ارمنستانترکیه

آيا وليعهد عثماني به خاطر مخالفتش با نسل کشی ارامنه كشته شد؟‌

برگرفته از آرشیو روزنامه پیتزبورگ پرس

من معمولاً اخبار مربوط به اسرار قتل را پوشش نمی دهم (یعنی در مورد این موضوع چیزی نمی نویسم) ،‌ولي اين مورد با توجه به شرایط غير عادي مرگ وليعهد عثماني در سال 1916 و امكان ارتباط آن با طلعت پاشا و نسل کشی ارمنیان، یک استثناء است. چیزی که مرا مشتاق به تحقیق و نوشتن در این خصوص نمود ،خواندن خلاصه مقاله اي بود، كه قبلا در 3 آوريل 1921،‌در روزنامۀ پیتزبورگ پرس تحت عنوان «تعقیب صبورانه تا محل اختفا و به قتل رساندن: سرنوشت وزیر اعظم ترکیه، طلعت پاشا، کسی که نسل کشی ارمنیان را برنامه ریزی کرده بود»به چاپ رسیده بود. اين گزارش خبري ، گزارشی بود در ارتباط با ترور طلعت پاشا، در 15 مارس 1921 در برلین، به دست سوقومون تهلیریان.جمله بندی های ناقص و پر اشتباه این مقاله کنجکاوی بنده را بر انگیخت و باعث شد، سراغ نسخه اصلی روزنامه مورد اشاره روم . با پیگیریهای فراوان یک نسخه را پیدا کرده و با مطالعه آن متوجه شدم يك پاراگراف از این مقالۀ مفصل كه حاوی افشاگری های تکان دهنده اي بود به عمد حذف شده است .

مضمون این پاراگراف چنین بود: «شاید عجیب ترین واقعیت در ارتباط با حرفۀ طلعت پاشا این باشد که او راه خود را به این دفتر(مقام) عالی با قتل وارث تاج و تخت، ولیعهد یوسف ادینه، برادرزاده سلطان حاکم، هموار کرد. این شاهزاده جوان به شدت علیه سیاست های طلعت برای کشتار ارمنیان اعتراض کرده بودند. طلعت، با مشاهدۀ چنین مخالفت جدی ای، مانند یک سگ به شاهزاده شلیک کرده بود».براي تآیید صحت اين خبر تعجب آور، با استفاده از املاهای مختلف از نام شاهزاده به صورت يوسف الدين ، يوسف ايذين ، يوسف ازييتين يك جستجوي اينترنتي طولاني انجام دادم و نشريات انگليسي ، فرانسوي ، تركي ، اسپانيايي و ارمني زبان بسیاری را مورد مطالعه و کنکاش قرار دادم.در حالی که بسیاری از این منابع موافق بودند که مرگ ولیعهد بطرز مشکوکی صورت گرفته، آنها 3 روايت مجزا در مورد چگونگي ، مرگ نابهنگام او ارائه داده بودند. در خصوص این معما حتی كتابي به زبان ترکی با نام «وليعهد يوسف ايزدين كشته شد يا خودكشي كرد؟» موجود است.

روایت اول نظریۀ روزنامۀ پیترزبورگ پرس است مبنی بر اینکه وليعهد به دلیل مخالفت با کشتار ملت ارمني، توسط طلعت پاشا كشته شده است .دومين توضيح براي مرگ زودرس وليعهد ، خودكشي او در اثر زدن رگ دست خود است. دولت ترک های جوان  در 3 فويه سال 1916، به طور رسمي اعلام كرد كه« حضرت والا،ولیعهد و وارث تاج و تخت در نتیجۀ بیماری ای که مدت زمان طولانی از آن رنج می برد ساعت 5/7 صبح، در اتاق خواب حرمسراي تابستاني واقع در زینجیرلی، با زدن رگ دست خودكشي كرده است» این بیانیه رسمی با شک و تردید گسترده ای مواجه شد و در نتیجه نظریۀ سومی در مورد مرگ ولیعهد شکل گرفت. وزير خارجه فرانسه، “ايوس گويوت”، در مقدمه نسخۀ انگليسي کتابش با عنوان« علل و پيامدهاي جنگ» که در سال 1916 منتشر شد، نوشته بود که کسانی که این اطلاعیۀ رسمی را خوانده بودند معتقد بودند که ترک های جوان داستان خودکشی ولیعهد را از خود ساخته اند. اخبار رسیده از نقاط مختلف نیز این سوءظن را تأیید می کرد. .گويوت و ديگر مورخان اظهار داشتند كه انور پاشا وزير جنگ ولیعهد را برای مخالفت با اتحاد عثمانی با آلمان در طول جنگ جهانی اول کشت نه طلعت پاشا. وزير خارجه فرانسه نوشته است:  «بعد از بمباران اودسا توسط تركان تندرو ، او(یوسف آیزیدین)، بي ميلي خود را نسبت به اين روش نا مطمئن نشان داد . از آن لحظه او محكوم شده بود» .گويوت همچنین جزئيات یک جلسه محرمانه  كه در سال 1915 با حضور طلعت، انور و سایر رهبران ترك های جوان برگزار شد را شرح داده ، که  طی این جلسه انور حمايت خود را از ولیعهد نشان می دهد ،‌كسي كه برطبق نوشتۀ گویوت، یک روز قبل از راهي شدن به اروپا به قتل رسيد.

اسقف گريگوريس بالاكيان، از بازمانگان نسل کشی ارمنیان، در خاطرات خود تصریح می کند که « ‌وليعهد، به دست انور پاشا و دارو دسته جنايتكار طلعت پاشا كشته شد. ‌انور خودش ولیعهد را در مزرعه امپرياليستي “بالمومجي” به قتل رساند» زیرا ولیعهد با مشاهدۀ اجساد هزاران سرباز ترك در نبرد تنگه داردانل، به انور اعتراض کرده و گفته بود:«این همه خونریزی بس است تنگه داردانل به قبرستان سربازان ترك تبديل شده است» اما پس از این اعتراض توسط انور تهديد و بوسيله تپانچه كشته شد .
اما آنچه باور این موضوع،که توطئه و ترور وليعهد اتفاق افتاده را آسان می کند. سابقه سلاطین عثمانی در قتل و زندانی کردن وارثان” خواهران و برادران” به خاطر هموار كردن راه خود براي رسيدن به تاج و تخت می باشد.با نگاهی گذرا به تاریخ امپراطوری عثمانی متوجه می شویم که از 36 سلطان عثمانی 3 نفر بزور استعفاء دادند ،‌ 7 نفر از سلطنت كنار گذاشته شدند و5 نفر كشته ،و 6 نفر هم پس از تحمل زندانهای طولانی پس از مرگ سلطان به حکومت رسیده اند.

منبع: روزنامه پیتزبورگ پرس

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا