آذربایجاناخبارایرانتحليل هاعمومی

ضرورت های شناخت ماه محرم و استفاده از فرصت تاریخی فرهنگ عاشورا

پایگاه خبری حقایق قفقاز/ الگوهای مکتبی و مذهبی، الگوی همه جانبه امت برای راهیابی به کمال و خودسازی و بندگی‏ اند. حسین بن علی(ع) نیز یکی از این اسوه‏ های کامل و الگوهای همه جانبه است و آنچه از حضرتش باید آموخت، نه تنها درس حماسه و جهاد و ظلم ستیزی، که درس عبودیت و سخاوت و جوانمردی و ارزش گرایی و تهجد و انس با قرآن و تکریم انسان است. عزت و سربلندى از صفات انسان هاى بزرگ، با شخصیت و آزاده است ‏و خوارى از رذایل اخلاقى و صفات ناپسند انسانى به شمار می آید.

زمینه بروز عزت، سربلندى و آزادگی در امام حسین(ع) بیش از دیگر امامان(علیهم السلام) بروز کرد، به‏ گونه‏ اى که آن حضرت «سرور آزادگان جهان‏» لقب گرفته است. آن‏ حضرت حتى در دشوارترین موقعیت ها حاضر نشد در مقابل دشمن ‏سر تسلیم فرود آورد و براى حفظ جان خویش کمترین نرمشى که ‏برخاسته از ذلت‏ باشد، نشان دهد. حماسه عاشورا سراسر آزادى، آزادگى، عزت، مردانگى و سربلندى است.

سوگواری ایام محرم، عزاداری ها و یادبودهایی است که به مناسبت شهادت امام حسین(ع) و ۷۲ تن از یارانش انجام می شود. این واقعه در سال ۶۱ هجری قمری در صحرای کربلا اتفاق افتاد. عزاداری برای امام حسین علیه السلام نه تنها برای شیعیان، بلکه برای آیین های دیگر هم از اهمیت خاصی برخوردار است، تا آنجا که در ایام ماه محرم الحرام نه تنها شیعیان، بلکه تمامی مذاهب دیگر برای این آقا و سید بزرگوار عزاداری می کنند و ساعت ها وقت و میلیاردها بودجه صرف هزینه عزاداری ها می شود. اما متأسفانه این عزاداری ها با تمام اهمیتی که دارند در طول زمان اسلام دچار انحرافات و تحریف های مختلفی شده و نقش این وسیله مهم برای بقای اسلام ناب محمدی (ص) را تا حد زیادی کمرنگ کرده است .

بی تردید اگر شیعیان به پیام های عاشورایی توجه جدی می کردند و مسیر عزاداری ها و سوگواری ها به سمتی که معصومین علیهم السلام خواسته بودند هدایت می شد، پس از گذشت چندین سال، شاهد این همه مظاهر زشت و تأسف برانگیز فساد، فقر، تبعیض و عقب ماندگی نبودیم و امروزه می توانستیم به عنوان پیشرفته ترین جامعه از لحاظ مادی و معنوی تبدیل شویم.

هیچ ملتی و هیچ دینی چنین وسیله قدرت مندی برای پیشرفت و سعادت در دست ندارد و افسوس و هزار افسوس که جامعه اکنونی ما از این وسیله قدرتمند به خوبی استفاده نکرده است، جدی‏ ترین و اصلی‏ ترین عامل ورود آسیب‏ در بنیاد و بنیان فرهنگ عاشورا، اکتفا به برخورد عاطفی صرف و دوری گزیدن از برخورد عقلانی با مقوله قیام و عزاداری است.

انجام رفتارهای مغایر با شان مسلمانان و به ویژه مکتب شیعه که سرشار از زیبایی، تناسب، وقار، تفکر و اندیشه مکتبی است باید به صورتی جدی و با صلابت هر چه تمام‌تر خاتمه پیدا کند، قمه زدن، سینه زدن با بدن برهنه در جایی که احتمال گناه می رود، زنجیر زدن به شکلی که به بدن صدمه قابل اعتنا برسد و رفتارهایی از این دست، شایسته جوامع اسلامی نیست.

پایین آوردن مراسم عزاداری سالار شهیدان در این سطح، کاری است که هرگز به عقل دشمنان همیشگی دین و سالار مردان عاشورا هم خطور نمی کند و ما به نام عزاداری و به هزینه خود کاری را می کنیم که دشمنان دین و عزت ما با ده‌ها برابر هزینه هم از پس آن بر نمی آیند.

تحریف و آسیب‏ های متوجه هر پدیده اجتماعی و به ویژه تحریف مربوط به قیام حسینی و عزاداری، اساسا از بعد جامعه شناختی، معلول علت هایی در درون آن جامعه ‏اند که شناخت درست آن‏ها، نخستین و شاید مهم‏ترین گام برای برخورد مناسب با آن باشد. از این رو، ما نیز در ابتدا باید به طرح ریشه‏ ها و عوامل ایجاد و گسترش تحریف و آسیب‏ های متوجه موضوع مورد بحث بپردازیم. بنابراین، عوامل یاد شده را با طرح مثال‏ هایی بدین صورت بر می‏ شماریم:

  1. دگرگونی فضای اجتماعی و تغییر در گفتمان عاشورا

  2. تبیین نشدن فلسفه صحیح قیام

  3. تمایل به اسطوره سازی و افسانه پردازی

تمایل بشر به افسانه‏ پردازی و اسطوره سازی، از دیگر عوامل ایجاد و گسترش تحریف در تاریخ و فرهنگ عاشورا است. شاید شهید مطهری (ره) نخستین کسی باشد که این عامل را به عنوان یکی از عوامل تحریف بر شمرده است.

ایشان می‏ گوید: «در بشر یک حس قهرمان پرستی هست که در اثر آن، درباره قهرمان‏ های ملی و قهرمان‏ های دینی افسانه می ‏سازد. قسمتی از تحریفاتی که در حادثه کربلا صورت گرفته، معلول حس اسطوره سازی است». شهید مطهری ابتدا به افسانه سازی‏ هایی در مورد بوعلی سینا و شیخ بهایی اشاره می‏کند که بوعلی صدای چکش مسگرهای کاشان را از اصفهان می‏ شنیده است.

  1. برخورد عاطفی صرف با مقوله عزاداری

شاید جدی‏ ترین و اصلی‏ ترین عامل ورود آسیب‏ در بنیاد و بنیان فرهنگ عاشورا، اکتفا به برخورد عاطفیِ صرف، و دوری گزیدن از برخورد عقلانی با مقوله قیام و عزاداری باشد. این مسئله، سبب بروز تحریف لفظی و معنوی است که اندیشه اصیل عاشورایی و حسینی را به پژمردگی می‏کشاند.

  1. جبرانگاری

جبرانگاری درباره قیام، یکی از عوامل وقوع تحریف و ورود آسیب‏ ها در حوزه فرهنگ عاشورا و عدم بهره بردن و تعمیم آن است.

  1. نقش حکومت‏ ها و تاریخ نگاران درباری

یکی از موضوع‏ های تحریف ‏شناسی عاشورا، شناخت نقش حاکمان جور، به ویژه اُمَویان در تحریف واقعه عاشورا و از سوی دیگر، تحریف‏ هایی است که از طرف تاریخ نگاران طرفدار اموی و تأثیر پذیرفتگان از آنها به وجود آمده است. نخستین انحرافی که امویان می‏خواستند به وجود آوردند، آن بود که شهادت امام حسین (ع) را به قضای الهی و خواست خداوندی نسبت دهند و خود را مبرا سازند.

  1. تعصب‏ های بی جا و جمود فکری

تعصب‏ های بی جا و خشک مغزی، تباه‏ گرِ اندیشه و فکر است و همین مسئله، از دلایل وقوع تحریف در حماسه حسینی است.

۸ . تبدیل شدن عزاداری به عادت

این مقوله، از آسیب ‏های کلی مربوط به آداب دینی است. منظور از عادت نیز، آن چیزی است که بارِ اندیشه ه‏ای برهانی و معنایی خود را به تدریج از دست داده و به هنجارهای تکراری تبدیل شده است.

در این میان متذکر می شود، مردم باید هرگز از یاد نبرند که امام حسین (ع) هدف خود از قیام علیه یزید بن معاویه بن أبی سفیان (لعنهم الله أجمعین) را احیای سیره جد و پدرش و از بین بردن بدعت ها و انحرافات بیان می فرماید.

بدون شک ایام با ارزش ماه محرم برای ما یک فرصت محسوب می شود، فرصتی که می توان از آن برای تبلیغ دین مبین اسلام و مذهب مترقی شیعه استفاده کرد و در مجالس و تکایا، جوانان و خانواده ها را نسبت به آسیب های اجتماعی و تهدیدات جنگ نرم دشمن آگاه ساخت.

حضور پرشور و خودجوش مردم در مراسم های عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) که همگی با عشق به ولایت و نهضت حسینی انجام می شود، نباید بیهوده هدر رود بلکه باید در این خصوص مداحان، مسئولان هیئت های مذهبی، شاعران و هر کسی که دستی در برگزاری عزاداری سید و سالار شهیدان دارد برنامه ریزی کرده و با توجه به نیاز و خواسته جوانان برای آنان سخن بگوید.

باید مداحان، مبلغان، روحانیون و سخنوران ما نیاز امروز جوانان را بشناسند و با اطلاعات و دانش روز در این گونه مجالس و محافل شرکت کرده و برای مخاطبان خود سخنرانی کنند. جوان امروز با جوان گذشته فرق کرده؛ زیرا با استفاده از ماهواره، اینترنت و دیگر وسایلِ پیشرفته روز، جدیدترین اطلاعات و دانش ها را در اختیار می گیرد و اگر مداحان و سخنوران و مبلغان به درستی نیاز آنها را نتوانند برآورده سازند قطعاً موجب سرخوردگی و گریزان شدن آنان از مساجد و تکایا خواهد شد.

 

 

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا