸ هزار نفر آن ها بدون برگزاری دادگاه اعدام شدند.

پس از مرگ استالین، در مارس ۱۹۵۳، باقروف متهم به رهبری سرکوب مردم شد. او توسط دادگاه انقلابی اتحاد شوروی، محاکمه و محکوم به اعدام شد. در آخرین ۱۷ دقیقه سخنرانی قبل از دادگاه، او حکم دادگاه را پذیرفت و از هرگونه پشیمانی و عذرخواهی، سرباز زد. باقروف در ۱۹۵۶ اعدام شد.

دشوار است که تعداد دقیق آذربایجانی هایی که در این دوران کشته و تبعید شده اند مشخص شود؛ اما برآوردها حاکی از آن است که بین سال های ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۸ حدود ۷۰ هزار تا ۱۲۰ هزار تحت آزار و اذیت قرار گرفتند. این رقم برای آذربایجان شوروی آمار بسیار بالایی است که جمعیتش آن زمان کمی بیش از ۳ میلیون نفر بود.

ارمنستان

سرکوب سیاسی و آزار و اذیت ها در ارمنستان شوروی از دهه ۱۹۲۰ آغاز شد. چهره های دینی در دهه ۱۹۳۰ تحت شکنجه و آزار و اذیت بودند و ۸۹ نفز از آن ها با اعدام روبرو شدند.

یکی از مهم ترین رهبران سیاسی که در این امر نقش اصلی را ایفا کرد، لاورنتی پاولوویچ بریا بود. وی در زمان استالین قدرت زیادی داشت ولی پس از مرگ وی به اتهام جاسوسی و خیانت تبعید و در نهایت اعدام شد.

آغاسی خانجیان دبیر اول حزب کمونیست ارمنستان از سوی لاورنتی بریا به فعالیت های ضدانقلابی متهم شد. خانجیان بین سال های ۱۹۳۰ الی ۱۹۳۶ دبیر اول حزب کمونیست ارمنستان بود. مرگ وی خودکشی اعلام شد اما آن مشکوک بود زیرا وی هنگامی که پست دبیر کلی حزب را بر عهده داشت به تفلیس احضار شده بود.

یک سال بعد و در آگوست ۱۹۳۷، ساهاک در-گابریلیان رئیس کمیساریای خلق ارمنستان شوروی بنا بر روایت های رسمی منتشر شده خودکشی کرد. در-گابریلیان از سال ۱۹۰۴ فعال کمونیست در شهر باکو بود. هم چنین بین ۲۲ مارس ۱۹۲۸ تا ۱۰ فوریه ۱۹۳۵ نخست‌وزیر ارمنستان بود.

در سال های دهه ۱۹۳۰ یک سلب مالکیت انبوه در ارمنستان آغاز شد و بسیاری از روستاها از حق مالکیت اموال خود محروم شدند. در شهرها، شخصیت های سیاسی و مردمی، هنرمندان مشهور، روشنفکران، دانشگاهیان و هم چنین اعضای خانواده های آن ها مورد آزار و اذیت قرار گرفتند. در سال ۱۹۳۷ میلادی استالین آناستاس میکویان به همراه گئورگی مالنکوف و لاورنتی بریا با یک لیست ۳۰۰ نفری به ایروان برای نظارت بر انحلال حزب کمونیست ارمنستان (اتحاد شوروی) که بیشتر اعضاء آنان از بلشویک‌های قدیمی بودند اعزام شدند؛ بسیاری از رهبران آن حزب قربانی پاکسازی بزرگ شدند. یقیشه چارنتس، لوون کاراخان، مؤسس سیلیکیان، واهان توتوونتس، مگردیچ آرمن، آکسل باکونتس و بسیاری دیگر از سیاستمدارن، روشنفکران و ادبای ارمنستانی در این دوران اعدام، شکنجه و مورد آزار و اذیت استالینیستی قرار گرفتند.

اولین مطالعه و تحقیق پیرامون قربانیان آزار و شکنجه استالین در ارمنستان بین سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ انجام شد. لیستی از قربانیان دوره ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۸ در روزنامه Hayastani Hanpapetociation منتشر شد. تنها در سال ۱۹۳۷ میلادی ۴۹۵۱ نفر در ازمنستان تحت پیگرد قانونی، آزار و اذیت قرار گرفتند که از این تعداد ۳۱۴۰ نفر جان خود را از دست دادند. هم چنین در سال ۱۹۳۸ بیش از ۱۵۳ نفر تحت پیگردهای قانونی قرار گرفتند. به طور کلی از ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۸ به مدت هشت سال ۱۴۹۰۴ ارمنی تحت پیگردهای قانونی قرار گرفته و ۴۶۳۹ نفر از این افراد اعدام شدند. این ارقام قابل توجه است خصوصا اگر در نظر بگیریم که در سال ۱۹۳۹ ارمنستان شوروی حدود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داشته است. اکثریت این افراد به فعالیت های ضد شوروی، دزدی، حمایت از تروتسکی، جاسوسی، تروریسم و تبلیغ ایده های ناسیونالیستی متهم می شدند. در احکام صادر علیه این افراد عمدتا ذکر شده بود که هدف آن ها ایجاد یک کشور مستقل ارمنی و جدایی طلبی از اتحاد جماهیر شوروی است.

روشنفکران ارمنی در دیگر جمهوری شوروی از جمله روسیه، گرجستان وآذربایجان نیز مورد تعقیب و سرکوب واقع می شدند. از مشهورترین ارمنی تبارانی که در این دوران اعدام شد هایک بژیشکیان است. بژیشکیان در فوریه ۱۸۸۷ در شهر تبریز به دنیا آمد و در دوران جنگ داخلی روسیه و جنگ لهستان و شوروی جزء فرماندهان رده بالای ارتش شوری بود. وی برنده جوایزی همچون درجه پرچم سرخ نیز بود. بژیشکیان در ژوئن ۱۹۳۵ از کلیه پست های نظامی خود برکنار شد و از حزب کمونیست اخراج گردید. سپس به اتهام ایجاد یک گروه نظامی فاشیست در داخل ارتش سرخ بازداشت و تبعید شد. در نهایت نیز در دسامبر ۱۹۳۷ اعدام شد.

گرجستان

بر اساس آمارهای موجود در طی سال های ۱۳۷ الی ۱۹۳۸ حدود دو و نیم میلیون نفر در گرجستان زندگی می کردند. در این دوران بیش از ۲۹۰۵۱ نفر تحت پیگیرد قرار گرتند که از این تعداد ۱۴۳۷۲ نفر اعدام شده و باقی افراد تبعید شده یا به اردوگاه های کار اجباری اعزام شدند.

نویسندگان مشهور، آهنگسازان، شاعران، هنرمندان، نمایشنامه نویسان و چهره های علمی قربانی آزار و اذیت شدند و برجسته ترین افراد این جمهوری، دشمن مردم و عناصر نامطلوب اعلام شدند. پاکسازی بزرگ در گرجستان شخصاً از سوی لاورنتی بریا هدایت می شد. در این دوران هزان نفر با اتهامات کاملا دروغین و پوچ مورد آزار و اذیت و شکنجه قرار گرفتند.

یک نمونه از این پرونده ها که در آرشیوهای دوران گرجستان شوروی یافت می شود مربوط به پیرمرد کفاشی است که به دلیل سوراخ کردن تصویر استالین که در یک روزنامه چاپ شده بود مورد پیگرد قضایی قرار گرفته بود. این پیرمرد کفاش به هنگام کار، روزنامه ای را که حاوی تصویر استالین بود سوراخ کرده بود. شکایت علیه این کفاش از سوی مردی مطرح شده بود که کفش هایش از سوی این کفاش تعمیر شده بود.

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا